وزیر ارشاد: به دنبال حذف سلیقه از مدیریت فرهنگی کشور هستیم
وزیر ارشاد در گفتگوی زنده خبری برنامه «صف اول» درباره مدیریت فرهنگی کشور گفت: در جریان مدیریت فرهنگی کشور به دنبال حذف سلیقه از این روند هستیم.
به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تشریح گزارش عملکرد این وزارتخانه به برنامه تلویزیونی «صف اول» آمد. او به عنوان مقدمه پاسخگوی سؤالی درباره بحث مصوبه عفاف و حجاب بود و گفت: مصوبه عفاف و حجاب اولین بار در اوایل دهه هشتاد در شورای فرهنگ عمومی بررسی شد و بعداً همان مصوبه به تصویب شورای عالی رسید و از سال 1384 اجرایی شد؛ در واقع 17 سال است که از اجرای آن گذشته است.
اسماعیلی در ادامه تاکید کرد: در این حوزه یکسری وظایفی داریم که به حدود 20 وظیفه می‌رسد. از آنجایی که روح قانون یک روح ایجابی است متناسب با فرهنگ ایرانی عمل به قانون در دستور کار بوده است.
وی همچنین با اشاره به اینکه جامعه ایرانی جامعه‌ای عمیقاً عفیف است که با عدد و رقم این موضوع قابلیت ارائه است، افزود: بیش از دو دهه است که چندین پروژه را در زمینه عفاف و حجاب اجرایی کرده‌ایم، اما واقعیت امر اینجاست که در روند یاد شده دچار فراز و نشیب بوده‌ایم و اختلاف‌نظرهایی بین مردم وجود دارد که می‌پرسند این قانون چطور باید اجرا شود؟
اختلاف نظر در شیوه اجرای قانون عفاف و حجاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: در شیوه‌های اجرای قانون عفاف و حجاب اختلاف‌نظرهای مختلفی داریم، برخی به شیوه‌های مرسوم اعتقاد دارند، برخی با اجرای کمی و فاصله میدانی اعتقاد دارند، اما واقعیت اینجاست که به هرکدام عمل شود مردم ایران مردم عفیفی‌اند که سابقه چندین هزارساله در این زمینه دارند و اجرای قانون قطعاً ثمربخش است.
به گفته وزیر ارشاد غرب در تاریخ خود برهنگی پرسابقه‌ای دارد به عنوان مثال در مجسمه‌های تاریخی غرب کاملاً مشهود است؛ در حالی که فرهنگ و میراث تاریخی ما قبل از اسلام با عفاف همراه بود؛ نمونه بارز رفتارِ قهرمانانه زنانِ ایرانی که هویتِ پاک و ایمان خودشان را به رخ کشیدند آن مقابله تاریخی با کشف حجاب اجباری در زمان رضاخان بود.
اسماعیلی افزود: 98 مردم به قانون اساسی رأی دادند و امروز عفاف و حجاب امری قانونی در کنار موضوع قانونی است. در وزارت فرهنگ سابقه کار را که نگاه می‌کنیم یک مقدار دچار حرکت مطلوب نبوده و با اجرا فاصله داشتیم. چرا که در دوره‌های مختلف به سلایق مدیران گره خوردیم و تلاش کردیم همه تکالیف نسبت به اجرای قانون را اجرا کنیم. در برنامه‌های نمایشی، موسیقی، تئاتر، کتاب و نشر و در حوزه مد و لباس و سایر بخش‌ها مسئولیت‌های روشنی داریم.
وی با اشاره به فرآیند کارگروه مد و لباس و تأثیرگذاری آن در اجرای آیین‌نامه درست برای تولید پوشاک، افزود: ما این کارگروه را در ذیلِ معاونت فرهنگی و هنری و دبیرخانه فرهنگ عمومی دیدیم که جایگاه بسیار ویژه و تأثیرگذاری دارد. یکی از حوزه‌هایی که نیازمند آیین‌نامه و قانون‌گذاری ویژه‌ای بود به تولید پوشاک برمی‌گشت. نیروی انتظامی گلایه داشت که من مجری قانونم و آیین‌نامه باید ابلاغ شود که خوشبختانه الان انجام داده‌ایم؛ اکنون بسترهای اجرای قانون کاملاً فراهم شده است.
