نتانیاهو به چین سفر می‌کند / نخست وزیر اسرائیل مقابل بایدن ایستاد؟

المانتیور در مطلبی تاکید کرد در وزارت خارجه اسرائیل، نظرات درباره اطلاعیه روز سه شنبه بنیامین نتانیاهو، مبنی بر سفر قریب الوقوعش به چین متفاوت است و برخی دیپلمات ها هشدار داده اند که چنین سفری می تواند به روابط تل آویو با واشنگتن آسیب برساند.

نتانیاهو در دیدار با هیاتی از اعضای کنگره آمریکا در اورشلیم به آنها اطلاع داد که برای سفر به چین دعوت شده است و قصد دارد در آینده نزدیک به پکن برود. رسانه های اسرائیلی گزارش داده اند، این سفر ممکن است در ماه آینده انجام شود. از سال 2017 تا کنون نخست وزیرهای اسرائیل به چین سفر نکرده اند.

نتانیاهو که فراز و فرودهای روابط با روسای جمهور پیشین ایالات متحده را با مهارت مدیریت می کرد، اکنون مورد بی مهری جو بایدن قرار گرفته و هنوز برای سفر به امریکا و ملاقات با رئیس جمهور، دعوت نامه ای دریافت نکرده است؛ چیزی که برای نخست وزیران اسرائیل رویدادی نادر محسوب می شود. نتانیاهو به همین دلیل، یوآو گالانت، وزیر دفاع را از سفر به واشنگتن منع کرد و او به ناچار در ماه جاری به بروکسل سفر کرد تا در حاشیه نشست وزیران ناتو، با لوید آستین، وزیر دفاع امریکا دیدار کند. از سوی دیگر، انتظار می‌رود اسحاق هرتزوگ، رئیس اسرائیل، در پایان ماه جولای به عنوان اولین سفر رسمی برای دیدار با بایدن و سخنرانی در مجلس نمایندگان آمریکا به واشنگتن سفر کند.

برخی از وزرای کابینه نتانیاهو، به ویژه بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی و ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی، از نظر دولت بایدن، عناصر نامطلوب به شمار می روند و از هرگونه تماس با آنها امتناع می شود.

اما روز سه شنبه، نتانیاهو تلاش کرد تا شکاف بین خود و بایدن را کم اهمیت جلوه دهد و به اعضای کنگره درباره روابط اسرائیل با امریکا اطمینان داد. توپاز لوک، مشاور مطبوعاتی نخست وزیر اسرائیل، پس از این دیدار گفت: نتانیاهو به اعضای کنگره تصریح کرد که همکاری امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل و ایالات متحده در بالاترین حد خود قرار دارد و تاکید کرد که امریکا همیشه متحد حیاتی و غیرقابل جایگزین اسرائیل خواهد بود.

نتانیاهو در طول 16 سال نخست وزیری اش، 3 بار به چین سفر کرده و سفر پیش رو، چهارمین بازدید او از پکن خواهد بود. دفتر وی اعلام کرد که هنوز تاریخی برای این دیدار تعیین نشده و افزود، دولت بایدن حدود یک ماه پیش از دعوت چین مطلع شده است. اما برخی از مقامات اسرائیلی، سفر دولتی (state visit) نتانیاهو به چین را یک اقدام تحریک آمیز عمدی و خطرناک از سوی وی در برابر دولت بایدن می دانند.

روزنامه تایمز اسرائیل به نقل از یک منبع دیپلماتیک اسرائیلی نوشت، هدف از این سفر این است که به واشنگتن نشان دهد نتانیاهو علاوه بر ایالات متحده، فرصت های دیپلماتیک دیگری را نیز برای پیگیری دارد.

این منبع دیپلماتیک که نامش فاش نشده افزود: «نتانیاهو قرار نیست بایستد و برای دریافت دعوت نامه ی سفر به واشنگتن انتظار بکشد. او همچنین در کانال های موازی فعال است. چین اخیرا حضورش در خاورمیانه را افزایش داده و نخست وزیر باید در آنجا حضور داشته باشد تا بتواند منافع اسرائیل را پیگیری کند.»

تعاملات چین در خاورمیانه

در واقع، فارغ از فشارهای شخصی، نتانیاهو ممکن است از چند جهت، ممکن است پیگیر فعالیت های اخیر چین در منطقه باشد. یکی از این جهات، میانجیگری موفق پکن بین ایران و عربستان سعودی است که برای اسرائیل بسیار نگران کننده است، در واقع تل آویو نگران این است که ریاض دیگر به دنبال ایجاد روابط حسنه با اسرائیل و گسترش توافق ابراهیم نباشد، بلکه ترجیح دهد به تهران نزدیک شود. نتانیاهو در سفر پیش روی خود به پکن، ممکن است تلاش کند از نفوذ چین برای پیشبرد عادی سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی استفاده کند.

