نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان

به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبر آسیا، رئیس جمهوری تاجیکستان برای یک دوره هفت ساله انتخاب می‌شود و هیچ فردی نمی‌تواند برای بیش از دو دوره رئیس جمهوری باشد اما از سال 2016 با اصلاح قانون اساسی این حکم شامل امامعلی رحمان رئیس جمهوری فعلی نمی‌شود.

هر فردی برای ثبت نامزدی باید امضای 5 درصد از کل رای‌دهندگان (حدود 260 هزار امضا) را به کمیسیون مرکزی انتخابات ارائه دهد. کمیسیون انتخابات تاجیکستان نام امامعلی رحمان و چهار نامزد دیگر را برای انتخابات ریاست جمهوری امسال ثبت کرده است.

رستم لطیف‌زاده رئیس حزب اگرری (کشاورزی)، عبدالحلیم غفارزاده رئیس حزب سوسیالیست، امامعلی رحمان از فدراسیون اتحادیه های صنفی مستقل تاجیکستان، اتحادیه جوانان تاجیکستان و رئیس حزب خلقی دموکراتیک تاجیکستان، رستم رحمت‌زاده رئیس حزب اصلاحات اقتصادی تاجیکستان و میراج عبدالله‌اف رئیس حزب کمونیست تاجیکستان به عنوان نامزدهای احزاب سیاسی تاجیکستان برای انتخابات زیاست جمهوری ثبت نام شدند.

امامعلی رحمان 67 ساله برای پنجمین بار نامزد انتخابات ریاست جمهوری است و همانند سال 2013 از سوی حزب حاکم دموکراتیک خلق تاجیک و همچنین فدراسیون اتحادیه مستقل کارگری و اتحادیه جوانان نامزد شده است.

او در معرفی برنامه انتخاباتی خود از شاخص‌های توسعه موفق اجتماعی و اقتصادی سالهای اخیر استفاده می‌کند. رحمان تنها کاندیدایی است که در برنامه خود مساله توسعه زیرساخت‌ها مانند ساخت نیروگاه راغون را مورد بحث قرار می‌دهد و تاکید می‌کند که در ریاست جمهوری قبلی او پروژه‌های کلیدی برای توسعه تاجیکستان آغاز شده و او قصد دارد آنها را تکمیل کند. رحمان از اواخر سال 1992 در تاجیکستان در قدرت بوده است و در حال حاضر او بیشترین مدت زمامداری را بین سران دولت‌های کشورهای همسود دارد.

بر اساس این گزارش، تنها نکته جالب انتخابات ریاست جمهوری امسال نامزدی احتمالی رستم امامعلی فرزند رئیس جمهور فعلی بود، هر چند این پیش‌بینی محقق نشد. گمانه‌زنی درباره نامزدی پسر 32 ساله رحمان پس از آن شدت گرفت که با اصلاح قانون حداقل سن نامزدهای ریاست جمهوری به 30 سال کاهش یافت. این امکان وجود دارد که رحمان به این نتیجه رسیده باشد که رستم امامعلی هنوز آماده تصدی پست ریاست جمهوری با توجه به مشکلات کشور نیست. این کشور با مشکلات اقتصادی و مالی، کسری بودجه و مناقشه مرزی با قرقیزستان رو به رو است و ممکن است که شریکان تاجیکستان در کشورهای همسود (CIS) بخصوص روسیه با این انتقال قدرت در تاجیکستان موافق نباشند.

رستم امامعلی در ماه آوریل سال جاری به عنوان رئیس مجلس ملی تاجیکستان انتخاب شد که مطابق قانون اساسی در صورت مرگ، ناتوانی یا استعفای رئیس جمهور کفیل ریاست جمهوری خواهد شد.

گمانه‌زنی‌هایی در خصوص احتمال کناره‌گیری رحمان از قدرت و نامزدی پسرش برای ریاست جمهوری وجود داشت اما تنها چند هفته مانده به انتخابات، رحمان بار دیگر برای پنجمین بار به عنوان نامزد معرفی شد.

محمدالله نعیم‌زاده سخنگوی حزب خلقی دموکراتیک تاجیکستان در این خصوص گفته است: به علت پیدا شدن بیماری کووید -19 و نداشتن تجربه بالای اداره سازمان های دولتی شهردار دوشنبه (رستم امامعلی) و البته بازی‌های سیاسی امروز برای تقسیم نو جهان، پیشوای معظم دولت به این نتیجه رسید که ضرورت است بار دیگر نامزد شوند.

