نتایج مطالعات محقق سازمان زمینشناسی درباره لرزهخیزی "خوی" در شمال باختری ایران
پژوهشگر سازمان زمین شناسی کشور با اشاره به برخی ویژگیهای بنیادین لرزهزمینساختی شمال باختری ایران به وضعیت گسلهای جنبا و لرزهزا در گستره شهرستان خوی و پیرامون آن اشاره کرد و این پهنه را همراه تبریز به سبب تمرکز جمعیت و پیشینه زمینلرزههای بزرگ از خطرپذیرترین مناطق کشور برشمرد.
دکتر شهریار سلیمانی آزاد، مسؤول پروژههای پالئوسایزمولوژی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور در گفتوگو با ایسنا با اشاره به زلزلههای اخیر شهرستان خوی و پیرامون آن با بیان اینکه این رخدادهای لرزهای توجه همگان را به خود جلب کرده است، گفت: این زمینلرزهها شرایطی مجزا از لرزهخیزی و پراکندگی گسلهای لرزهزا در شمال باختری ایران ندارند. شمال و شمال باختری ایران بر پایه مستندات، پرجمعیتترین گستره و تجربهکننده آسیب رسانترین زمینلرزههای تاریخ این سرزمین بودهاند.
وی نمونه این زمینلرزههای تاریخی شمال و شمال باختری ایران را زمینلرزههای بزرگ و بسیار پرتلفات "قومس" در خاور تهران تا دامغان و یا تبریز در آذربایجان دانست و ادامه داد: این گستره را از خاور تهران تا ترکیه در باختر و از سنندج در جنوب تا رود ارس و ارمنستان در شمال میتوان مورد بحث قرار داد.
سلیمانی تصریح کرد: بررسیهای پژوهشگران پیشرو و من در قالب پروژههای ملی و بینالمللی گوناگون در طی دهههای گذشته گویای آن است که ویژگیهای گسلها و شرایط لرزه زمینساختی این بخش از کشور در پیوند با همین ویژگیها و شرایط در کشورهای همسایه همچون ارمنستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان است.
این پژوهشگر لرزه زمینساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین شناسی کشور تاکید کرد: از یافتههای مهم سالیان اخیر ما میتوان به وجود سامانه گسلی بزرگ گیلاتو - سیهچشمه - خوی - تبریز اشاره کرد که با یک جهتگیری کلی شمال باختری - جنوب خاوری از قلل آتشفشانی فعال (گستره کشش زمینساختی فعال) در ارمنستان تا کوه "بزقوش" (گستره دربرگیرنده گسلهای مورب - لغز فشاری - برشی) در ایران تداوم داشته و در طول 600 کیلومتر تماما دربرگیرنده گسلهایی با زمینلرزههای بزرگ و اثرگذار تاریخی است (مرجع: Solaymani Azad et al., 2015).
سلیمانی خاطر نشان کرد: شوربختانه تا هنگامی که در این کشور به بهره گیری از یافتههای علمی و گذشته تاریخی توجه نشود، تجربهگر به دوباره فجایع تاریخی خواهیم بود. این بی توجهی در مناطق خطرناک شناخته شدهای که اشاره کردم تا به آنجا پیش رفته که با رخداد حتی یک زمینلرزه متوسط - کوچک در شهرستان خوی و پیرامون شاهد تخریب گسترده ساختمانها و جراحت صدها تن از هموطنان عزیز باشیم.
این محقق حوزه پالئوسایزمولوژی سازمان زمینشناسی خاطر نشان کرد: با در اختیار داشتن حتی ابتداییترین اطلاعات علمی در مورد خطر زمینلرزه (Seismic Hazard) در پهنه ایران پر واضح است که تمامی گسترههای دارای پیشینه لرزهای بیتردید پتانسیل تجربه کردن به دوباره چنین رخدادهایی را خواهند داشت. بر همین اساس بوده که طی دهههای گذشته، آییننامه ساخت و ساز ایمن بناها در مقابله با رخداد زمینلرزهها توسط متخصصان پیشکسوت تهیه و هر چند سال یکبار نیز توسط متخصصان به روز رسانی میشود. پس، سالها است که این دادههای علمی ارزشمند و درحال تکمیل در قالب قوانین ساخت و ساز ایمن و لازمالاجرای ارائه شده باید مورد استفاده قرار گیرد.
سلیمانی یادآور شد: اگر این مهم به سبب سواستفادههای مالی کلان توسط سودجویان و گاها ناآگاهان به کار گرفته نمیشود، این دیگر بر عهده مسئولان قصور کننده به عنوان ناظران فنی - اجرایی است و بس!
وی تاکید کرد: در رخداد زمینلرزههای اخیر خوی نیز همچون زمینلرزههای اخیر هرمزگان و... درست آن است که مطالبه از طراحان، مجریان و به ویژه ناظران فنی ساختمانهای تخریب شده و نیز ساختمانهای موجودِ ترکخورده و آسیب دیده صورت گیرد.