پرتوهای کوچکی که گره‌های بزرگ را باز میکند / از تأمین امنیت غذایی تا محافظت از محیط زیست
سرویس علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ تصفیه پساب‌های صنعتی، کاهش آلودگی هوا، نگهداری مواد غذایی برای مدت‌زمان طولانی؛ این‌ها مهمترین چالش‌هایی است که کشورهای مختلف با آن دست به گریبان هستند. امروز دانشمندان دست به کار شده‌اند تا روش‌های ایمن و موثر برای حل این مشکلات پیدا کنند و در حال حاضر یکی از موثرترین روش، استفاده از پرتوهای هسته‌ای است. کاربردهای فناوری هسته‌ای امروزه آنقدر وسیع و گسترده شده که کمتر حوزه‌ای را میتوان یافت که در آن ردی از فناوری هسته‌ای وجود نداشته باشد. کشور ما نیز با درک چنین موقعیتی با هدف رفع نیازها و دستیابی به توسعه و پیشرفت خود برای استفاده از این منبع انرژی تلاش میکند. برای آشنایی بیشتر با کاربردهای این فناوری برای رفع نیازهای اساسی کشور با «پژمان شیرمردی»، معاون سازمان انرژی اتمی به گفت‌و‌گو نشستیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:
فارس: لطفا مقدمه‌ای درباره فناوری هسته‌ای از منظر علمی و فناورانه و کاربردی آن بفرمایید.
* حوزه هسته‌ای یک حوزه‌ی فناورانه است
شیرمردی: تمام سعی و تلاشمان این هست که بتوانیم نادانسته‌ها و لایه‌های پنهان بسیار مفید صنعت هسته‌ای در کشور و فناوری هسته‌ای در دنیا را برای مردم روشن کنیم. اعلام کنیم که با وجود این زوایای و لایه‌های پنهان قطعاً به سمت حل مشکل مردم در حوزه کشاورزی در حوزه‌ی پزشکی و حوزه‌ی مسائل صنعتیشان پیش خواهیم رفت. به هرحال حوزه هسته‌ای یک حوزه فناورانه است و بسیار بسیار پیشرفته است و کاربردهای این حوزه شامل طیف عظیمی می‌شود؛ از تولید برق شروع می‌شود تا نهایتاً کارهای زیست‌محیطی، پزشکی، کشاورزی، صنعت چوب و کاغذ، صنعت پلیمر و صنعت نفت می‌رسد. بنابراین این حوزه نیاز به تیعین بیشتری دارد باتوجه به فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر جهاد تبیین ما وظیفه خودمان میدانیم که این بخش فناورانه بومی شده در کشور را بیشتر توضیح بدهیم و با مردم شفاف صحبت کنیم.
فارس: در دنیا در مخصوصاً صدسال اخیر چه استفاده‌های شاخصی از این فناوری می‌شود؟
* استفاده از فناوری هسته‌ای به دو دسته تقسیم می‌شود
شیرمردی: کاربرد فناوری هسته‌ای تاریخچه بسیار پیچیده و تاریخ بسیار گسترده‌ای دارد؛ از دهه 1950 کاربرد پرتو و به طورکلی حوزه فناوری هسته‌ای با تولید برق توسط رآکتورهای هسته‌ای در کشورهای روسیه و انگلستان در زندگی مردم اثر خودش را نشان داد و همچنین در آمریکا از پرتو به عنوان یک ابزار برای استریل برخی از تجهیزات و استفاده در پزشکی و در کشاورزی نمود پیدا کرد و عمر بیش از هفتاد ساله در حوزه کاربرد‌ها دارد. ما قاعدتاً استفاده از فناوری هسته‌ای را به دو دسته تقسیم‌بندی می‌کنیم: دسته اول که میتوان با استفاده از شکافت اورانیوم در رآکتورهای هسته‌ای قدرت تولید برق ایجاد کرد و امروز بیش از 440 رآکتور هسته‌ای فعال در دنیا وجود دارد و کشور ما نیز در نیروگاه اتمی بوشهر در حال تولید برق و فعالیت در این حوزه است. این حجم عظیم رآکتورهای هسته‌ای سالانه بیش از 50 گیگاتن از گازهای مضر و گازهای گلخانه‌ای را کم میکند. موضوع بعدی ما صیانت از ظرفیت منابع فسیلی مثل نفت، گاز، گازوئیل و موارد اینچنینی برای آیندگان است و ایجاد یک ارزش افزوده و ارز آوری برای کشور.