وزیر ارشاد خاطرنشان کرد: از سال 1398 تا امروز مدیریت موضوع عفاف و حجاب از فرهنگ به معنای کلان به وزارت کشور محول شده اخیراً با تدبیری که آقای رئیس جمهور داشتند مقامات این حوزه کنار هم در شورای عالی انقلاب فرهنگی نشستند و تلاش کردند متناسب با اقتضائات امروز متناسب با آن قانون را اصلاح کنند که خوشبختانه اتفاق افتاده و در حال تجربه جدیدی هستیم.
اسماعیلی با اشاره به برگزاری نمایشگاه عفاف و حجاب به مدت دو ماه در تهران، تصریح کرد: همه تکالیفی که نسبت به حوزه مد و لباس داشتیم را با حساسیت دنبال می‌کنیم. تعدادی از طراحان در بخش خصوصی فعال‌اند. در حوزه سامانه مطالعات خوبی انجام شده، به زودی تکامل یافته و رونمایی خواهد شد. بخش مهمی از طراحان از سراسر کشور حتی در منطقه در سطح بین‌المللی برگزار می‌شود. تابستان سال گذشته در برج میلاد با کشورهای اسلامی برنامه‌ای داشتیم که انجام شد. از تقریباً 14 دی‌ماه به مدت دو ماه نزدیک به عید نوروز با همکاری دوستان در مصلی تهران نمایشگاه عفاف و حجاب را برگزار خواهیم کرد.
او با اشاره به تجربه برپایی غرفه های حجاب و عفاف در جریان نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، افزود: برپایی غرفه‌های حجاب و عفاف را در جریان نمایشگاه قرآن کریم تجربه کردیم که وزرا از این اتفاق تشکر کردند. به ما گفتند واقعاً اتفاقات خوبی افتاد که ما توانستیم لباس‌هایی متناسب با انگاره‌های خودمان تهیه کنیم و در این نمایشگاه وجود داشت. خوشبختانه رئیس جمهور دستور دادند که این فضا دائمی شود و در نقاط مختلف این ظرفیت را به نمایش بگذاریم.
حمایت مادی و معنوی از آثار مرتبط با عفاف و حجاب وزیر فرهنگ در پاسخ به این سؤال که کمتر به سینما و نشر توجه شده که آثاری در حوزه عفاف و حجاب خلق شوند امروز برای حمایت مادی و معنوی از آثار فهرنگی و هنری در این مقوله، وزارتخانه چه برنامه‌ای دارد، تأکید کرد: اولاً باید از نهادهای فعال در این زمینه تشکر کنم اگر ما در این حوزه برنامه جدیدی ارائه می‌دهیم در واقع به عنوان نقد کسی یا دستگاهی نیست معتقدم که اگر دستگاه‌های فرهنگی مثل وزارت ارشاد، صدا و سیما پیشگام این عرصه نباشند حتماً مشکل خواهیم داشت.
انتقاد به بخشی از نظام تربیتی و فرهنگی وارد است او تصریح کرد: این قانون سابقه 17 ساله دارد و ما نسبت به آن عقب‌افتادگی‌های زیادی داریم. در صداوسیما، تلویزیون و نهادهای فرهنگی از این دست مسئولیت ویژه داریم که با آن سبک زندگی ایرانی اسلامی فاصله دارد. وقتی نظام فرهنگی ما در سطوح مختلف مدرسه، دانشگاه، سینما و صداوسیما به نمایش گذاشته نمی‌شود بعضاً حتی به آنها تعرض می‌شود طبیعی است که با نسلی مواجه شویم که بخشی از آنها با این موضوع فاصله گرفته باشند حتماً بخشی به نظام تربیتی و فرهنگی انتقاد وارد است.
