نظام مالی جدید چین ظرفیت به چالش کشیدن سلطه دلار را دارد؟

به گزارش خبرنگار اقتصاد بین‌الملل خبرگزاری فارس، هنری ام پالسون جونیور وزیر خزانه‌داری اسبق آمریکا در مقاله‌ای به تاریخ 19 می 2020 در نشریه فارین افیرز به نگرانی‌های آمریکا درباره مقابله با نظام مالی جدید چین و تاثیر آن بر جهان‌روایی دلار پرداخته است. متن این مقاله به این شرح است:

آینده دلار

در اواخر ماه مارس، بازارهای مالی جهان در بحبوحه شتاب بیماری همه‌گیر جدید کرونا ویروس، در حال فروپاشی بودند. سرمایه گذاران بین المللی بلافاصله همانند بحران مالی 2008 به دلار آمریکا پناه بردند و در آن زمان فدرال رزرو آمریکا مجبور شد مبلغ زیادی دلار در اختیار همکاران جهانی خود قرار دهد. هفتاد و پنج سال پس از پایان جنگ جهانی دوم هنوز برتری ارزش دلار کم نشده است.

تسلط پایدار دلار قابل توجه است - به ویژه با توجه به ظهور بازارهای نوظهور و کاهش نسبی اقتصاد ایالات متحده از نزدیک به 40 درصد تولید ناخالص داخلی جهان درسال 1960 به 25 درصد امروز. اما وضعیت دلار با توانایی واشنگتن برای کنترل طوفان کوید آزمایش شده و با سیاستهای اقتصادی که در پیش می‌گیرد و با گذشت زمان به کشور اجازه می دهد بدهی ملی خود را مدیریت کند و کسری مالی ساختاری خود را مهار نماید، معلوم میشود.

ارزش و جایگاه دلار اهمیت دارد. نقش دلار به عنوان ارز اصلی ذخیره جهانی این امکان را برای ایالات متحده فراهم می کند که نرخ های پایین‌تری را برای داشته‌های دلاری نسبت به سایر ارزها پرداخت کند. با همان اهمیت، دلار این کشور را قادر میکند کسری‌های تجاری بزرگتر را هم مدیریت کند، ریسک نرخ ارز را کاهش دهد و بازارهای مالی آمریکا را روان‌تر کند. سرانجام، به دلیل دسترسی بالا به نقدینگی دلار، به بانکهای آمریکایی هم مساعدت میشود.

اینکه دلار در این مدت طولانی ارزش و جایگاه خود را حفظ کرده است یک ناهنجاری تاریخی به حساب می‌آید، به ویژه در رابطه با رشد چین. در حال حاضر نقش نظام مالی چین (RMB) [1] در رقابت با دلار بیشترین توانمندی بالقوه را دارد. اندازه اقتصادی چین نشان از رشد در آینده دارد، ادغام در اقتصاد جهانی و سرعت بخشیدن به تلاشها برای بین‌المللی کردن RMB، همه حکایت از نقش گسترده پول چین در آینده دارد، گرچه این شرایط به خودی خود کافی نیست. موفقیتهای پر سرو صدای چین در حوزه فنآوری مالی (فینتک)[2] - از جمله بکارگیری سریع سامانه‌های پرداخت از طریق تلفن همراه و پروژه آزمایشی اخیر بانک خلق چین برای آزمایش RMB دیجیتالی - آن را تغییر نخواهد داد. ارز دیجیتال مورد پشتیبانی بانک مرکزی، ماهیت بنیادی RMB را تغییر نمیدهد.

پکن هنوز قبل از اینکه RMB واقعا به عنوان یک ارز اصلی ذخیره جهانی مورد قبول واقع شود، موانع زیادی بر سر راه خود دارد. از دیگر اقدامات تحول گرا، پیشرفت بیشتر در حرکت به سمت اقتصاد بازار محور، بهبود نظارت بر شرکتها و توسعه بازارهای مالی کارآمد و منظم است که احترام سرمایه گذاران بین‌المللی را جلب میکند تا پکن بتواند کنترل سرمایه را از بین ببرد وRMB را به یک ارز قابل قبول بازار تبدیل کند.