امروز بیش از 440 رآکتور هسته‌ای فعال در دنیا وجود دارد؛ این حجم عظیم رآکتورهای هسته‌ای سالانه بیش از 50 گیگاتن از گازهای مضر و گازهای گلخانه‌ای را کم میکند.
فارس: انرژی هسته‌ای در چه دسته‌ای قرار می‌گیرد و چگونه به توسعه کشور کمک میکند؟
* ایران یکی از 31 کشور دارنده نیروگاه هسته‌ای در دنیا
شیرمردی: وقتی ما می‌توانیم با استفاده از نفت تولید پلیمر کنیم و با قیمت بسیار بالا بفروشیم خیلی ضرورت ندارد در کوره‌ها و نیروگاه ها بفرستیم و تولید برق کنیم وقتی جایگزین‌های بهتری وجود دارد میتوان از آن جایگزین‌ها استفاده کرد مثل انرژی‌های پاک که یکی از آن انرژی‌ها انرژی هسته‌ای است؛ قطعاً ما بایستی به این سمت حرکت کنیم و عقل حکم میکند که به سمت استفاده از این ظرفیت‌های ارزشمند جلو برویم؛ ما یکی 31 کشور دارنده نیروگاه هسته‌ای در دنیا هستیم امروز هم معتقدیم هرکشوری که دارای تنوع در سبد انرژی خود باشد کشور، توسعه یافته‌تری است و قطعاً می‌تواند حرف‌های جدیدی در بخش‌های مختلف داشته باشد. وقتی یک رآکتور هسته‌ای راه‌اندازی می‌شود از زمان شروع به ساخت، علوم مختلف درگیر این فرآیند خواهد بود از علوم پایه تا فنی و مهندسی، علوم حوزه سلامت، علوم انسانی مانند جامعه‌شناسی که اثرات اجتماعی راه‌اندازی یک نیروگاه بررسی می‌شود و مسائل حقوقی که همان علوم انسانی است درگیر کار می‌شوند.
فارس: انرژی هسته‌ای چطور مابقی علوم را با خود همراه میکند؟
* رقابت در داشتن منابع انرژی یکی از رقابت‌های مهم بین قدرت‌هاست
شیرمردی: این فعالیت می‌تواند به عنوان یک پیشران مطرح شود یعنی علاوه براینکه یک فناوری هایتک هست یا تکنولوژی بالا به عنوان یک فناوری پیشران نیز محسوب می‌شود؛ به این معنا که بخش‌های صنعتی و علمی دیگر را با خودش همراه میکند. این را هم ما اعلام می‌کنیم که واقعاً امروز در دنیا رقابت در داشتن منابع انرژی یکی از رقابت‌های مهم بین قدرت‌هاست علاوه بر رقابت بر تأمین غذا بر تأمین منابع آبی رقابت بر تأمین منابع انرژی و حفظ امنیت انرژی یکی از پارامتر‌هایی هست که دولت‌ها به آن تأکید ویژه‌ای دارند. بنابراین ما برای داشتن یک انرژی پایدار و پاک و همچنین تنوع در سبد انرژی باید از منابع فسیلی صیانت کنیم و ناچار به استفاده از انرژی هسته‌ای هستیم.
فارس: به انواع کاربرد پرتوها لطفا اشاره کنید.
