پیش‌بینی درآمد نفت برای بودجه 1403
همه‌ساله پیش از ارائه لایحه بودجه سالانه کشور به مجلس شورای‌اسلامی، گزارش‌هایی توسط مرکز پژوهش‌های مجلس درخصوص رصد تحولات بازار و پیش‌بینی قیمت نفت در بودجه‌سنواتی کشورهای مختلف منتشر می‌شود. در گزارش حاضر، از پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول و اخبار منتشرشده از مصوبات دولتی و پارلمانی برخی از کشورهای صادرکننده نفت استفاده‌شده و بر این اساس و با درنظرگرفتن شرایط بازارهای صادراتی ایران،...
هدف گزارش مرکز پژوهش‌ها، رصد تحولات اثرگذار بر بازار جهانی نفت، بررسی پیش‌بینی‌های مو سسات مختلف بین‌المللی از قیمت نفت در سال‌جاری، آتی و ارائه پیش‌بینی‌هایی برای بازار صادراتی نفت ایران است. اکثر موسسات بین‌المللی رشد اقتصادی جهان را برای سال2024 حدود 3درصد پیش‌بینی کرده اند. با درنظرگرفتن رشد تقاضای نفت از سمت کشورهای آسیایی ازجمله چین و هند و ازسوی دیگر مازاد عرضه به‌خاطر افزا یش تولید کشورهایی نظیر آمریکا، برز یل و گویان، مازاد عرضه نفت جهانی از 4.3میلیون بشکه تا 4.5میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
مطابق با پیش‌بینی موسسات بین‌المللی، میانگین قیمت نفت‌برنت در سال2024 در پیش‌بینی حد بالا و پایین به ترتیب معادل 84 و 74دلار به ازای هر بشکه خواهد بود. رابطه متقابلی میان رشد اقتصادی و تغییر نقطه تعادل عرضه و تقاضای نفت در جهان وجود دارد. عواملی نظیر عدم‌قطعیت های ناشی از جنگ روسیه و اوکراین در کنار ناآرامی‌هایی که از اکتبر 2023 در خاورمیانه شدت گرفت و افزایش قیمت انرژی، باعث تردید در تحلیل‌های رشد اقتصادی جهان شده‌است.
پیش‌بینی روند کند اقتصاد در 2024
با توجه به افزایش 39درصدی قیمت نفت در سال2022 نسبت به سال‌ماقبل و احتمال کاهش 21درصدی آن در سال2023 و تغییر در روند عرضه نفت ازسوی شرکت‌های بزرگ نفتی، احتمال افول فعالیت‌های اقتصادی جهان برای سال2024 وجود دارد. با توجه به اینکه چین مهم‌ترین مصرف کننده انرژی در جهان است، بی شک اعمال هرگونه تغییر در سیاست‌های اقتصادی، بر میزان رشد تقاضا و شدت انرژی اثرگذار خواهد بود. در صورت استمرار توافق اوپک و متحدانش موسوم به اوپک‌پلاس درخصوص احتمال تداوم کاهش عرضه 5میلیون و 160هزار بشکه‌ای در روز، در کنار تحریم روزانه 2میلیون و 500هزار بشکه‌ای نفت روسیه توسط کشورهای اروپایی و کشورهای عضو گروه هفت، بازار جهانی نفت با عدم‌ثبات مواجه می‌شود. هند یکی از بازارهای هدف روسیه در شرایط فعلی است و حدود 2میلیون بشکه در روز از روسیه واردات نفت دارد و با احتساب چین می‌توان اظهار کرد که بیش از 80درصد از نفت صادراتی روسیه به این دو کشور عرضه می‌شود.
افزایش تولید سوخت مایع
به رغم کاهش داوطلبانه اوپک پلاس در سال2023 میزان تولید سوخت‌های مایع در جهان حدود یک‌میلیون و 200هزار بشکه در روز افزایش یافت و انتظار می‌رود این میزان در سال2024 معادل یک‌میلیون و 700هزار بشکه در روز باشد. کشورهای غیر‌عضو اوپک اثرگذارترین کشورها در افزایش تولید خواهند بود. به‌صورت کلی میزان رشد تولید نفت جهان در سال2023 با 2میلیون بشکه در روز و در سال2024 با یک‌میلیون و 300هزار بشکه در روز عمدتا به دلیل افزایش تولید ازسوی کشورهای ایالات‌متحده آمریکا، برزیل، کانادا و گویان رقم خواهد خورد.
میزان تولید نفت روسیه نیز در سال2023 به‌طور متوسط 300هزار بشکه در روز کاهش یافت که این میزان در سال2024 بدون تغییر خواهد ماند. براساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان کاهش تولید نفت اوپک نسبت به سال2022 معادل 780هزار بشکه در روز بوده که این میزان در سال2024 نسبت به سال‌جاری با کاهش حدود 280هزار بشکه در روز همراه خواهد بود. رشد تقاضای جهانی نفت در سال2023 بدون تغییر در حدود روزانه 2میلیون و 500هزار بشکه باقی مانده‌است و با توجه به عوامل اثرگذار بر تقاضای بازار ازسوی چین، پیش‌بینی می‌شود رشد تقاضا در سال2024 به روزانه 2میلیون و 250هزار بشکه برسد.