واشنگتن باید با چشم باز به آنچه مرتبط با رقابت واقعی با چین است نگاه کند. ایالات متحده باید رهبری خود را در نوآوریهای مالی و فنی حفظ کند و نیازی نیست در مورد تأثیر ارز ذخیره دیجیتال چینی بر دلار آمریکا گزافه‌گویی کند. مهمتر از همه، ایالات متحده باید شرایطی را که برتری دلار را در جایگاه اول قرار داده است حفظ کند که عبارتند از: یک اقتصاد منعطف که ریشه در سیاست‌های مالی و اقتصاد کلان دارد، یک نظام شفاف و باز سیاسی و یک رهبری اقتصادی، سیاسی و امنیتی در خارج از کشور. خلاصه اینکه، حفظ وضعیت دلار با آنچه در چین اتفاق میافتد تعیین نخواهد شد. در عوض، تقریبا کاملا به توانایی ایالات متحده در اداره مناسب اقتصاد پس از کرونا بستگی دارد که بتواند یک الگوی موفق باشد.

رقابت چین در فنآوری مالی (FINTECH)

بسیاری از کسانی که از چین برمیگردند نفس‌زنان در مورد نحوه اداره این کشور بدون پول سخن میگویند. از خرید خوراکی‌های میان وعده از دکه‌های گوشه خیابان و پول دادن به فقرای خیابانی حرف میزنند، در حال حاظر همه چیز از طریق تلفن های هوشمند و کدهایQR (بارکدهای مربع شکل قابل اسکن) انجام می شود. دستگاههای خودپرداز همان‌هایی است که در گذشته نصب شده است. شرکت های چینی در فنآوری مالی به طور فزایندهای باهم رقابت میکنند و مصرف کنندگان چینی بزرگترین بهره‌بردار آن فنآوری‌ها هستند.

این حقایق باعث میشود صاحب نظران مرتبا فکر کنند که سلطه نهایی فنآوری مالی چینی به زودی می‌تواند وضعیت جهانی دلار را به خطر بیندازد. این یک نگرانی جدی نیست و معلوم هم نیست که ایالات متحده واقعا در زمینه فنآوری مالی عقب افتاده است. چین پیشگام در فنآوری مالی نبود بلکه یک اقتباس کننده و پذیرنده سریعتر این فناوری بود. غولهای فناوری علی‌بابا و تنسنت [3] چینی راه را برای ایجاد خدماتی که معاملات دیجیتال را بسیار کارآمدتر میکند، باز کرده‌اند. در حالی که به بازار بزرگی از مشتریان فاقد بانک، به ویژه در مناطق روستایی چین، ضربه می‌زند. جذب خدمات آنها فوق العاده بوده است. مثلا در سال 2018 حجم تراکنش پرداخت توسط تلفن همراه در چین بالغ بر 41.5 تریلیون دلار بوده است.

این موفقیت تا حد زیادی امکان پذیر بود زیرا زیرساخت‌های مالی فعلی چین قدیمی و نظام بانکی دولتی آن هم ناکارآمد بود. این نیز مهم است که کارتهای اعتباری در چین هرگز جا نیفتاد، به همین دلیل وقتی تلفنهای هوشمند ارزان و به طور گسترده در دسترس مردم قرار گرفت، حس خوبی بود که از یک اقتصاد مبتنی بر پول نقد مستقیما به بانکداری موبایل پرش نمود.

از این گذشته، برای بسیاری نحوه تبدیل شدن چین به یک چین «بدون پول نقد» جالب است، بسیاری از آمریکاییها نیز به سختی میتوانند آخرین باری را که آنها برای تهیه چیزی از پول نقد استفاده کرده‌اندبه یاد بیاورند. مگر برای خریدهای جزئی. آنها میتوانند پول را آنی و یکپارچه از یک حساب بانکی به حساب بانکی دیگر منتقل کنند. خدمات پرداخت موبایل از قبیل Venmo و Apple Pay درست همانند Alipay و WeChat کار میکنند. اما آمریکاییهای بزرگ هنوز هم کارتهای اعتباری را ترجیح می دهند، زیرا استفاده از آنها به راحتی استفاده از تلفن است و زیرساخت های مالی موجود ایمن، قوی و قابل اعتماد هستند.