* پرتوها در بخش کشاورزی، سلامتی محیط زیست و صنعت کاربرهای متعددی دارند
شیرمردی: بخش دوم کاربرد فناوری هسته‌ای یا به طور کلی کاربرد پرتوها در حوزه‌ی کشاورزی که مربوط به تأمین موادغذایی برای مردم، تأمین موادغذایی نهادهای دامی برای دام و همچنین تأمین غذا برای طیور است. علاوه برآن کاربرد پرتوها در بحث سلامت است که باز در این حوزه ما به تولید رادیو داروهای تشخیصی و درمانی می‌توانیم اشاره کنیم. پرتودهی تجهیزات پزشکی مانند ایمپلنت‌های پزشکی مانند لوازم آزمایشگاه، لوازم جراحی برای استریل کردن آنها ظرفیت‌های مهم کاربرد پرتوها در سلامت و پزشکی است؛ کاربرد پرتوها در محیط‌زیست برای کاهش آلاینده‌های محیط‌زیستی مانند کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی آب و پسآب برای استفاده در بخش کشاورزی و صنعتی و کاهش بار میکروبی زباله‌های بیمارستانی از فعالیت‌هایی هستند که مربوط به کاربرد پرتوها در محیط‌زیست هستند. کاربردهای دیگری هم وجود دارد مثلا در بخش صنعت، کاربرد پرتوها را در صنعت نفت داریم در پتروشیمی در پلیمر که درآنجا می‌شود با استفاده از پرتوهای الکترونی نفت سنگین را به سبک تبدیل کرد؛ میتوان با استفاده از گیج‌های هسته‌ای یا سنجه‌های هسته‌ای در شرکت‌های کارخانجات نفتی و پتروشیمی سطح مایعات و سیالات را در لوله‌ها تعیین کرد؛ همچنین میتوان میزان نشتی و محل نشتی گاز و همچنین نفت و مایعات دیگر و خوردگی قطعات در حین کار را در این صنایع تعیین کرد.
پرتودهی تجهیزات پزشکی مانند ایمپلنت‌های پزشکی مانند لوازم آزمایشگاه، لوازم جراحی برای استریل کردن آنها ظرفیت‌های مهم کاربرد پرتوها در سلامت و پزشکی است.
* حوزه پلیمر و باستان‌شناسی از جمله دیگر حوزه‌هایی است که پرتوها در آنها کاربرد دارند
در حوزه پلیمر نیز با استفاده از پرتوها در اصل می‌شود افزایش مقاومت مکانیکی به آنها داد؛ یعنی مقاومت سایشی مقاومت خمشی کششی پلیمرها را افزایش داد. با استفاده از این پرتوها به ویژه پرتو الکترون که این فرآیند بسیار مهم و بسیار کاربردی است امروزه مقاومت بدنه داخلی هواپیماها ماشین‌ها برخی از قطعات پلیمری مانند شیلنگ‌های درون موتور ماشین‌ها با استفاده از پرتوها افزایش پیدا میکند. ما امروز یکی از کشورهای تولیدکننده عمده در حوزه تولید لاستیک ماشین هستیم، تقریبا حدود 25 میلیون حلقه لاستیک تولید می‌شود؛ این پرتوها می‌تواند مقاومت لاستیک‌ها را افزایش بدهد بنابراین در حوزه صنعت بسیار گسترده است.
پرتوها در حوزه باستان‌شناسی نیز کاربرد دارد؛ در بخش حوزه چوب و صنعت کاغذ باعث کاهش آفت‌های موجود در الوارهای وارداتی یا چوب‌هایی که نگهداری می‌شوند و همچنین افزایش مقاومت کاغذ و از بین رفتن آفت‌هایی که درون کتاب‌های قدیمی است می‌شود؛ این آفت‌ها برخی از کتابچه‌های قدیمی را از بین می‌برد که با پرتوها می‌شود شدت آنها را کاهش داد. بنابراین تأکید ما بر حوزه کاربرد پرتوها و برنامه‌ای که در دولت جدید پایه‌ریزی شده و رئیس محترم سازمان انرژی اتمی به ما ابلاغ کرده مبنی بر پیشرفت دادن امور در حوزه کاربرد دادن پرتوها به عنوان یکی از الویت‌های سازمان انرژی اتمی است.