پیش‌بینی متوسط قیمت نفت
به‌طور کلی، متوسط قیمت نفت‌برنت پیش‌بینی‌شده برای سال‌های 2023 و 2024 به ترتیب حدود 82 و 83 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود. عوامل موثر بر افزایش ذخایر، شامل بازگشت عربستان به میزان تولید پیش از کاهش داوطلبانه حدود یک‌میلیون بشکه در روز، رشد تولید نفت غیراوپک و کاهش رشد تقاضای نفت جهانی خواهد بود. با درنظرگرفتن کاهش 600هزار بشکه‌ای در روز از میزان ذخایر نفت جهان در فصل سوم سال2023 این میزان در فصل چهارم به 200هزار بشکه در روز رسید؛ همچنین با توجه به توافق کاهش تولید نفت اوپک‌پلاس و احتمال استمرار توافق در نیمه نخست سال2024 قیمت نفت‌برنت در فصل چهارم سال2023 به بشکه‌ای 86 دلارو 50سنت به‌طور متوسط رسید.
نفت در بودجه سالانه
همان‌طور که پیشتر اشاره شد، هرگونه تغییر در میزان عرضه و تقاضای نفت ناشی از عوامل فنی، محیطی، ژئوپلیتیکی و سفته‌بازی‌های بازار، قیمت نفت در بودجه‌سالانه کشورها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. طی سنوات گذشته با گردآوری قیمت نفت در بودجه‌سالانه کشورهای صادرکننده نفت، دورنمای روشنی پیش از ارائه لایحه بودجه‌سال‌آینده ارائه می‌شد. از آنجایی که اطلاعات مفروض قیمت نفت در بودجه‌کشورهای صادرکننده برای سال2024 تا لحظه نگارش این گزارش ارائه نشده، لذا از پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول درخصوص قیمت سربه سر نفت موجود برخی کشورها نظیر روسیه و عربستان استفاده شده‌است. روسیه سومین تولیدکننده و مصرف کننده بزرگ انرژی در جهان است.
میزان ذخایر اثبات شده نفت این کشور حدود 80میلیارد بشکه در سال2023 و میزان تولید نفت‌خام این کشور در سال2022 معادل 10میلیون و 600هزار بشکه در روز بوده که نسبت به سال2021 معادل 2درصد افزایش داشته‌است. بودجه سال‌آینده این کشور 26.2درصد از سال‌جاری بیشتر خواهد بود. نرخ تورم در سال‌آینده در روسیه 4.5درصد پیش‌بینی‌شده و هزینه‌های بخش امنیت ملی از 3.2تریلیون روبل به 3.5تریلیون افزایش خواهدیافت. عربستان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت اوپک‌پلاس با تولید 12میلیون و 130هزار بشکه در روز در سال2022 با رشد 10.8درصدی نسبت به سال2021 اثرگذاری قابل‌توجهی بر قیمت جهانی نفت داشت.
براساس پیش‌بینی بلومبرگ امکان کسری بودجه21میلیارد دلاری برای سال2024 این کشور وجود دارد. عربستان برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی به تنوع‌بخشی سبد اقتصادی خود پرداخته است. با توجه به نیاز به تامین مالی هنگفت شروع و گسترش صنایعی نظیر توریسم و با درنظرگرفتن مخارج 1.5تریلیون ریال عربستان (333میلیارد دلار) در سال2024 هزینه‌های بودجه این کشور نسبت به سال2023 تا 10درصد افزایش خواهد یافت. تداوم تحریم‌ها و فشارهای ژئوپلیتیکی همواره از عوامل اثرگذار بر تعیین قیمت نفت در بودجه‌سالانه کشور درنظر گرفته می‌شود و سناریوهای پیش‌بینی درآمدهای نفتی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
بررسی روند تولید نفت کشور در سال2022 نسبت به سال2021 نشان از افزایش تولید به میزان 162هزار بشکه در روز دارد که ناشی از برداشته‌شدن محدودیت‌های ناشی از کرونا و سیاست‌های افزایش تولید است. در اثر تنوع‌بخشی به مقاصد صادرات نفت، علاوه‌بر چین، برخی کشورهای آمریکای‌جنوبی و آفریقا نیز به مشتریان نفت کشور افزوده شدند. طی سال‌گذشته و استمرار جنگ روسیه و اوکراین، متوسط قیمت سبد نفت اوپک از حدود 100دلار در نخستین روز سال2022 به حدود 83 دلار به ازای هر بشکه در سال‌جاری رسید.
با توجه به سرمایه‌گذاری‌های اخیر حوزه انرژی و براساس پیش‌بینی اکثر موسسات ازجمله آژانس بین‌المللی انرژی، انتظار می‌رود عرضه نفت و فرآورده‌های نفتی در جهان در میان‌مدت گسترش یافته و به‌ویژه به خاطر افزایش تولید آمریکا، برزیل و گویان مازاد عرضه از 4.3میلیون بشکه در روز تا 4.5میلیون بشکه در روز افزایش یابد. وجود عدم‌قطعیت ها درخصوص استمرار صادرات نفت روسیه به مقصد اروپا و تلاش برای یافتن مقاصد صادراتی جایگزین، تلاش‌های هند و چین برای افزایش واردات نفت از مقاصد کم تنش، افزایش تولید آمریکا، کانادا، گویان، برزیل، نروژ و قزاقستان و تنش‌های اکتبر سال2023 در خاورمیانه، از موارد اثرگذار دیگر بر بازار جهانی نفت هستند.
--> اخبار مرتبط