رستم لطیف‌زاده 60 ساله رئیس حزب اگرری (کشاورزی) دیگر نامزد ریاست جمهوری است. این حزب بطور منظم نامزدهای خود را برای انتخابات معرفی می‌کند و برنامه انتخاباتی آن معمولا مطابق فعالیت‌های این حزب تدوین می‌شود. در انتخابات قبلی در سال 2013 نامزدی این حزب را چهره دانشگاهی بخش کشاورزی "تالی‌بک بخاری‌اف" (Tolibbek Bukhoriev) بر عهده داشت که پیشنهاد تاسیس زیرساخت‌های کشاورزی و ایجاد شرکت‌هایی برای فراوری محصولات کشاورزی را مطرح کرد و امیدوار بود از این طریق انتقال نیروی کار تاجیکستان به روسیه را کاهش دهد. حزب کشاورزی در انتخابات پارلمانی سال گذشته پس از حزب حاکم بیشترین کرسی را تصاحب کرد و 7 کرسی از مجموع 63 کرسی را به خود اختصاص داد.

لطیف‌زاده از سال 2014 ریاست حزب کشاورزی را برعهده داشته و در پارلمان نیز رئیس کمیته مسائل کشاورزی و منابع آب و زمین است. لطیف‌زاده در برنامه انتخاباتی خود ایده‌های بلندپروازانه‌تری را مطرح کرده است. به عنوان مثال او پیشنهاد حل و فصل مناقشه‌های مرزی از طریق اسکان مجدد، پیوستن مجدد به اتحادیه گمرکی و قانونی کردن چندهمسری را مطرح کرده است. چندهمسری هم‌اکنون در تاجیکستان غیرقانونی است.

عبدالحلیم غفارزاده 68 ساله رئیس حزب سوسیالیست و نماینده پارلمان، دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان است. این سومین تلاش غفارزاده برای تصدی مقام ریاست جمهوری است. او در انتخابات قبلی وعده توزیع منابع در کشور و تسهیل بروکراسی بانکی و اصلاح نظام مالیاتی و حمایت اجتماعی از کودکان، مادران و کارگران بخش عمومی را داده بود. برنامه انتخاباتی او در سال 2020 هم چندان متفاوت نیست و بطور کلی توجه او به مسائل اجتماعی است و او قول احداث مترو در شهر دوشنبه را داده است. غفارزاده در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 تنها 1.48 درصد آراء را به دست آورد.

رستم رحمت‌زاده 57 ساله رئیس حزب اصلاحات اقتصادی نامزد دیگر ریاست جمهوری تاجیکستان است که پیشنهاد تغییر کل حوزه قوانین اقتصادی شامل قوانین مالیاتی و بانکی را داده است. او دکترای اقتصاد و نماینده پارلمان است که سال گذشته به عنوان رئیس حزب اصلاحات اقتصادی انتخاب شد. رحمت‌زاده تنها نامزدی است که تاثیر منفی تغییرات آب و هوایی بر کشاورزی را مورد توجه قرار داده است. کشاورزی از بخش‌های کلیدی اقتصاد تاجیکستان است. حزب اصلاحات اقتصادی در انتخابات اسفندماه گذشته 5 کرسی در مجلس کسب کرد.

پنجمین نامزد ریاست جمهوری تاجیکستان معراج عبدالله‌اف 72 ساله رئیس حزب کمونیست و نماینده مجلس این کشور است. او در برنامه انتخاباتی خود بر کنترل دولتی بر اقتصاد و تقویت اتحاد ملی تمرکز کرده است. ایجاد یک جامعه سوسیالیستی بر اساس عدالت اجتماعی از محورهای اصلی برنامه انتخاباتی او است.

یکی از تحولات دیگر این انتخابات هم تلاش یک وکیل جوان 30 ساله از منطقه بدخشان برای نامزدی در انتخابات بود. فارموز ارگاشف (Faromuz Irgashev) از سال 2015 عضو مجلس منطقه بدخشان بوده و به علت فعالیت‌های حقوق بشری شناخته شده است. او برنامه انتخاباتی خود را حول مبارزه با فساد در ساختارهای دولتی و تقویت احترام به حقوق بشر اعلام کرده بود. تصمیم او برای نامزدی با استقبال برخی از مردم بخصوص در منطقه خود مواجه بود اما با انتقاد سازمان‌های طرفدار دولت رو به رو شد که او را فاقد تجربه لازم دانستند. ایگراشف روز 14 سپتامبر اعلام کرد که موفق به جمع‌کردن 260 هزار امضای لازم نشده و در انتخابات شرکت نخواهد کرد. او گفته است قصد دارد با مراجعه به دیوان قانون اساسی برای تسهیل شرایط نامزدی تلاش کند.