شرکتهای فناوری چینی برای برآوردن تقاضای مصرف کننده و جبران زیرساختهای مالی ناکافی این کشور، نوآوری‌های خود را افزایش داده اند. علاوه بر این، آنها شروع به انتقال این فناوریها به بازارهای در حال توسعه کرده‌اند که اقتصادهای نوشکفته آنها موجب پذیرش فوری گوشیهای هوشمند شده است، بنابراین برای شرکتهای چینی فرصت بزرگی برای به دست آوردن سهم بازار فراهم شده است.

شکل دادن اقدامات مقابله‌ای

با اینکه بانک مرکزی چین میتوانست ارز دیجیتال را در اوایل سال جاری میلادی راه اندازی کند، اما روزنامه‌ها در مورد نتایجی که دقیقا این اقدام خواهد داشت مبالغه کردند. کسانی که نگران هستند که این پیشرفت ممکن است منادی پایان برتری دلار آمریکا باشد، درک اشتباهی دارند زیرا باوجودی که ممکن است شکل پول تغییر کند ولی ماهیت آن تغییر نمیکند.

فنآوری مالی دیجیتالRMB هنوز RMB چینی است. هیچ کس پول را دوباره اختراع نمی‌کند. نشانه‌ای که برای معاملات استفاده میشود ممکن است متفاوت باشد، اما چشم‌انداز وضعیت ذخیره ارزی چین بستگی به همان مجموعه عواملی دارد که برای منتشر کننده آن ارز اعمال میشود. گرچه دولت چین استفاده از RMB را برای محاسبات معاملات تجاری خود به عنوان بخشی از تلاش برای بین المللی کردن ارز خود ارتقا داده است ولی هنوز نفت و سایر کالاهای اساسی آن به دلار آمریکا قیمت گذاری میشود.

امتیاز دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی به سختی از قبل تعیین شده بود. برتری دلار فقط بواسطه ترکیبی از وقایع تاریخی، شرایط ژئوپلیتیکی پس از جنگ جهانی دوم، سیاستهای فدرال رزرو ایالات متحده و اندازه و پویایی اقتصاد آمریکا، اتفاق افتاد. امروزه «امتیاز طبیعی» دلار آمریکا میتواند به عنوان بخشی از نظام بین‌المللی به نظر برسد اما در نیمه اول قرن بیستم دلار آمریکا و پوند استرلینگ انگلیس ضرورتا به عنوان ارزهای ذخیره، سر به سر بودند.

با گذشت زمان، نظام پولی بین المللی احتمالا بار دیگر تقریبا به نسبت مساوی بین دو یا چند ارز ذخیره جهانی تقسیم خواهد شد.RMB یکی از رقبای اصلی دلار است، همانطور که پیش از این ین، یورو و پوند ارزهای ذخیره بوده‌اند. در هنگام وقوع فجایع بزرگ، اقتصاد چین در مسیر تبدیل شدن به بزرگترین اقتصاد قابل پیشبینی جهان در آینده قرار دارد. همچنین چین نخستین اقتصاد بزرگ جهان است که از بحران کرونا بهبود مییابد.

هنوز اینکه RMB بتواند به عنوان یک ذخیره ارزی اولیه به دلار ایالات متحده بپیوندد، قطعی نیست. برای دستیابی به چنین جایگاهی، چین باید اقتصاد خود را اصلاح و بازارهای سرمایه خود را از راه های دشوار توسعه دهد و به ملاحظات پیچیده سیاسی داخلی ورود پیدا کند. جاه طلبی‌های اخیر چین که نیاز به دگرگونی‌های مشابهی - تبدیل شانگهای به عنوان قطب مالی جهانی تا سال 2020 - دارد که تاکنون به تعویق افتاده است: یک قطب مالی وقتی که کنترل سرمایه وجود داشته باشد و ارز به عنوان ارز بازار تعیین نشده باشد، دوام نخواهد داشت. همین امر در باره چشم انداز RMB به عنوان یک ارز ذخیره مهم نیز صادق است.

