نت سکوت روی پنجه اهالی «موسیقی نواحی» می‌نشیند؟

نظر به شرایط فعلی جامعه که طی هفته‌های اخیر با التهابات و اتفاقات زیادی همراه بود، تقریباً تمامی فعالیت‌های موسیقایی کشور به غیر از مواردی انگشت شمار به حالت تعطیلی کامل درآمده‌اند؛ شرایطی که طی یکی دو سال گذشته به دلیل همه‌گیری بیماری کووید 19 هم تجربه عجیب و غریبی را برای هنرمندان فعال این حوزه رقم زد و آن‌ها وارد فرآیندی از فعالیت‌های حرفه‌ای خود در عرصه موسیقی شدند که برایشان دربرگیرنده تجربیات فراوانی بود. تجربیاتی که در برخی مقاطع آن‌ها را برای برگزاری کنسرت و تولید آثار موسیقایی امیدوار و در بیشتر مواقع به دلیل قرار گرفتن شهرهای مختلف کشور در وضعیت قرمز خانه‌نشین کرد. قصه کرونا شاید در آینده‌ای نزدیک بتواند برای تک‌تک این هنرمندان در شاخه‌های مختلف سرمنشا تولید آثار و ایده‌های مختلفی باشد که بتواند این مقطع تاریخی کشورمان را با زبان موسیقی ثبت و ضبط کند.

اما گویا «رخوت» و «خانه‌نشینی» و «شرایط عجیب و غریب» فعلاً قصد جدایی از فرآیند تولید، بازاریابی و فروش محصولات موسیقی در کشورمان را ندارد. گویی این طلسمی است که نظام اقتصادی موسیقی ایران این بار در شرایطی بسیار حساس و متفاوت‌تر از کرونا شرایطی را برای فعالان این عرصه رقم زده که کلید واژه «سکوت» و فعل «نخواستن» جزو لاینفک آن شده است.

بله بازهم توقف در فعالیت‌ها؛ این بار با ملاحظاتی که قطعاً دربرگیرنده نکات فراوانی است که می‌تواند در مجالی دیگر مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. شرایطی که به دلیل قرار گرفتن در درون اتفاقات و التهابات اخیر جامعه که طی هفته‌های گذشته نه تنها موسیقی بلکه دیگر شاخه‌های هنری و فرهنگی کشور را تحت تاثیر قرار داده، موجب شده تا بار دیگر هنرمندان فعال حوزه موسیقی دیگر رغبتی برای فعالیت نداشته باشند و فعلاً ترجیح بدهند تا در شرایط بهتر و معقولانه‌تری به انجام فعالیت‌های هنری شان به ویژه حوزه اجرای زنده بپردازند.

شرایط حاکم بر جامعه این تصمیم را کمی معقول جلوه داده و موجب شده حتی نهادهای دولتی چون بنیاد رودکی که در تدارک برگزاری کنسرت مهمی چون کنسرت خاطره‌ها به آهنگسازی و رهبری ارکستر مجید انتظامی بود، مقطع زمانی دیگری را برای برگزاری کنسرت انتخاب کنند. در این چارچوب اما یک نکته مهم هم می‌تواند مطرح شود و آن برگزاری سه جشنواره ملی «موسیقی نواحی»، «موسیقی جوان» و «موسیقی فجر» است که هر یک به تناسب فعالیت‌هایی که دارند، دربرگیرنده نکات ارزشمندی است که می‌تواند مورد بررسی و واکاوی بیشتری قرار گیرد.

در این شرایط برگزاری پانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران که طی سال‌های اخیر با هزاران اما و اگر در شهر کرمان برگزار می‌شد، مهم‌ترین نکته‌ای است که در حال می‌توان روی آن متمرکز بود. به این معنا که این جشنواره اولین جشنواره مهم دولتی در شش ماهه دوم سال 1401 است که طبق اخبار رسمی که از سوی ستاد خبری جشنواره به رسانه‌ها ارسال شده قرار است از روز بیستم تا بیست و ششم آبان ماه به دبیری هنری محمدعلی مرآتی با میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن موسیقی ایران در شهر کرمان برگزار شود.

