نظر جو بایدن درباره ایران | تداوم اختلافات آمریکا و اسرائیل درباره برجام

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، روز چهارشنبه در سفری به سرزمین‌های اشغالی گفت ترجیح می دهد نگرانی ها درباره پیشرفت برنامه هسته ای ایران را از طریق دیپلماتیک حل کند و تاکید کرد که ایالات متحده منتظر است تا ایران به مفاد پیش نویس توافق برای احیای توافق2015 پاسخ دهد. با این حال وی تصریح کرد که آمریکا برای توافق هسته ای با ایران، برای همیشه منتظر نخواهد ماند. لورا روزن، روزنامه‌نگار آمریکایی در صفحه شخصی خود در پایگاه دیپلمات نوشت: صراحت بایدن برای احیای توافق هسته ای در حالی صورت می گیرد که برخی از مذاکره کنندگان غربی و تحلیلگران ایرانی ارزیابی می کنند که جمهوری اسلامی درباره پیشبرد توافقی برای محدود کردن برنامه هسته ای خود در ازای لغو تحریم ها از سوی جانشین بایدن نگران است. حتی این گمانه زنی مطرح است که با پیروزی جمهوری خواهان در سنا، ممکن است این توافق احتمالی در نوامبر امسال به مشکل بربخورد.

با این وجود جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا گفت: «ما آنچه را که برای بازگشت به برجام حاضریم بپذیریم، برای مقامات ایران تعریف کرده ایم.» ما منتظر پاسخ آنها هستیم... من مطمئن نیستم که چه زمانی به نتیجه خواهد رسید. اما قرار نیست برای همیشه منتظر بمانیم.»

ایران بیش از دو سال بود که از برجام پیروی می کرد، زمانی که ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا در سال 2018 از آن خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه بخش های بانکی و انرژی ایران اعمال کرد، ایران نیز در واکنش به این اقدام، به تدریج از محدودیت های هسته ای توافق فراتر رفت تا به این ترتیب به تداوم تحریم ها اعتراض کند. بایدن روز پنج‌شنبه تصمیم ترامپ برای خروج از توافق را - تا حدی با تشویق بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر وقت اسرائیل - «اشتباهی بزرگ» خواند.

درحالی‌که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا و مقامات آمریکایی گفتند به ایران زمان بیشتری می دهند تا تصمیم بگیرد که آیا می خواهد با پیش نویس احیای توافق هسته ای که اساسا در مارس انجام شده است، موافقت کند، برخی از دیپلمات های غربی درگیر در مذاکرات مدعی اند که اراده ای از سوی ایران برای احیای توافق نمی‌بینند. یکی از دیپلمات های اروپایی که در مذاکرات شرکت داشت، روز پنج‌شنبه به من گفت: «مبادلات مستمر وجود دارد؛ اما در عین حال، حرکت قابل توجهی برای بستن توافق از طرف ایران دیده نشده است.»

این دیپلمات اروپایی هفته گذشته مدعی شده بود: «در این مرحله، متاسفانه چیزی وجود ندارد که بتواند خوش بینی واقعی را القا کند.»

به ادعای روزن در مقابل امیر عبداللهیان برای بن‌بست به‌وجودآمده پیشنهاد یک راهکار را داده است که حذف سپاه از لیست سیاه آمریکا به تعویق بیفتد؛ مشروط بر آنکه شرکت‌های ایرانی از مزایای اقتصادی در برجام برخوردار شوند.

در همین حال روزنامه نیویورک تایمز در تحلیل نوشت که سفر جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به اسرائیل نشان داد که دو طرف رویکردهای متفاوتی درخصوص برنامه هسته ای ایران دارند. حتی در میان تاییدهای مکرر و علنی روابط نزدیک بین اسرائیل و ایالات متحده، اختلافات درباره نحوه برخورد با ایران همچنان پابرجا و عمیق است. چندین‌بار در روز پنج‌شنبه، مقامات اسرائیل به‌طور علنی و خصوصی از ایالات متحده خواستند که به زعم آنها گزینه نظامی معتبرتری برای تاسیسات هسته ای ایران مطرح کند؛ زیرا راهی برای متقاعد کردن تهران به توقف برنامه ای که به سرعت در حال پیشرفت است، وجود ندارد. اسرائیل مجموعه‌ای از عملیات خرابکاری و ترور مخفیانه برای کاهش توانایی ایران در غنی سازی سوخت هسته ای انجام داده است؛ درحالی‌که بایدن تاکید کرده است که دیپلماسی و بازگرداندن توافق هسته‌ای 2015 ایران، بهترین و تنهاترین راه حل دائمی است.

