چالش‌های روزهای واپسین مذاکرات وین و پروپاگاندای رسانه‌ای
تهران - ایرنا - مذاکرات وین در روزهای اخیر با انجام دیدارهایی فشرده و مفصل میان تیم مذاکره‌کننده کشورمان و قدرت‌های جهانی پیگیری شده است، دیدارها و جلساتی که به پیشرفت‌های خوبی در موضوعات حائز اهمیت منجر شده و البته همچنان موضوعاتی باقی مانده است که نیاز به تصمیم‌گیری دارد.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، خبرهایی که در مورد مذاکرات وین در رسانه‌های دنیا منتشر می‌شود، از خوشبینی و احتیاط حکایت می‌کند، رسانه‌ها از احتمال بالای دستیابی به توافق سخن می‌گویند اما دیپلمات‌ها همچنان مواضع محتاطانه‌تری دارند. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در توییتی در مورد روند مذاکرات وین نوشت: اخبار خوب زودرس جایگزین توافق خوب نمی‌شود. هیچ کس نمی‌تواند بگوید که توافق انجام شده است، تا زمانی که همه مسائل مهم باقی‌مانده حل و فصل شود. تلاش مضاعفی لازم است. اکنون همه بر گام‌های کلیدی نهایی متمرکز شده‌اند.
برخی از رسانه‌های غربی در روزهای اخیر ادعا کردند که مذاکرات به توافق منتهی شده است، در حالی که به گفته دیپلمات‌های کشورمان هنوز موضوعات مهم باقی مانده است که حل آن نیازمند تصمیم‌گیری طرف‌های مقابل به ویژه آمریکاست و تا زمانی که در مورد این دو اختلاف تصمیم‌گیری نشود، نمی‌توان از دستیابی به توافق سخن گفت.
فشارهای رژیم صهیونیستی بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
در روزهای گذشته رسانه‌ها موارد اختلافی باقی‌مانده را خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران در خصوص سه موضوع؛ «لغو تمامی تحریم‌ها»، «ارائه تضمین معتبر از سوی آمریکا» و «بسته شدن پرونده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» عنوان کردند. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری‌اسلامی نیز 9 بهمن گفت، درباره سه موضوع اصلی «رفع تحریم‌ها، تضمین‌ها و برخی ادعاهای مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران»، آمریکا و اروپا هنوز تصمیم نگرفته‌اند. خواسته‌هایی که براساس بدعهدی کشورهای غربی خصوصا آمریکا شکل گرفته و تحقق آنها لازمه رسیدن به توافقی خوب است.
اما موضوع پرونده‌های هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از بقیه پررنگتر شده است. پرونده‌هایی که از ابتدا براساس ادعاهای غیرواقع رژیم صهیونیستی شکل گرفت. رژیم اشغالگر قدس که در بر هم زدن روند مذاکرات وین ناکام ماند، اکنون در تلاش است تا با اعمال فشار بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حل و فصل موضوعات پادمانی ایران مانع ایجاد کند.
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه چهارشنبه 11 بهمن گفت، پرونده‌های باقی‌مانده ایران در آژانس همچنان باز است و تنها در صورتی حل و فصل می‌شود که جمهوری‌اسلامی همکاری و شفاف‌سازی کند. البته گروسی با تاکید بر خواسته همیشگی ایران مبنی بر سیاسی نکردن مسائل فنی آژانس افزود: این پرونده‌ها هرگز به دلیل مسائل سیاسی بسته نخواهند شد و باید فارغ از مذاکرات وین برای احیای برجام حل شوند.
رژیم اشغالگر قدس که در بر هم زدن روند مذاکرات وین ناکام ماند، اکنون در تلاش است تا با اعمال فشار بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حل و فصل موضوعات پادمانی ایران مانع ایجاد کند
روز 13 اسفند چند ساعت مانده به سفر حساس مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در تماس تلفنی با رافائل گروسی، خواهان بی‌طرفی آژانس در پرونده‌های ایران شد و ادعا کرد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران مشکوک است. نفتالی بنت در راستای تحت فشار قراردادن آژانس به گروسی گفت که نباید درخواست ایران را برای بستن پرونده‌های باز ایران در آژانس بپذیرد.
رافائل گروسی در تهران با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان دیدار کرد و در نشست خبری مشترک گفت که چند موضوع خاص هنوز باقی مانده است که باید شفاف سازی کنیم، گروسی افزود: این امر از چند جهت مهم است که من به دو جهت اشاره می‌کنم؛ اول اینکه همزمان با این دیدار، مذاکرات وین در جریان است و با توجه به اینکه این روند موازی مذاکرات است، با توجه به اینکه مذاکرات ما موازی آن است این دو روند به هم متصل و وابسته است و در صورتی که ایران و آژانس درباره این مسایل پادمانی تفاهم نداشته باشند تصور اینکه یک توافق جامع مثل برجام محقق شود وجود ندارد. نکته دوم که امیدوارم رو به جلو باشد این است که انرژی هسته ای قابلیت فراوان دارد و برای توسعه کشورها مهم است. با در نظر گرفتن همه موضوعات از جمله گرمایش زمین، رکود اقتصادی ناشی از کرونا به این نتیجه خواهیم رسید که تولید انرژی متناسب با محیط زیست از جمله انرژی هسته ای بسیار مهم است.
وی تاکید کرد: برای حرکت به سمت آینده و پیشبرد همکاری‌ها معتقد هستم که بیشتر از گذشته باید به آینده نگاه کنیم تا ایران بتواند از انرژی هسته‌ای استفاده کند.