جلسه‌های رسانه‌ای برای برگزاری رویداد پانزدهم آغاز شد

روز بیست و یکم تیرماه جلسه شورای سیاستگذاری پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی با حضور محمد اله‌یاری فومنی مدیرکل دفتر موسیقی، محمدعلی مرآتی دبیر جشنواره، احمد صدری، حمید عسکری و منصوره ثابت‌زاده برگزار شد و اعضای این شورا درباره زمان و مکان برگزاری و همچنین خطوط اصلی پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی به گفت‌وگو پرداختند.

محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی در این جلسه به بررسی جشنواره موسیقی نواحی در دوره‌های اخیر پرداخت و خواستار ارتقای کمی و کیفی جشنواره در شرایط پس از کرونا شد.

محمدعلی مرآتی، دبیر پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی نیز با اشاره به این‌که باید از مشکلات دوره‌های پیش درس بگیریم، پیشنهاد اضافه شدن یک روز به اجراهای جشنواره را مطرح کرد و گفت: ما سال گذشته به خاطر کرونا یک سری محدودیت‌ها برای اجراها داشتیم چون جان افراد برای ما اولویت داشت. حالا امسال چنانچه محدودیت‌های کرونایی کمتر بشود، می‌توانیم روزهای جشنواره را چهار روز در نظر بگیریم و مراسم اختتامیه را در یک روز دیگر برگزار کنیم. پیشنهادی که برای زمان برگزاری جشنواره داشتیم این بود که بیاییم یک زمان‌بندی ثابت برای جشنواره بگذاریم ولی با توجه به مناسبت‌های ماه‌های قمری که هر سال تغییر می‌کند چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. ما بازه زمانی 10 روز آخر ماه آبان را در نظر گرفته‌ایم و باید برای تاریخ نهایی آن با مسئولان استان کرمان صحبت کنیم.

در ادامه این جلسه سایر اعضای شورا به بیان دیدگاه‌های خود در ارتباط با این دوره از جشنواره پرداختند و گفتگوهای بیشتر به جلسات آتی شورای سیاستگذاری موکول شد.

آغاز فعالیت‌های رسمی یک رویداد ملی با یک دیدار رسمی

در همین چارچوب روز بیست و دوم شهریورماه هم طی دیداری که با حضور محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی فداکار استاندار کرمان، محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی، محسن روحی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان، محمدعلی مرآتی دبیر جشنواره و امیرعباس ستایشگر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران در کرمان برگزار شد، طرفین پیرامون نحوه برگزاری پانزدهمینمحمدعلی مرآتی: به‌دلیل نبود پهنای باند و همچنین درخواست‌های مکرر شرکت‌کنندگان به دبیرخانه این جشنواره مهلت ثبت نام تا روز 29 مهرماه تمدید شده و قرار است تا روزهای اول و دوم آبان ماه هیئت انتخاب این جشنواره آثار ارسالی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند جشنواره موسیقی نواحی ایران گفتگو و تبادل نظر کردند.

معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این دیدار بود که به برگزاری شایسته جشنواره و درخور شأن هنرمندان موسیقی اقوام کشور تأکید کرد و برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران را تجلی حضور و همدلی هنرمندان اقوام مختلف ایران اسلامی دانست.

محمدمهدی فداکار استاندار کرمان هم با اشاره به برگزاری رویدادهای فرهنگی در استان کرمان و اثر فرهنگی موسیقی بر روابط فرهنگی میان ملت‌ها، ضمن ابراز خرسندی از تداوم برگزاری جشنواره موسیقی نواحی در کرمان، از اعلام آمادگی مدیریت استان برای برگزاری هرچه بهتر این جشنواره با همکاری نهادها و دستگاه‌های مرتبط در استان با همکاری اداره ارشاد کرمان خبر داد و تاکید کرد که موسیقی زبان مشترک اقوام است.

در این دیدار محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی، محسن روحی مدیر کل ارشاد کرمان، محمدعلی مرآتی دبیر جشنواره و امیرعباس ستایشگر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، گزارشی از روند هماهنگی ستاد اجرایی در تهران و کرمان و اقدامات اجرایی، فراهم کردن تمهیدات زیرساختی در کرمان و فراخوان جشنواره توضیحاتی را ارائه دادند.

