نخستین توافق تهران - واشنگتن با تبادل زندانیان کلید می خورد؟

به گزارش مشرق، هرچند که آمریکایی‌ها در ظاهر خود را بی میل به توافق و مذاکره با ایران نشان می‌دادند اما حالا که با حمایت از اغتشاشات ایران نتوانستند به اهداف خود برسند راهی دیگر در پیش گرفته‌اند. همچنانکه رابرت مالی نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران در آخرین اظهار نظر خود در خصوص کشورمان علاوه بر اینکه بار دیگر با تکرار ادعاهای واهی در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها و عدم توافق به دنبال انداختن توپ در زمین ایران بود، از استمرار پیگیری واشنگتن برای روشن شدن وضعیت زندانیان آمریکایی در ایران و آزادی آن‌ها خبر داده است.

البته موضوع تبادل زندانیان بین ایران و ایالات متحده امری تازه نیست و به عنوان موضوعی جدای از مذاکرات رفع تحریم‌ها در حال پیگیری است، تا آنجا که تیم مذاکره کننده برای پیگیری این امر با تیم مذاکره کننده برای رفع تحریم‌ها نیز متفاوت است.

آمریکایی‌ها سال گذشته و همزمان با مذاکرات وین، موضوع تبادل زندانیان را مطرح و پیگیری کرند. آن طور که سعید خطیب زاده سخنگوی سابق وزارت امور خارجه مطرح کرد «تبادل زندانیان در یک مسیر موازی در وین از ماه‌ها قبل مطرح بوده و متأسفانه توافقی که یک بار به دست آمد طرف آمریکایی در شب اجرای توافق زیر آن زد و یک بار دیگر نشان داد که تا چه میزان در توافق با واشنگتن باید دقت کرد.»

آمریکایی‌ها همواره به دنبال گره زدن موضوع آزادی مجرمان خود و فرجام مذاکرات رفع‌تحریم‌ها هستند و پیش‌تر نیز راب مالی اعلام کرده بود توافق هسته‌ای با ایران بدون آزادی زندانیان آمریکایی بعید است.

پیش قدمی ایران

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه با تاکید بر اینکه «ما وقتی اعلام کردیم موضوع تبادل زندانیان ارتباطی با روند برجام ندارد به این معنی است که با برجام یا بی برجام آمادگی داریم که بحث تبادل زندانیان را به عنوان یک موضوع انسانی حل و فصل کنیم» موضوع تبادل زندانیان را مستقل از سایر موضوعات سیاسی مطرح در میز مذاکرات دانسته بود.

اینطور به نظر می‌رسد که این تفکیک موضوع در مذاکرات شامل افراد مذاکره کننده نیز می‌گردد و تیم مذاکره کننده در خصوص تبادل زندانیان با تیم مذاکره کننده برای رفع تحریم‌ها متفاوت است.

نگاه جمهوری اسلامی ایران به موضوع تبادل زندانیان همواره انسان‌دوستانه بوده است و برای این موضوع پیش‌قدم شده است. در همین راستا اخیراً محمد باقر نمازی که از سال 2015 در زندان به سر می‌برد و به جرم «همکاری با دولت‌های متخاصم» به 10 سال زندان محکوم شده بود، آزاد شد و ایران را ترک کرد.

این خبر را «استفان دوجاریک»، سخنگوی سازمان ملل اعلام کرد و با اعلام آزادی باقر نمازی این را نیز افزود که «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد قدردان این است که پس از درخواست از «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور ایران، این خواسته برآورده شد.

در همان وقت نور نیوز، رسانه‌ی نزدیک به شورای عالی امنیت ملی کشورمان در خصوص آزادی باقری اینگونه روایت کرد: طی هفته‌های اخیر مذاکرات فشرده‌ای با وساطت یکی از کشورهای منطقه درباره آزادسازی هم‌زمان زندانیان ایران و آمریکا انجام و میلیاردها دلار از منابع ارزی مسدود شده کشورمان نیز در این چارچوب در شرف آزادسازی است.

«نورنیوز» همچنین با کسب اطلاع از یک منبع امنیتی تاکید کرد: «تبادل چهار زندانی در ایران با چهار زندانی در آمریکا به علاوه آزادسازی منابع ارزی ایران در کره جنوبی» مورد توافق قرار گرفته، لیکن آزادی «باقر نمازی» که به دلایل انسان دوستانه انجام شده، ارتباطی به توافق ذکر شده ندارد.

آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا پس از آزادی نمازی به جای اینکه قدردان نیت انسانی در آزادی این مجرم آمریکایی باشد، در اظهاراتی گفت: همه شهروندان آمریکایی باید آزاد شوند.

همچنین البوسعیدی وزیر امور خارجه عمان که کشورش به عنوان میانجی برای حل و فصل این موضوع عمل می‌کرد از حسن اعتماد تهران به مقامات عمان و اقدام انسانی ایران در تحویل باقر نمازی که به جرم جاسوسی در ایران محکوم شده بود، به کشور عمان، تشکر و قدردانی کرد.

وزیر امور خارجه عمان افزود: همواره از مواضع حکیمانه ایران در منطقه و مجامع بین‌المللی حمایت کرده است.

کاظم غریب‌آبادی معاون قوه قضائیه نیز با تاکید بر ملاحظات انسان‌دوستانه، از امکان ادامه معالجه باقر نماز در خارج از کشور و همچنین مرخصی هفت روزه برای سیامک نمازی (فرزند باقر نمازی) خبر داده بود.

سابقه مبادله زندانی بین دو کشور

در دی ماه 1394 و هنگام حصول توافق برجام نیز برخی از چهار نفر از شهروندان آمریکایی که به جرم جاسوسی در ایران دستگیر شده بودند، در ازای 7 شهروند ایرانی که به جرم واهی دور زدن تحریم‌ها، در زندان‌های ایالات متحده به سر می‌بردند، آزاد شدند.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین کشورمان در گفتگویی با اشاره به آزادی برخی زندانیان و تبادل آنها بین ایران و آمریکا گفت: به صراحت می گویم پرونده زندانیان ربطی به برجام نداشت و این موضوع از یک سال و نیم پیش در حال پیگیری بود و آزادسازی زندانیان تا زمان برجام کاملاً اتفاقی بود البته آزادی زندانیان یک روز بعد از برجام انجام شد.

حال با توجه به توافق جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و امیرعبداللهیان برای پیگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها در قالب مذاکرات وین و همچنین دیدارها و تماس‌های اخیر وزیر امور خارجه کشورمان و همتای عمانی خود که در حاشیه نشست بغداد 2 در امان برگزار شد، این احتمال وجود دارد، زمان اجرای فرآیند تبادل زندانیان ایرانی و آمریکا نزدیک باشد.

لذا با توجه به اعلام آمادگی و عزم ایران برای به سرانجام رسیدن این توافق، اکنون این آمریکا است که اگر واقعاً به شهروندان خود فکر می‌کند، به جای رفتارهای ریاکارانه و اعلام مواضع چند پهلو، تصمیم سیاسی خود را اتخاذ کند.

آمریکایی‌ها باید روند گره زدن توافق برای برای تبادل زندانیان و همچنین توافق هسته‌ای را با فشار حداکثری علیه ملت ایران را متوقف کنند و توجه داشته باشند بهترین راه برای تحقق این امر میز مذاکره است.