گروسی در پاسخ به سوال مبنی براینکه اسناد جاسوسی که توسط جاسوسی‌های رژیم صهیونیستی در اختیار آژانس قرار گرفته است، تا چه زمانی آژانس قرار است به این اسناد استناد کند، گفت: دستور کار ما توسط هیچ کشوری رهبری نمی‌شود و کار ما تحت کنترل هیچ کشوری نیست و آنچه که مهم است حفظ استقلال آژانس است. مدیرکل آژانس بین‌المللی در جریان سفر به تهران با حسین امیر عبداللهیان، وزیر امورخارجه نیز دیدار و گفت‌وگو کرد.
پس از سفر گروسی به تهران، سازمان و آژانس با هدف حل و فصل موضوعات توافق کردند در ادامه همکاری خود همان طوری که در بیانیه مشترک مورخ 5 شهریور 1399 (26 اوت 2020) بیان شده است، همکاری‌ها و گفت وگوهای بین خود را سرعت بخشیده و تقویت کنند. در این زمینه سازمان و آژانس درخصوص موارد زیر توافق کردند:
1- سازمان حداکثر تا 29 اسفند 1400(20مارس 2022) توضیحات کتبی مرتبط با آن دسته از سوالات مطرح شده توسط آژانس در خصوص موضوعات مربوط به سه مکان که ایران به آنها نپرداخته است را به همراه اسناد پشتیبان مربوطه به آژانس ارائه خواهد کرد.
2- ظرف دو هفته پس از دریافت توضیحات کتبیِ سازمان و اسناد پشتیبان مرتبط با آن، آژانس این اطلاعات را مرور کرده و هر سووالی در مورد این اطلاعات دریافت شده را به سازمان ارائه می‌کند.
3- ظرف یک هفته پس از ارائه اطلاعات به سازمان توسط آژانس در خصوص هر سووال دیگر در مورد این اطلاعات، آژانس و سازمان برای بررسی سوالات در تهران تشکیل جلسه خواهند داد. برای هر مکان جلسات جداگانه ای برگزار خواهد شد.
4- مدیر کل در نظر دارد با انجام فعالیت‌های مندرج در بندهای 1 تا 3 بالا و به دنبال ارزیابی مربوطه توسط آژانس، نتیجه‌گیری خود را پیش از برگزاری شورای حکام در خرداد 1401(ژوئن 2022) گزارش کند.
گفتنی است که علاوه بر تماس نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با مدیرکل آژانس، هیات اعزامی این رژیم به وین نیز دیدارهایی با مقام‌های آژانس کردند تا این نهاد را برای عدم همکاری با ایران تحت فشار سیاسی قرار دهند.
در حالی که طی سال‌های گذشته همواره تعامل خوبی میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود داشته، این روابط در روزهای اخیر تقویت شده است و سفر رافائل گروسی به تهران می‌تواند با نتایج مثبتی همراه باشد.
فضاسازی در روزهای پایانی
کشورهای غربی خصوصا آمریکا در بسیاری از مذاکراتی که تا کنون داشته‌اند نشان داده‌اند که در لحظات پایانی مذاکرات تلاش می‌کنند که با ایجای فضایی هیجانی طرف مقابل را تحت فشار قرار داده تا از آخرین خواسته‌های خود چشم پوشی کند. البته تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان نشان داده‌اند که مرعوب چنین بازی‌هایی نمی‌شوند و با رویکردی واقع‌گرایانه اهداف منفی طرف مقابل را خنثی می‌کنند.
غرب در لحظات پایانی مذاکرات تلاش می‌کند که با ایجای فضایی هیجانی طرف مقابل را تحت فشار قرار داده تا از آخرین خواسته‌های خود چشم پوشی کند
یکی از موضوعاتی که اخیرا در لحظات پایانی مطرح شده طرح این ادعا است که پس از بازگشت علی باقری مذاکره‌کننده ارشد کشورمان به وین، هیات ایرانی خواسته‌هایی تازه‌ای را روی میز قرار داده و در تلاش است تا در لحظات پایانی امتیازات تازه‌ای اخذ کند. در برخی از این گزارش‌ها مشخصا به موضوع مسائل باقی‌مانده پادمانی ایران در آژانس اشاره شده است.
سخنان ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز به این شائبه‌ها دامن زد او با بیان اینکه نماینده ایران در این مذاکرات به تهران سفر کرده بود تا موضعِ ایران را در مورد توافق روشن‌تر بیان کند، مدعی شد: لازم است که ایران در روزهای آینده که در مقطع مهم و حساسی قرار می‌گیریم با وضوح بیشتری موضع خود را بیان کند.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران از ابتدا با مواضعی روشن وارد مذاکرات شد و خواسته جدیدی فراتر از آنچه پیش از این مطرح شده بود، از طرف مقابل نخواسته است. مسائل باقی‌مانده پادمانی نیز خواسته تیم مذاکره‌کننده ایرانی از ابتدای گفت‌وگوها، حتی در ادوار اولیه مذاکرات بوده است.
همچنین با نزدیک شدن به مراحل پایانی، این احتمال نیز وجود دارد که برخی رسانه‌های غربی با پروپاگاندای رسانه‌ای، روایتی از پیروزی برای کشورهای غربی بسازند و با کمرنگ کردن امتیازات مهم واگذارشده به ایران دست به فضاسازی تازه‌ای بزنند. اما چنین بازی‌هایی می‌تواند با اطلاع رسانی به موقع تیم مذاکره‌کننده کشورمان با قدرت خنثی شود.
غرب طی 4 ماه گذشته به بهانه های گوناگون تلاش کرده بر ایران فشار وارد کند تا دیپلمات‌های کشورمان را به نحوی وارد بازی‌های برنامه‌ریزی شده کند. این قبیل اقدامات که همواره با تبلیغات سیاسی و رسانه‌ای همراه بوده با تدبیر تیم مذاکره‌کننده کشورمان خنثی شده است.