ادعاهای غربی‌ها در خصوص آزاد نبودن انتخابات تاجیکستان

حزب سوسیال دموکراتیک تاجیکستان که برخی آن را تنها حزب مخالف واقعی در این کشور می‌دانند، اعلام کرده است که انتخابات را تحریم می‌کند. این حزب در سال 2013 نیز در کنار حزب رنسانس اسلامی که در آن زمان هنوز ممنوع نشده بود انتخابات را تحریم کرد. در آن سال نامزد این دو حزب موفق به جمع‌اوری تعداد امضای لازم و ثبت نام در کمیسیون انتخابات نشدند اما حزب سوسیال دموکرات امسال اصلا نامزدی معرفی نکرد. رحمت‌الله زائروف رهبر این حزب در یک سخنرانی تاکید کرد که انتخابات پیش از زمان مقرر برگزار می‌شود (انتخابات قبلا قرار بود ماه نوامبر برگزار شود) و جمع‌آوری 250 هزار امضا در این مدت مقدور نیست.

همچنین کمیسیون مرکزی انتخابات روز 15 سپتامبر از ثبت‌نام سیدجعفر عثمان‌زاده رهبر حزب دموکرات برای ریاست جمهوری خودداری کرد. توضیح رسمی در این خصوص فقدان شمار لازم امضاها بود. هر چند کارشناسان حزب دموکراتیک را یک حزب مخالف واقعی در تاجیکستان به شمار نمی‌آورند اما ثبت‌نام نکردن رهبر این حزب ممکن است با انتقادهای علنی و بی‌سابقه او در ماه مه (اردیبهشت) درخصوص واکنش به شیوع کرونا مرتبط باشد. او خواستار قرنطینه کامل در کشور و انتقال کنترل به سازمان‌های انتظامی بود. چنین انتقادهایی از یک عضو مجلس در تاجیکستان بی‌سابقه بود. عثمان‌زاده در انتخابات قبلی یکی از نامزدهای تایید شده بود.

انتخابات ریاست جمهوری در تاجیکستان هیچگاه بدون حضور ناظران بین‌المللی برگزار نشده است. در حال حاضر ناظران انجمن بین‌المجالس دبیرخانه شورای کشورهای همسود کار خود را آغاز کرده است. در سال 2013 هیات ناظر کشورهای همسود انتخابات را در سازگاری کامل با معیارهای شفافیت و دموکراسی ارزیابی کرد.

به گزارش خبرگزاری خاور، صبح امروز چهارشنبه گروه ناظران بین‌المللی که بر روند انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان نظارت می کنند، از طریق گذرگاه مرزی "گلستان" واقع در شهر اسفره وارد تاجیکستان شدند. کمیسیون مرکزی انتخابات و همه‌پرسی جمهوری تاجیکستان اعلام کرده که 258 نماینده رسانه و 122 ناظر بین المللی از کشورهای مستقل مشترک المنافع، سازمان همکاری شانگهای، سازمان امنیت و همکاری اروپا، روسیه، بلاروس و چند سفارتخانه در دوشنبه در تاجیکستان ثبت شده اند و ثبت نمایندگان سایر سازمان های منطقه ای و بین المللی و کشورهای خارجی ادامه دارد.

در انتخابات قبلی ریاست جمهوری تاجیکستان در آبان ماه 1392 امامعلی رحمان با کسب 84 درصد آراء انتخاب شد و بسیاری بر این باورند که او به علت پایگاه خوب اجتماعی در میان مردم تاجیکستان در انتخابات امسال نیز با رای بالایی انتخاب خواهد شد. هرچند ناظران و رسانه‌های غربی در گزارش‌های مغرضانه خود همواره به سیاه‌نمایی پرداخته و مدعی می‌شوند که انتخابات تاجیکستان آزاد و عادلانه نبوده است. دفتر نهادهای دموکراتیک و حقوق بشر سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) ادعا کرده که انتخابات پارلمانی مارس 2020 تاجیکستان در محیطی کنترل شده و بدون رقابت برگزار شده و از این رو در انتخابات ریاست جمهوری هم رحمان پیروز خواهد شد.

• دوشنبه
• مشارکت انتخاباتی
• تاجیکستان
• امامعلی رحمان