اسماعیلی در خصوص حذف سلیقه در جریانِ مدیریت فرهنگی، گفت: اعتقاد داریم که باید در این راستا اصلاحیه‌ای اتفاق بیفتد؛ ما کاری کرده‌ایم که سلیقه حذف شود. زمانی با تهیه‌کنندگان مطرح تلویزیون و سینما جلسه داشتیم از فرآیند دریافت مجوز می‌گفتند و نسبت به این موضوع ایراد می‌گرفتند. اکنون نظام جدید مجوز دهی را براساس نظام دقیق و شفاف در شورای هنر می‌دهیم که می‌خواهیم سلیقه را کم کنیم و معیارها را مشخص کنیم.
وی افزود: در کنار شعارهای جدید مثل عدالت فرهنگی، قانون‌گرایی را درنظر داریم و برمی‌گردیم به قانون؛ تلاش می‌کنیم تا حد امکان این‌ها را با سنجه‌های قابل عرضه و مفاهمه تبدیل کنیم. در واقع با یک تفاهم و یک اشتراک فکری و ذهنی در مورد یک اثر قضاوت کنیم نه اینکه شیوه‌ها براساس افراد باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به بنگاه‌های تولیدی که به جای اشخاص شیوه ارزیابی را تغییر داده‌اند، گفت: امروز بنگاه‌های تولیدی آمده‌اند و به جای اشخاص که زمانی حرف اول را می‌زدند به رسمیت شناخته می‌شوند. بنگاه های تولیدی همچون نمایش‌خانگی و برخی نهادهای دیگر، مثل شبکه‌های اجتماعی و نهادها که اثر تولید می‌کنند شیوه ارزیابی را تغییر داده‌اند؛ در واقع به‌جای اینکه با فرد طرف باشید با بنگاه‌ها مواجهید. امروز نظام تولید ما تغییر کرد بخشی از مجوزهای صدور پروانه را با همین بنگاه‌ها انجام دهیم. هر بنگاهی که می‌خواهد شروع کند قاعده روشن است بنگاه شروع می‌کند و فقط پروانه نمایش می‌دهیم.
او سپس در خصوص بحث لایحه بودجه و جایگاه فرهنگی در بودجه 1402 گفت: برای بودجه همین امروز آخرین جلسه لایحه بودجه 1402 را داشتیم خوشبختانه رویکرد بسیار خوبی را شاهدیم. در لایحه بودجه با حمایت شخص رئیس جمهور که به طور ویژه ایشان ورود کردند. هم ما و دوستان در صدا و سیما پیشنهادهای خوبی داشتیم بخشی در تبصره‌ها جانمایی شده و بخشی هم در ردیف‌ها به تصویب خواهد رسید از سال گذشته این روند شروع شده است. سال گذشته همه دستگاه‌های اجرای مجاز بودند 2 درصد در حوزه فرهنگ هزینه کنند که امسال به اجرا رسید.
اسماعیلی با اشاره به اصلاح ریل‌گذاری فرهنگی در حوزه بودجه، خاطرنشان کرد: با اراده خوبی که در دولت داریم به ویژه شخص رئیس جمهور امسال این اتفاق مهم رخ می‌دهد و بخشی از این زحمات که برای اصلاح ریل‌گذاری فرهنگی در حوزه بودجه انجام شده، ان‌شاءالله به نتیجه خواهد رسید و اهالی فرهنگ و هنر طعم این اتفاقات خوب را خواهند چشید.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سؤال که برای شاخه‌های هنری همچون تئاتر و هنرهای تجسمی چه سرمایه‌گذاری‌هایی شده، گفت: در معاونت هنری بیش از سایر بخش‌های هنری دیگر تلاش کردیم نیازهای این بخش رفع شود. خوشبختانه جشنواره تئاتر منطقه‌ای ما با شور تمام برگزار شد و فوق‌العاده بود. در چهار منطقه و 9 استان درگیر بودند حالا آثار برگزیده به جشنواره فجر می‌آید گزارشی که داشتم استقبال بی‌نظیری داشتیم همین امروز در یک‌سال اخیر چندین سالن مجهز و کاملاً استاندارد برای تئاتر ایجاد شد؛ در ساری، ارومیه سالن‌های خوبی را افتتاح کردیم و هفته آینده در کرمان افتتاح می‌شود.
