نگاهی به فیلم «زنان لجمن»؛ نسخه کوتاه «یک خانواده محترم» چگونه ساخته شد؟
رضا شخصیت اول این فیلم، نسبت به رخدادهای اطرافش رویکردی کاملا انفعالی در پیش گرفته و این سرباز رژیم بعث است که با تجاوز به همسرش او را به آرزوی فرزندار شدن نزدیک می‌کند.
سرویس فرهنگ و هنر مشرق - حین برگزاری جشنواره فیلم کوتاه، اخباری در فضای مجازی منتشر شد که چند فیلم کوتاه نظیر «بی‌هوا» و «زنان لجمن» با موضوع سقط جنین در جشنواره فیلم کوتاه به نمایش درآمدند و در میان آثاری با موضوع مورد اشاره، فیلم زنان لجمن با واکنش‌های منفی بیشتری از سوی اصحاب رسانه مواجه شده است.
بیشتر بخوانید:
روشن شدن چراغ اول حمایت از فرقه «زن، زندگی، آزادی» در جشنواره فیلم کوتاه / فیلم ضدامنیتی «مدیر مدرسه» چگونه دستگاه امنیتی را به کودک‌ربایی متهم می‌کند؟
روایت فیلم زنان لجمن
روایت فیلم زنان لجمن درباره پرستاری به نام «شیرین» است که در بیمارستان‌های خط مقدم جبهه‌های جنگ تحمیلی فعالیت می‌کندو روایت از جایی آغاز می‌شود که خانواده شوهرش متوجه بارداری او شده‌اند و یک دورهمی خانوادگی را تشکیل داده‌اند و مسرور از این اتفاق هستند.
قهرمان مرد فیلم به شرطی حاضر به مبارزه، حضور در جبهه و بودن در کنار همسرش خویش است که او باردار شود و در وضعیت انفعالی این سرباز عراقی است که با تجاوز به همسرش مرد را به آرزویش می‌رساند و او صاحب فرزند می‌شود. بی تردید زنان لجمن یکی از تحقیرآمیزترین آثاری است که در جشنواره فیلم کوتاه تهران به نمایش درآمده است. فیلم در کنار خط روایی واقع‌گرایانه‌اش از یک رویکرد سورئالیستی بهره‌مند است وشیرین کاراکتر اصلی فیلم، میان رویا و واقعیت وخاطراتی از گذشته معلق است.
بر اساس داده‌های روایی، روایت از جایی آغاز می‌شود که مخاطب درخواهد یافت شیرین از فشار روانی خانواده همسرش به دلیل حامله نشدن رهایی یافته است.
تصاویر پر ابهام چیده شدن به صورت پراکنده میان رویا و واقعیت معلق است تا اینکه رضا، همسر شیرین، وارد روایت می‌شود. او به شیرین وعده می‌دهد به پیشینه مشی لاابالی گونه‌اش ادامه نخواهد داد و چنان از باردار شدن همسرش خوشحال است که در گفت‌وگویی با شیرین به او وعده می‌دهد که مسیر زندگی فعلی‌اش را تغییر خواهد داد و دیگر نخواهد نوشید و در عوض به خط مقدم جبهه خواهد رفت.
در رویای پایانی این زن نشانه‌هایی دال بر تجاوز سرباز ارتش رژیم بعثی در فیلم گنجانده شده و عزم او مبتنی بر سقط جنین به نمایش گذاشته می‌شود اما زمانی که همسرش به او وعده سر به راه شدن می‌دهد، نشانه‌هایی از امتداد وضعیت عدم سقط فرزند را می‌بینیم و وقتی فیلم به اتمام می‌رسد و با این برداشت مواجه خواهیم بود که شیرین برای رضایت خانواده شوهر و تغییر مسیر زیستی همسرش این فرزند را حفظ خواهد کرد.
فیلم معلق بودن زن را به تصویر می‌کشد و به صورت طبیعی با برداشت‌های تمثیلی و استعاری مواجه خواهیم شد و پرستار زن ایرانی به عنوان نمادی معرفی می‌شود که مجبور به حمل ولدی حرامزاده است.
زن همواره در شعر، داستان، نقاشی و سینما همواره نمادی استعاری از سرزمین است و باردار شیرین از سرباز دشمن، در این فیلم ناخواسته همای معنای تمثیلی و استعاری را به مخاطب تحمیل می‌کند. شوهر زن مورد تجاوز قرار گرفته و نسبت به وضعیت کشورش که در حال نبرد با یک رژیم متخاصم است کاملا بی اعتناست او شرط جنگیدن با خصم در جبهه را به بارداری همسرش گره زده است. درحالیکه مرد نسبت به رخدادهای اطرافش رویکردی کاملا انفعالی را در پیش گرفته، این سرباز عراقی است که با تجاوز به همسرش او را به آرزویش می‌رساند.
بیشتر بخوانید:
روشن شدن چراغ اول حمایت از فرقه «زن، زندگی، آزادی» در جشنواره فیلم کوتاه / فیلم ضدامنیتی «مدیر مدرسه» چگونه دستگاه امنیتی را به کودک‌ربایی متهم می‌کند؟
این فیلم آنطور که در تیتراژ آن مشخص است توسط انجمن سینمای جوانان در مقام تهیه‌کننده ساخته شده است و این انجمن فیلم در جشنواره فیلم کوتاه تهران رونمایی شده است.