گرچه یک ارز دیجیتال تحت حمایت پکن به خودی خود بعید است بتواند برتری دلار را تضعیف کند اما مطمئنا می تواند تلاشهای چین برای بین‌المللی کردن RMB را تسهیل کند. در کشورهایی دارای ارزهای ناپایدار، مانند ونزوئلا، RMB دیجیتال میتواند جایگزینی جذاب برای پول محلی باشد. شرکت های چینی مانند شرکت تنسنت که در حال حاضر حضور قابل توجهی در کشورهای در حال توسعه در آفریقا و آمریکای لاتین دارند، می‌توانند حضور خود را در آنجا افزایش دهند و با استفاه ازRMB دیجیتال در آینده سهم خود بازار را به دست آورند. این میتواند به ارتقاء جایگاه جهانی RMB کمک کند و آن را به بخشی از راهبردی گسترده تر برای نفوذ اقتصادی و سیاسی چینی در خارج از کشور، تبدیل کند.

تشویق آمریکا به نوآوری

در حال حاضر ایالات متحده در مورد پایان برتری دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی باید کمتر نگران باشد و نگرانی این کشور باید بیشتر درباره توانایی بخش خصوصی این کشور برای پیاده کردن فنآوریهای جدید مالی متمرکز باشد. پول دیجیتالی فقط یک ایده چینی نیست و صرفا تحت نظر بانکهای مرکزی نیست. نوآوری مالی در ارزهای دیجیتالی و پرداختهای موبایلی در بخش خصوصی ایالات متحده نیز صورت میگیرد.

در عین حال، این فناوری‌های جدید خطراتی را هم همراه دارند. بدون اطمینان از داشتن اطلاعات قوی شخصی، پذیرش گسترده این فناوریها دشوار خواهد بود. علاوه بر این، این فناوریهای جدید میتوانند پولشویی و سایر فعالیت های مالی غیرقانونی را تسهیل کنند و برای همه اقدامات قانونی هم نگرانی ایجاد کنند.

سیلکون‌ولی و وال استریت مدتهاست که به دنبال ایجاد نوآوریهای مالی، پلتفورم‌های جدید دیجیتالی برای معاملات و اشکال جدید پول هستند. اگر ثمره این نوآوری ها محقق شود، شرکتهای آمریکایی میتوانند با کنترل‌های قوی امور مالی غیرقانونی، بهترین، سالمترین و امن ترین ارز دیجیتال جهان را خلق کنند. سود حاصل از کارآیی و کاهش هزینه معاملات، مزایای ملموسی را برای مصرف کنندگان به همراه خواهد داشت.

سپس، سیاستگذاران باید تعادل دقیقی بین کاهش خطرات این فناوریهای جدید و حمایت از قابلیت شرکتهای خصوصی ایالات متحده برای نوآوری، برقرار کنند. خطر این است که تنظیم‌گرهای آمریکایی خیلی غیرتمندانه ممکن است مانع ورود شرکتهای آمریکایی ارائه دهنده خدمت به کسانی که امور مالی دیجیتالی را بر بانکداری متعارف در داخل ایالات متحده و مصرف کنندگان بدون بانک در سراسر جهان ترجیح میدهند، شوند.

برتری دلار آمریکا از خانه شروع میشود

مطمئنا، ایالات متحده باید چین را به عنوان رقیب قدرتمند اقتصادی خود جدی بگیرد. اما وقتی صحبت از برتری دلار میشود، خطر اصلی نه از پکن بلکه از خود واشنگتن نشأت میگیرد. ایالات متحده باید اقتصادی را برقرار کند که القاء کننده اعتبار و اطمینان جهانی باشد. شکست در این کار، با گذشت زمان، موقعیت دلار آمریکا را به خطر خواهد انداخت.