اظهارات وزیر ارشاد درباره وضعیت هنرمندان ممنوع‌الکار و کنسرتهاوی افزود: جالب است در استانبول برای بازدید از ابنیه جدیدی که در این شهر ساخته شده بود به همکارانم گفتم قطعاً سالن‌های ما در ارومیه و در ساری به مراتب بهتر از این سالن‌هاست. در سالن‌های موسیقی ما نیازی به استفاده از ابزار صوتی نیست طراحی به‌گونه‌ای است که بدون استفاده از سیستم صوتی همه به یک اندازه صدا را می‌شنود. امسال در بودجه با همکاری سازمان برنامه و بودجه امتیازاتی را داریم که به این واسطه، بخش مهمی از طرح‌های نیمه تمام را به سرعت و با راهکارهای قانونی بتوانیم خیلی سریع به پایان برسانیم.
اسماعیلی در پاسخ به سؤالی درباره جایگاه فرهنگ در برنامه هفتم توسعه، افزود: کار خوبی که امسال شد که البته دوره‌های قبل هم کم و بیش باید همین‌طور پیش می‌رفت کمیته فرهنگ و هنر، رسانه‌های مجازی، فعالیت‌های قرآنی با حضور همه دستگاه‌ها تشکیل شد برای اولین بار احکام خوبی وضع شد. مواردی که امروز در بخش فرهنگ و هنر و رسانه تدوین شده بسیار دقیق است سهم حوزه فرهنگ و هنر در بودجه با یک زمان بندی دقیق مشخص شده که باید به تصویب دولت و مجلس برسد. این احکام دقیق و قابل اندازه‌گیری است و حرف‌های کلی و اشراف نشده نیست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به فعالیت‌های فرهنگی در حوزه بین‌الملل و نقش رایزنان فرهنگی گفت: یکی از برنامه‌های مهم ما در دولت، اصلاح رویکرد بین‌المللی در حوزه فرهنگ است. شما می‌دانید که دیپلماسی عمومی یکی از مهم‌ترین وجوه فرآیند دیپلماسی است که می‌تواند بسیاری از اهداف دیپلماسی اصلی را محقق کند. برای مثال، در انتخاب رایزن‌های جدید بسیار دقت کردیم. در تابستان امسال، 20 رایزن جدید اعزام کردیم. در این بین، اولین خانم رایزن را در فرانسه داریم که خودش در همانجا فارغ‌التحصیل شده و ارتباطات بسیار خوبی با بخش‌های مختلف آنجا دارد. البته امکانات و بودجه ما برای چنین ماموریت بزرگی کافی نیست. همچنین در مصر، اولین رایزن را از برادران اهل سنت انتخاب کرده‌ایم. یکی از دانشگاهیان خوب اهل سنت را به عنوان رایزن انتخاب کرده‌ایم. ما هیچ کس را خارج از تجربه میدانی به کار نمی‌گیریم.
اسماعیلی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه چرا از طریق درگاه مجوزهای ملی، مجوزی از سوی وزارت فرهنگ ارشاد نشده است، گفت: در این بین، دو سه نکته وجود دارد. یکی از مهم‌ترین نکات این است که برخی قوانین دیگری بر شرایط ما حاکم است که باید آنها نیز تامین شود. دقت داشته باشید که مجوزهای ما مانند مجوزهای بخش‌های اقتصادی و عمرانی نیست و باید بین فعالیت‌های فرهنگی با اقتصادی و عمرانی تفاوت قائل شد. علاوه براین، سامانه صدور مجوزهای ملی، تنها ثبت محوز را نشان می دهد اما برخی از این ثبت‌ها ممکن است دچار نقص مدرک باشند.