جای تعجب است که انجمن سینمای جوانان از فیلمی سیاه که بر عوارض اجتماعی جنگ تاکید دارد، حمایت می‌کند. ریاست این نهاد سینمایی روزگاری نه چندان دور در مقام روزنامه‌نگار یکی از منتقدان سر سخت سینمای ضد جنگ و فیلم «یک خانواده محترم» بوده، اما «زنان لجمن»، تولید شاخص این انجمن، نسخه کوتاهی از همان فیلم محسوب می‌شود که تصویری سیاه از هشت سال دفاع مقدس می‌سازد.
به این تغییر رویکردها توجه داشت، در شرایطی که نهادهای متولی سینمایی، توان پرداختن به نمایش حماسه ندارند، حمایت از چنین اثری نشان می‌دهد منتقدان سینمای ضدجنگ که هم اکنون در مصدر مدیریتی این نهاد هستند همان رویکردهای قبلی را در پیش گرفته‌اند و مسیر مدیران پیشین چهل و اندی سال اخیر که به ساخت آثار ضدجنگ توجه ویژه‌ای داشتند را همچنان دنبال می‌کنند. نمایش بخش‌های سیاه «جنگ» به دستاویزی برای حمایت از اثری تبدیل می‌شود که تا پرستارفداکار در جنگ تحقیر شود.
فیلم با زیرنویس انگلیسی در فستیوال فیلم کوتاه تهران به نمایش گذاشته می‌شود و اگر سوابق فیلم را بررسی کنیم درخواهیم حمایت حاکمیتی از این اثر پیش از این توسط انجمن سینمای دفاع مقدس پذیرفته نشده و فیلم قبل از نمایش در تهران، اثر منتخب بخش مسابقه بیست و هشتمین Ja River Short Film Showcase آمریکا بوده است.
این فیلم همچنین به بخش مسابقه بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم جنایی، پلیسی INTERNATIONAL POLICE AWARD ARTS FESTIVAL - IPAAF ایتالیا راه یافته؛ ضمن اینکه بیست و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی Route 66 Film Festival آمریکا این فیلم را به عنوان منتخب بخش مسابقه جشنواره انتخاب کرد.
همچنین در پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم TREASURE COAST INTERNATIONAL FILM FESTIVAL آمریکا در بخش آگاهی اجتماعی نامزد بهترین فیلم شده است و به بخش مسابقه چهاردهمین جشنواره World Music&Independent Film Festival آمریکا نیز راه یافته و مجتبی اسپنانی برای این جشنواره نامزد بهترین فیلم‌بردار در بخش فیلم کوتاه شده است. این فیلم همچنین به چهاردهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم Cinema Verde Environmental Film & Arts Festival آمریکا و به بخش مسابقه دهمین جشنواره بین‌المللی فیلم Chania Film Festival and Chania Film Festival Edu یونان نیز راه یافته است.
این گزارش در نهایت منتقدانی خواهد داشت که این پرسش را مطرح می‌کنند مگر در دوران هشت سال دفاع تجاوز سربازان عراقی به زنان ایرانی نمونه واقعی نداشته است؟
آثار سینمایی جریان اصلی در غرب با رویکرد جنگ، همواره به عنوان یک ماشین تبلیغاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و سینمای جریان اصلی غرب همواره به حماسه و مولفه نمایشی پیروزی توجه دارد، در حالیکه تولیدات داخلی در سینمای ایران همواره تاکید بر عوارض جنگ و خسران‌های اجتماعی منتج از آن دارد.
موضوع مهمی که را نباید نادیده گرفت این است که هر آنچیزی که واقعیت دارد مگر باید روی پرده سینمای به تصویر کشید؟ این کارگردان‌هایی که با حمایت انجمن سینمای جوانان چنین فیلم‌های سیاهی را با حمایت های دولتی می‌سازنند تصور می‌کنند که این برداشت از جنگ، تلقی رسمی حاکمیتی است. این فیلم به غیر از نمایش در فستیوال فیلم کوتاه تهران بارها در جشنواره‌های آمریکایی نمایش داده شود و در آن فستیوال‌ها مورد اقبال قرار گرفته است.
سیاست‌گذاری غیرقابل تغییر متولیان سینما در هر گونه سینمایی، نشان داده که منتقدان فیلم «یک خانواده محترم» به محض ورود به حوزه‌های مدیریتی همان روش‌های آزموده پیشین را تکرار می‌کنند و هیچ تغییر مسیر کلانی در انتخاب اثر مورد حمایتشان لحاظ نخواهد شد و همچنان در روی همان پاشنه خواهد چرخید تا آثاری ساخته شود که هشت دفاع مقدس را با عوارض اجتماعی فراوان برجسته می‌کنند و با ارائه تصویر مغفول و مورد مطالبه رهبر معظم انقلاب، مبتنی بر نمایش رشادت، حماسه و پیروزی فرسنگ‌ها فاصله دارند.
مشرق در گزارش‌های دیگری کارنامه و تولیدات مورد حمایت انجمن سینمای جوانان را مورد ارزیابی بیشتری قرار خواهد داد.