وضعیت دلار نماینده صحت بنیادی نظام سیاسی و اقتصادی آمریکا است. برای حفظ جایگاه دلار، اقتصاد ایالات متحده باید مدلی از موفقیت و رقابت باشد. این به نوبه خود، به یک نظام سیاسی نیاز دارد که بتواند سیاست‌هایی را اجرا کند که به آمریکایی‌های بیشتری امکان شکوفایی و دستیابی به رونق اقتصادی را بدهد. همچنین به یک نظام سیاسی نیاز دارد که بتواند سلامت مالی کشور را حفظ کند. تاریخ هیچ کشوری را نمیشناسد که بدون رعایت ملاحظات مالی برای مدتی طولانی در صدر باشد. نظام سیاسی ایالات متحده باید پاسخگوی چالش‌های اقتصادی امروز باشد.

پذیرش سیاست اقتصادی ایالات متحده در خارج از کشور نیز بسیار مهم است زیرا بر اعتبار ایالات متحده تأثیر میگذارد و تا حد زیادی توانایی آن را برای شکلدهی عواقب جهانی تعیین میکند. برای حفظ این رهبری، ایالات متحده باید ابتکار عمل را برای تعدیل و به روزرسانی قوانین و قواعد جهانی حاکم بر تجارت، سرمایه گذاری و رقابت در فنآوری در دست بگیرد تا بتواند واقعیتهای قرن بیست و یکم را منعکس کند.

واشنگتن همچنین باید توجه داشته باشد که تحریم های یک جانبه - که بواسطه برتری ارزش دلار امکان پذیر است - بدون هزینه هم نخواهد بود. استفاده از دلار به عنوان سلاح، میتواند هم متحدین و هم دشمنان ایالات متحده را ترغیب کند که ارزهای ذخیره جایگزین را انتخاب کنند - و شاید برای انجام این کار متوسل به زور هم بشوند. دقیقا به همین دلیل است که اتحادیه اروپا تلاش میکند استفاده از یورو را در معاملات بین المللی بیشتر افزایش دهد.

این که آیا RMB به عنوان یک ارز مهم به ذخیره ارزی دلار بپیوندد، کلا به نحوه تغییر شکل اقتصاد چین بستگی دارد. اما اگر پکن اصلاحات لازم را با موفقیت انجام دهد، اقتصادی ایجاد خواهد شد که برای صادرات کالا و خدمات آمریکایی جذابتر خواهد بود و زمینه بازی مساعدتری را برای شرکتهای آمریکایی که در چین فعالیت میکنند، ایجاد میکند - تغییرات به نفع ایالات متحده خواهد بود.

ارزش پول ملی برای دارندگان آن درنهایت بازتاب اصول اقتصادی و سیاسی آن کشور است. نحوه ظهور ایالات متحده در سالهای پس از بحران کرونا آزمایشی مهم برای این کشور خواهد بود. اول و مهمتر از همه، کشور باید سیاستهای کلان اقتصادی را که آن را در مسیری پایدار برای مدیریت بدهی ملی و مسیر کسری بودجه ساختاری قرار میدهد، تقویت کند و نباید اصول بنیادی را که موجب پایداری توان اقتصادی آن میشود را از بین ببرد، همه اینها در روحیه نوآوری و کارآمدی یک دولت ریشه دارد. اگر واشنگتن این مسیر را طی کند، دلایلی وجود دارد که به آینده دلار اطمینان پیدا کند.

درباره نویسنده

HENRY M. PAULSON, JR هنری ام پاولسون جونیور، رئیس موسسه پالسون است. وی از سال 2006 تا 2009 وزیر خزانه داری ایالات متحده بوده است.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] نظام ارزی جمهوری خلق چین به نام renminbi که به اختصار آن را RMB مینامند در سال 1948 ایجاد شد.

[2] fintech یا "financial technology" مجموعهای از "فناوری مالی" است که در پیشرفتهای جدید فناوری در محصولات و خدمات در صنعت مالی کاربرد دارد. همچنین روشی است که از فناوری برای تأثیرگذاری و تقویت صنعت مالی استفاده می شود.

[3] Alibaba و Tencent

انتهای پیام /