نفس تالاب‌ها به‌شماره افتاد
چند سالی است که کارشناسان محیط زیست نسبت به پدیده خشک شدن تالاب‌های کشور هشدار می‌دهند. سال گذشته بود که داده‌های سازمان فضایی ایران از خشک شدن برخی از تالاب‌های ایران از جمله هامون در سیستان و بلوچستان و بختگان و ارژن در استان فارس خبر داده بود. اما حالا به نظر می‌رسد وضعیت بدتر از پیش‌بینی‌هاست و بسیاری از تالاب‌های کشور نفس‌شان به شماره افتاده است. روز گذشته نیز رئیس اداره محیط زیست...
محمد‌حسین فلاحتی در گفت‌وگو با «ایسنا»، با اشاره به تاثیر خشکسالی‌ها بر تالاب هشیلان گفت: این تالاب اکنون به‌طور کامل خشک شده و سراب سبزعلی به عنوان منبع اصلی تامین آب تالاب دیگر دبی ندارد. وی ادامه داد: با توجه به تهدید جان گونه‌های جانوری ساکن در تالاب به دلیل شرایط خشکسالی، آبرسانی به تالاب از طریق تانکر را آغاز کردیم و اکنون روزانه با همکاری ارتش دو تانکر آب وارد تالاب می‌شود که البته درخواست دادیم تعداد تانکرها بیشتر شود. رئیس محیط زیست شهرستان کرمانشاه همچنین از ایجاد حوضچه‌های مصنوعی در تالاب خبر داد و گفت: بنا داریم با پوشاندن بخش‌هایی از کف تالاب با نایلون حوضچه‌های مصنوعی ایجاد کنیم تا جلوی نفوذ بیشتر آب به درون زمین گرفته شود و محلی برای زندگی گونه‌های جانوری باشد.
فلاحتی درباره اینکه چرا از طریق سد «گاوشان» آب وارد تالاب نشد، گفت: از یکسو به دلیل شرایط خشکسالی سطح آب گاوشان در وضعیت چندان مناسبی نیست و از سوی دیگر اگر آب وارد مسیر شود از سوی کشاورزان برداشت شده و عملا به تالاب نمی‌رسد. اگرچه آب منطقه‌ای با اختصاص آب موافقت کرد، اما بررسی‌هایی که انجام دادیم نشان می‌دهد این کار تاثیری به حال تالاب نخواهد داشت. وی افزود: اکنون تلاش می‌کنیم از روش‌های دیگر زندگی گونه‌های جانوری تالاب از جمله لاک‌پشت‌ها و... را حفظ کنیم. آن‌طور که «ایسنا» گزارش داده، این سومین بار است که تالاب هشیلان کرمانشاه دچار خشکی کامل شده و پیش از این در سال‌های 1387 و 1394 هم تالاب کامل خشک شد و حتی یک بار هم وقوع آتش‌سوزی را پشت سر گذاشته است.
پیش از این اوایل تیرماه کارشناسان با توجه به کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی نسبت به خشک شدن بسیاری از سراب‌ها و چشمه‌های استان کرمانشاه به ویژه سراب نیلوفر و تالاب هشیلان هشدار داده بودند. تالاب هشیلان یکی از نقاط دیدنی کرمانشاه است و نام تالاب بر اساس گویش کردی، مرکب از دو بخش «هشی» به معنی مار و «لان» به معنای خانه گرفته شده است. به این‌ترتیب نام هشیلان به معنی لانه ماران است؛ چراکه در این تالاب تعداد زیادی مار به ویژه مار آبی و مار چلیپر زندگی می‌کنند.
تالاب گاوخونی در آستانه خشکی کامل
البته این تنها تالاب هشیلان کرمانشاه نیست که خشک شده است. روز اول مرداد ماه نیز مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از خشک شدن 98 درصد تالاب گاوخونی خبر داده است. منصور شیشه‌فروش در گفت‌وگو با تسنیم، اظهار کرد: این وضعیت قابلیت تبدیل به کانون گرد و غبار را دارد و برای اینکه این اتفاق نیفتد مقرر شده محیط زیست کشور نسبت به اجرای طرح احیای گاوخونی اقدام و با همکاری وزارت نیرو تامین حق‌آبه‌ها را پیگیری کند. شیشه‌فروش همچنین خواستار تامین حقابه‌های گاوخونی و احیای این تالاب شد. سال گذشته نیز تالاب هورالعظیم در استان خوزستان به دلیل تنش های آبی که در سطح کشور و استان خوزستان وجود داشت و عدم تامین حقابه مورد نیاز تالاب هورالعظیم خشک شد.
تالاب چیست؟
تالاب نوعی مرداب یا آبگیر است که به‌صورت طبیعی یا مصنوعی ایجاد می‌شود. طبق تعریف کنوانسیون بین‌المللی رامسر، تالاب در واقع به مناطق مردابی، نم‌زارهای سیاه، باتلاقی و برکه‌های مصنوعی یا طبیعی گفته می‌شود که به‌طور دائمی یا موقت دارای آب ساکن یا روان و شور یا شیرین باشند؛ یا مناطقی از دریا که در هنگام جزر، ارتفاع آب در آنها بیش از 6 متر نباشد. تالاب‌ها همچنین از بکرترین محیط‌های طبیعی جهان و از مراکز تنوع زیستی محسوب می‌شوند که با فراهم کردن بستر آبی و قابلیت زادآوری برای ساکنان خود و پرندگان مهاجر، نقش مهمی در بقا و زندگی گونه‌های گیاهی و جانوری ایفا می‌کنند. دراین میان ایران جزو پرتالاب‌ترین کشورهای جهان است. گفته می‌شود از میان 42 نوع تالاب شناخته شده در جهان 41 نوع آن (به‌جز تالاب خیلی سردسیری توندرا) در ایران به ثبت رسیده است. با این حال از سال‌های گذشته کارشناسان محیط زیست زنگ خطر خشک شدن تالاب‌های ایران را به صدا درآورده‌اند.
به گفته آنها خشک شدن تالاب‌های کشور می‌تواند به زودی منشأ اصلی گرد و غبار در اکثر شهرهای کشور باشد. این کارشناسان براین نظرند که ریزگردهایی که از کف خشک تالاب‌ها برمی‌خیزند به مرزهای جغرافیایی اهمیتی نمی‌دهند و دیگر کشورها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. همچنین مردمی که در اطراف تالاب‌ها زندگی می‌کنند تحت تاثیر خشک شدن این تالاب‌ها قرار خواهند گرفت. هفتم خرداد نیز رئیس گروه منابع آب، پایش و آینده پژوهشی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود: در حال حاضر 43 درصد از تالاب‌های کشور پتانسیل تبدیل شدن به منشأ گرد و غبار را دارند و این بدان معناست که اگر شرایط تالاب مطلوب نباشد و نیاز آبی آن تامین نشود، می‌تواند به کانون جدید گرد و غبار در کشور تبدیل شود. صدیقه مدرس طباطبایی در گفت‌وگو با «ایسنا» با بیان اینکه 226 تالاب شامل تالاب‌های فهرست آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند گفته بود: از مجموع 226 تالاب ذکر شده، بالغ بر 42 تالاب کشور، منشأ گرد و غبار هستند که از جمله آنها می‌توان به تالاب‌های هورالعظیم، شادگان، ارومیه، هامون، میقان، صالحیه، بختگان و... اشاره کرد.