وی ادامه داد: بخش مهمی از مجوزهای ما پیوند خورده با استعلاماتی است که خارج از دستگاه فرهنگی قرار دارد. برای مثال در حوزه نشر و برای برخی کتاب‌ها نیازمند نظر تخصصی برخی دستگاه‌ها هستیم و باید کتاب را برای آنها بفرستیم. در مواردی این مجوزها به جای 10 روز، 2 ماه طول می‌کشد. با این حال، من معتقدم که این قانون یکی از مترقی‌ترین قوانین است و بدان ملزم هستیم. همچنین همکاری کاملی با این سامانه داریم. ما خودمان در این زمینه جز وزارتخانه‌های مسئول هستیم و بنابراین آنها را رعایت می‌کنیم.
وزیر فرهنگ تاکید کرد: در گزارشی که پخش شد و در مورد سن لازم برای صدور مجوز برای موسسات اشاره شد که سن لازم 27 سال است، اما ما همین موضوع را اصلاح کرده و به 22 سال رساندیم.
اسماعیلی در بخش دیگری از سخنان خود درباره آخرین وضعیت کاغذ گفت: تولید کاغذ یکی از طرح‌هایی بود که شاید تولیدش ارتباطی با وزارتخانه ما نداشت اما احساس کردیم که این موضوع یکی از مطالبات بر زمین مانده است و باید اجرایی شود. تاکید می‌کنم که امسال بیش از 80 درصد کتاب‌های درسی در وزارت آموزش و پرورش با کاغذ تولید داخل آماده شد. همچنین ماهانه 1000 تن کاغذ را برای انتشار کتاب‌ها تحویل می‌دهیم. همانطور که می‌دانید جشنی را به شکرانه انتشار کتاب کاغذ داخلی برگزار کردیم.
وی ادامه داد: کارخانه کاغذ مازندران مجموعه کم‌نظیری است که به تولید کاغذ می‌پردازد و اتفاقات بسیار خوبی در آن رخ می‌دهد. تا نیمه سال 1402 بخش مهم دیگری از این کارخانه افتتاح خواهد شد. البته ما کار مهمی را انجام دادیم و آن‌هم این است که در روزهای آخر که بحث تخصیص ارز ترجیحیی مطرح بود، دولت کاغذ مورد نیاز این حوزه را تامین کرد. اکنون در نشریات هیچ مشکلی نداریم و در کتاب و حوزه نشر نیز با توجه به اینکه کاغذ تولید داخل داریم، مشکلی پیش نخواهد آمد. اسماعیلی درباره تولید کتاب نیز گفت: آمار مقایسه‌ای ما در این حوزه رشد داشته است و بیش از 110 هزار عنوان کتاب از آبان سال گذشته تا اوایل آذر ماه امسال چاپ کردیم. همچنین نهاد کتابخانه‌ها کار مهمی را برعهده داشته و فعالیت بسیار خوبی را طی ماه‌های اخیر انجام داده است. بیش از 3700 کتابخانه عمومی داریم که این تعداد در حال رشد است. من معتقدم که حوزه کتاب نیازمند مشارکت همه است. علاوه بر این، نمایشگاه‌های خوبی را برگزار کردیم. جالب است بدانید که در نمایشگاه مجازی سال گذشته، به بیش از 1200 شهر و 2800 روستا کتاب فرستادیم. طرح‌های فصلی را نیز دنبال می‌کنیم که جدیدترین آن به مناسبت دهه فجر خواهد بود.
وزیر فرهنگ همچنین از برگزاری منظم جلسات شورای قرآن در وزارتخانه خود خبر داد. وی همچنین از راه‌اندازی نمایشگاه‌های دائمی و آغاز به کار تشکل بانوان فعال قرآنی خبر داد.
اسماعیلی در پایان درباره ساماندهی برنامه‌های اربعین حسینی گفت: اربعین امسال تجربه بسیار خوبی برای دولت بود و نزدیک به 4 میلیون را در این طرح ساماندهی کردیم. بلافاصله بعد از اربعین امسال جلسه تشکیل دادیم و قرار شد شورای راهبری در این موضوع داشته باشیم که شورای حج و زیارت به ریاست رئیس جمهوری تشکیل شد. همه ارکان در آن حضور دارند و تلاش داریم با همه تجربیات موفق گذشته، چند گام روبه جلو برداریم.