انتشار فراخوان جشنواره بعد از ملاقات با معاون امور هنری ارشاد

ستاد برگزاری پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران بعد از این دیدار بود که روز بیست و سوم شهریور ماه سال جاری فراخوان حضور هنرمندان در این رویداد موسیقایی را منتشر کرد.

براساس موارد مندرج در فراخوان این رویداد موسیقی، پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی براساس «سنت‌های آیینی قومی» و «خلاقیت در عین اصالت» در دو بخش غیر رقابتی «اجراهای صحنه‌ای» و «پژوهشی» طراحی شده است. چارچوبی که گویا در این دوره ژانر محور نبود و می‌تواند امکانی برای حضور انواع موسیقی آوازی و سازی اقوام کشورهای مسلمان در حوزه ایران فرهنگی را نیز فراهم آورد. حضوری که شناسایی و حضور نهایی گروه‌ها با تایید هیات انتخاب آثار و گروه‌ها این دوره صورت می‌گرفت. فراخوان مهلت ارسال آثار به دبیرخانه جشنواره هم که گویا بخش اجرایی آن عمدتاً به عهده انجمن موسیقی ایران است، تا 25 مهر ماه اعلام شده بود.

البته محمدعلی مرآتی دبیر پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: به‌دلیل نبود پهنای باند مناسب اینترنت و همچنین درخواست‌های مکرر شرکت‌کنندگان به دبیرخانه این جشنواره، مهلت ثبت نام تا روز 29 مهرماه تمدید شده و قرار است تا روزهای اول و دوم آبان ماه هیئت انتخاب این جشنواره آثار ارسالی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. تا این لحظه نزدیک به 100 هنرمند در این جشنواره ثبت نام کرده و آثار قابل توجهی را ثبت کرده‌اند. علاوه بر این 10 برنامه پژوهشی به‌صورت کارگاه‌های آموزشی در این جشنواره برگزار خواهد شد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا جشنواره در تاریخ مقرر برگزار می‌شود یا خیر؟ توضیح داد: تا این لحظه که با شما صحبت می‌کنم، پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران از 20 الی 26 آبان ماه در شهر کرمان برگزار خواهد شد.

طرح یک پرسش مهم برای یک رویداد مهم و پاسخ دبیر هنری

تا اینجای کار همه آنچه می‌بایست توسط ستاد برگزاری جشنواره در حوزه اجرایی صورت می‌گرفت، به نظر می‌آید که انجام شده، اما نکته مهم شرایط فعلی جامعه است که امکان دارد زمان برگزاری این رویداد موسیقایی را تحت‌تاثیر خود قرار دهد. شرایطی که بسته به اتفاقات و التهابات اخیری که موجب توقف تمام و کمال فعالیت‌های موسیقایی شده، می‌تواند مورد توجه ستاد برگزاری رویدادی قرار گیرد که قطعاً یکی از مهم‌ترین رویدادهای موسیقی کشور را برگزار می‌کنند.

رویدادی که باید منتظر ماند و دید که آیا دست‌اندرکاران برگزاری آن برنامه‌ریزی برای برگزاری منسجم، بی حاشیه و منظم آن در شرایط کنونی و در تاریخ از قبل اعلام شده انجام داده‌اند؟ آیا پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران از تاریخ 20 آبان تا 26 آبان در شهر کرمان برگزار خواهد شد؟ آیا ستاد برگزاری جشنواره که طی سال‌های گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی در برپایی یکی از مهم‌ترین رویدادهای موسیقایی کشور روبه‌رو بوده گزینه‌های موثری برای هرچه بهتر برگزار شدن این جشنواره پیش روی خود دارند یا تصمیم و رویکرد جدیدی مد نظر دست‌اندرکاران این رویداد مدنظر است؟

به هر حال آنچه روایت شد، نکته‌های مهمی هستند که به نظر می‌آید در مقطع حساس فعلی باید مورد توجه قرار گیرد. مواضعی که طی ماه‌های آینده قطعاً می‌تواند یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را برای بدنه مدیریتی این بخش از فعالیت‌های فرهنگی هنری کشور به همراه داشته باشد. چالش‌هایی که کیفیت برون رفت از آنها ملاک و شاخص مناسبی برای ارزیابی عملکرد مدیریت فرهنگی کشور خواهد بود.

5757