نمایش ندهید عمل کنید
امیرهومن کریمی‌وثیق - فعال دانش‌بنیان
شرکت دانش‌بنیان مجموعه‌ای است که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی که شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری هستند، تشکیل می‌شود. فرآیند تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش‌افزوده فراوان، از دیگر ویژگی‌های این دست از فعالان اقتصادی است.
یکی از موارد مهم در اقتصاد کشور که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز بر آن تاکید شده و می‌تواند به رونق تولید و اشتغال کمک کند، دانش‌بنیان کردن اقتصاد و از طریق توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در حال انجام است. این در حالی است که دانش‌بنیان‌ها مشکلات زیادی دارند که شامل مشکلات گمرکی، واردات مواد اولیه، مالیات و... می‌شود که صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان در حال حاضر مشغول دست‌وپنجه نرم کردن با این معضلات هستند، بنابراین باید مسیر هموارتری برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان فراهم شود؛ راهی که تاکنون ایجاد نشده و از نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتظار می‌رود، نگاه ویژه‌تری به این شرکت‌ها در فضای اقتصاد کشور داشته باشند. در واقع، شرکت‌های دانش‌بنیان باید به‌صورت خاص در فضای اقتصادی کشور دیده شوند؛ اقدامی که تاکنون اتفاق نیفتاده است.
البته اقدامات موثری مانند راه‌اندازی صندوق نوآوری و شکوفایی نیز انجام شده که بدون شک بازوی کمک‌کننده مناسبی برای توسعه دانش‌بنیان‌ها است. چنانچه تاکنون در زمینه ضمانتنامه‌ها و وام‌های استارت‌آپی کمک شایانی به کسب‌وکارهای نوین کرده است. این در حالی است که تاکنون بیشتر تصمیم‌گیری‌ها و عملکردهای این حوزه، بیشتر جنبه نمایشی داشته که البته تاحدی این نمایشی بودن لازمه توسعه اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها است، چرا که بخش زیادی از نیاز دانش‌بنیان‌ها، دیده شدن آنها در رسانه‌ها و مجامع مختلف است. به‌عبارت‌دیگر، زمانی که نام دانش‌بنیان‌ها مطرح شود، می‌تواند رویکرد مثبتی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به‌وجود بیاورد. بیشتر صاحبان و متولیان شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی به‌ویژه آن دسته از شرکت‌هایی که در زمره تولید نوع یک هستند و سابقه زیادی دارند، خواهان تسهیلگری در امر تولید هستند و انتظار دریافت حمایت‌های همه‌جانبه از سوی نهادهای دولتی را ندارند. برای مثال، بیشتر شرکت‌های نفت و گاز درباره مشکلات در برق و گازرسانی گلایه‌مند هستند. موضوع دیگری که در این زمینه وجود دارد، این است که شرکت‌های بزرگ تولیدی در اکوسیستم دانش‌بنیان بیشتر از اینکه موردحمایت واقع شوند، مورد هجوم برخی نهادها واقع می‌شوند و این سد راه توسعه آنها است.
امروز که در قرن 21 زندگی می‌کنیم، نیازی به ایجاد برخی زیرساخت‌ها برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان نیستیم، چرا که امروزه دنیا، دنیای تسهیلگری است و در همه‌جای دنیا مشغول تسهیل فرآیندها هستند. هرگاه سخنی از سوی رهبر معظم انقلاب بیان می‌شود، برداشت‌های مسئولان دولتی شخصی است و گاهی برخی آن‌گونه که می‌خواهند، موضوع را تفسیر می‌کنند و به اعمال‌نظر و دستور می‌پردازند. بر همین اساس، برای حل بسیاری از مشکلات، نیازمند شفاف‌سازی در عبارت‌ها و واژه‌ها هستیم. برای مثال، وقتی درباره خام‌فروشی صحبت به‌میان می‌آید، باید روشن شود که منظور از خام‌فروشی چیست؟ به‌عبارت‌دیگر، امروز ما نیازمند مشخص شدن تعاریف هستیم. در بخش صادرات هم، معضلات عدیده‌ای وجود دارد که نیازمند اعمال‌توجه از سوی دولت است. قیمت‌گذاری‌های دستوری و تصمیمات یک‌شبه و شتابزده، توسعه اقتصادی دانش‌بنیان‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. چند سالی می‌شود که در قالب همایش‌ها و رویدادهای متنوع، صحبت‌هایی درباره مشکلات دانش‌بنیان‌ها مطرح می‌شود، اما بسیاری از معضلات بر جای خود باقی است. نکته‌ای که مدتی می‌شود، زیاد درباره آن شنیده‌ایم، این است که هم‌اکنون کشور به کارخانه نیاز ندارد، بلکه نیاز کشور به ایجاد بنگاه‌های صنعتی نوآور است که مبتنی بر نیاز بازار فعالیت کنند تا بتوانند سهم مناسبی از بازار بزرگ کشور و منطقه را تصاحب کنند.