جهت دیگر، سفر اخیر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به چین است. رئیس جمهور چین در سفر عباس، طرح جدید پکن برای صلح اسرائیل و فلسطین را به وی ارائه کرد. چین در چند ماه گذشته، چندین بار برای ورود به موضوع اختلافات اسرائیل و فلسطین اعلام تمایل کرده است.

نزدیک شدن به چین، برای اسرائیل خوب یا بد؟

روابط دوجانبه اسرائیل با چین در دهه گذشته افزایش چشمگیری داشته است. تجارت دوجانبه در سال 2012 حدود 9.16 میلیارد دلار بود در حالی که در سال 2022 به 21.8 میلیارد دلار رسید. افزایش تجارت دوجانبه شامل سرمایه گذاری چین در اسرائیل و مشارکت در پروژه های زیرساختی حمل و نقل، انرژی و آب است. به عنوان مثال، در سال 2019، شرکت چینی SIPG بهره برداری از بخش جدید بندر حیفا را آغاز کرد. شرکت های چینی در پروژه قطار سبک شهری تل آویو نیز مشارکت دارند.

نفتالی بنت، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، در سال 2021، پیش از سفر به واشنگتن، بیانیه ای صادر و تاکید کرد که اورشلیم تمام نگرانی های امریکا در مورد روابط اسرائیل با چین را بسیار جدی می‌گیرد. در دسامبر 2022، تام نایدز، سفیر ایالات متحده در اسرائیل از رویکرد اسرائیل ابراز خرسندی کرد و گفت واشنگتن و تل آویو در مورد تجارت اسرائیل با چین به تفاهم رسیده اند و مراقبت می‌کنند که فناوری های حساس به جایی که نباید، منتقل نشود.

کاریس ویته، بنیانگذار و مدیر اجرایی سیگنال (اتاق فکر و سازمان دانشگاهی مستقر در اسرائیل که به صورت تخصصی به روابط چین - اسرائیل و چین - خاورمیانه می پردازد) است. او می گوید دولت های امریکا در دهه گذشته دائما با اسرائیلی ها بر سر سرمایه گذاری های چین در اسرائیل، به ویژه در حوزه های حساس مانند بنادر، شرکت های فناوری و شرکت های مواد غذایی در حال گفتگو بوده اند. به همین ترتیب، همکاری چین با کشورهای حاشیه خلیج فارس و سرمایه گذاری اش در این کشورها نیز می‌تواند کار را برای بخش صنعت اسرائیل پیچیده کند.

او به المانیتور گفت: «اینکه چین برای عربستان سعودی و مصر شهرهای هوشمند و ایمن می سازد و از این طریق به ارتباطات حساس و فناوری نظارت پیشرفته در این کشورها دسترسی پیدا می کند، صرفا می تواند برای ریاض و قاهره نگران کننده باشد، اما توسعه همکاری های تکنولوژیک چین با شرکای اسرائیل در توافق ابراهیم، مانند امارات، می تواند شرکت های اسرائیلی را زمین گیر کند. این شرکت ها ممکن است مجبور شوند از مناقصه های اماراتی خارج شوند.» دلیل این امر، محدودیت های صادرکنندگان امنیتی اسرائیل برای فروش برخی فناوری های پیشرفته به بعضی از کشورها مانند چین یا به کشورهایی است که ممکن است این فناوری ها را به کشورهای دیگر منتقل کنند.

ارزیابی ویته این است که علاقه چین به توسعه روابط با اسرائبل در حال افزایش است. اما در حالی که پکن ممکن است امیدوار باشد که بین اورشلیم و واشنگتن شکاف ایجاد کند و از این طریق در خاورمیانه امتیاز کسب کند، ویته معتقد است که دیدار نتانیاهو تأثیر جدی بر روابط اسرائیل و ایالات متحده نخواهد داشت. او گفت: «از آنجایی که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا خودش نیز اخیرا به پکن سفر کرده، سفر نتانیاهو به آنجا ممکن است تا حدودی روابط او با واشنگتن را تیره کند، اما نه بیشتر از این.»

• سفر غیرمنتظره بی بی به چین / اسرائیل به دنبال چییست؟
• واکنش اسرائیل به همه‌پرسی روسیه در اوکراین
• دستگیری کارمند وزارت خارجه اسرائیل در ایران صحت دارد؟

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.