پیشرفت دادن امور در حوزه کاربرد دادن پرتوها به عنوان یکی از الویت‌های سازمان انرژی اتمی تعیین شده است.
* رونمایی از 3 رادیودارو / ساخت بیست‌هزار ژنراتور هسته‌ای برای تأمین رادیو ایزوتوپ‌های کاربری تشخیصی یا درمانی در کشور
شیرمردی: در بخش رادیوداروها ما امروز یکی از کشورهای مطرح در تولید رادیوستوپ‌های درمانی و تشخیصی هستیم؛ در20 فروردین 3 رادیودارو جدید رونمایی کردیم. امروز کشور بیش از 50 رادیودارو آماده به تحویل برای مراکز پزشکی هسته‌ای دارد که 20 عدد از این رادیوداروها به صورت معمول در حال تولید و تأمین است. ما بیش از سیصدهزار کیت هسته‌ای را در کشور تولید می‌کنیم که دستاورد بزرگی است همچنین ساختن بیست‌هزار ژنراتور هسته‌ای برای تأمین رادیو ایزوتوپ‌های کاربری تشخیصی یا درمانی که نشان از هم راستا بودن حوزه داروها و تولید علم وفناوری است، به این معناکه خیلی فاصله‌ای با رفع نیازهای مردم و صنعتی شدن نداریم و ما یک کشور صادر کننده مهم در بحث رادیو داروها هستیم؛ البته به خاطر کرونا در دو سه سال اخیر میزان صادرات کم شده بود ولی با سرعت جلو میرویم که بتوانیم این فاصله را جبران کنیم. برنامه بلند مدت ما هم این است که ما یک تأسیسات تولید رادیوداروها در مقیاس بالا و با رویکرد رفع نیاز داخل و همچنین صادرات را آماده کنیم که تا پایان 1402 به طور کامل خواهد شد.
برنامه بلند مدت ما هم این است که ما یک تأسیسات تولید رادیوداروها در مقیاس بالا و با رویکرد رفع نیاز داخل و همچنین صادرات را آماده کنیم که تا پایان 1402 به طور کامل خواهد شد.
فارس: در حال حاضر ایران در تولید علم و فناوری و بکارگیری آن کجا ایستاده؟
* ایجاد یک رآکتور تماماً ایرانی هدف سازمان انرژی اتمی
شیرمردی: ما در حوزه هسته‌ای فاصله‌ای بین تولید علم و فناوری و کاربرد آن نداریم؛ ما در چرخه سوخت هسته‌ای امروز یکی از کشورهای دارنده چرخه کامل سوخت هسته‌ای هستیم. در دنیا وقتی ما صحبت از فاصله بین علم و فناوری و رفع نیاز می‌کنیم زمانی است که تولید مقالات زیاد باشد ولی اثر آن تولید مقالات در صنعت و در حل نیازهای جامعه دیده نشود؛ ولی در حوزه هسته‌ای این موضوع را به صورت تنگاتنگ جلو بردیم و خوشبختانه امروز کشور ما هم در حوزه چرخه سوخت هسته‌ای دارای مقالات زیادی است و هم دارای چرخه کامل سوخت هسته‌ای است. ما از مرحله اکتشاف تا مرحله پسماندداری تمام این زنجیره را در کشور نهادینه کردیم و در مقیاس صنعتی در بخش نیروگاه‌ها یکی از کشورهای دارنده رآکتور هسته‌ای هستیم، اما ما به دنبال ایجاد یک رآکتور تماماً ایرانی هستیم که این کار در حال طراحی و انجام است.
انتهای پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید پژمان شیرمردی انرژی اتمی حل مشکل آب حل مشکل خوردگی کتاب شیرین کردن آب شور این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است