لاپید در افتتاحیه یک کنفرانس خبری در بیت‌المقدس پس از دیدار با جو بایدن در چارچوب سفر چهار روزه رئیس جمهوری آمریکا به خاورمیانه در اظهاراتی مداخله جویانه مدعی شد: «اگر آنها به توسعه برنامه هسته ای خود ادامه دهند، غرب از زور استفاده خواهد کرد.» در طول اظهارات یائیر لاپید، رئیس جمهوری آمریکا به دقت به سخنان نخست وزیر اسرائیل گوش داد اما هرگز این ادعای لاپید را تکرار نکرد و هیچ تعهدی نداد. درعوض، او به صحبت درباره ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای اکتفا کرد.

اما با وجود این تفاوت های استراتژیک بلند مدت در بحبوحه شکاف هایی که بر سر برنامه هسته ای ایران وجود دارد، این اشتراک نظر وجود دارد که برنامه هسته ای ایران با سرعت در حال پیشرفت است. در روز پنج‌شنبه این اختلاف نظرها درخصوص ایران کنار گذاشته شد تا بایدن سفر خود به خاورمیانه را ادامه دهد و به سمت عربستان سعودی پرواز کند. ماموریت جو بایدن در بیت‌المقدس تقویت و تعمیق روابط با رهبران اسرائیل و در عین حال گام برداشتن در انتخابات پر دردسر برای نخست وزیر جدید بود. الجزیره هم در این خصوص روز جمعه در گزارشی نوشت: جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده و یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل در اعلامیه‌ای مشترک مواضع ضدایرانی خود را تکرار کرده و متعهد به جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته ای شده اند. رهبران دو طرف این اعلامیه را پیش‌تر پس از برگزاری یک نشست رو در رو در صبح پنج‌شنبه در قدس غربی و در دومین روز از سفر چهار روزه بایدن به خاورمیانه و پس از نشست مجازی با رهبران هند و امارات متحده عربی امضا کردند. در این اعلامیه آمده است که ایالات متحده از «همه عناصر قدرت ملی» در دسترس خود استفاده خواهد کرد تا ایران را از توانایی تجهیز به سلاح هسته ای محروم کند.» این اعلامیه مشترک همچنین شامل تعهد واشنگتن برای ادامه کمک های نظامی آمریکا به اسرائیل است. بسته کمکی 10ساله 38میلیارد دلاری در سال2016 در زمان دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق آمریکا، زمانی که بایدن معاون رئیس جمهور بود، امضا شد.

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا و لاپید در یک کنفرانس خبری پس از امضای قرارداد، از روابط آمریکا و اسرائیل و تهدید ایران صحبت کردند. اگرچه لاپید در اظهاراتی مداخله جویانه مدعی استفاده از زور شد، اما بایدن گفت دیپلماسی با ایران بهترین راه است. با این حال، این اعلامیه نسبتا نمادین است و بیشتر تایید مجدد مخالفت ایالات متحده و اسرائیل با برنامه هسته‌ای ایران است. مذاکرات بین ایران و قدرت‌های غربی برای بازگرداندن توافق هسته‌ای2015 ماه‌هاست که پیشرفتی نداشته است و تهران و واشنگتن یکدیگر را به دلیل بن بست ایجادشده مقصر می دانند. پس از پایان دیدار بایدن و لاپید، نخست وزیر اسرائیل به خبرنگاران گفت که دو طرف درباره موضوع ایران گفت‌وگو کرده اند. استفانی دکر از الجزیره که از قدس غربی گزارش می دهد، گفت: «این چیز جدیدی نیست. این تاکید مجدد بر تعهد دو بازیگر و به‌ویژه تعهد آمریکا به امنیت اسرائیل بوده و نکته دیگر اینکه هم اسرائیل و هم ایالات متحده برای تضمین عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای تلاش خواهند کرد.» این در حالی است که ایران بارها تاکید کرده است که برنامه هسته ای اش صلح آمیز است و هرگز قصد ساخت سلاح هسته ای را ندارد. به گفته ناظران، خود اسرائیل ده‌ها کلاهک هسته ای دارد و تلویحا نیز داشتن آنها را تایید کرده است.