چرا وقت وارد کردن شوک به اقتصاد ایران نیست؟/ رمضانخانی: نرخ بنزین تبدیل به بحران شده، اما نه می‌توانیم آن را اصلاح کنیم و نه از قیمت فعلی گذشت کنیم

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، این روزها مسیر نرخ ارز در بازار غیررسمی افزایشی است؛ به طوری که پس از چند ماه دوباره نرخ هر دلار آمریکا به بیش از 100 هزار تومان رسیده است.

کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی معتقدند که عامل اصلی مسیر کنونی بازار ارز، تحولات سیاسی است و در صورتی که اخبار مثبت سیاسی وارد فضای جامعه شود، فشار افزایشی قسمت دلار تخلیه خواهد شد.

در این شرایط، تحلیلگران البته تاکید دارند که مدیریت منابع ارزی یک موضوع حیاتی است. بانک مرکزی از یک طرف باید بتواند امور را طوری اداره کند که زندگی در کشور جاری باشد و از سوی دیگر برای سناریوهای سخت آماده باشد و منابع کافی را ترتیب ببیند. اگرچه همین امر تاکنون دست بانک مرکزی را برای ارزپاشی و کنترل نرخ ارز بسته است.

در همین خصوص مهیار رمضانخانی، کارشناس اقتصاد کلان درباره سیاست‌های ارزی به خبرآنلاین گفت: به طور کلی نحوه قیمت‌گذاری کالاها باید به نحوی باشد که در یک وضعیت متورم، قیمت‌ها به جای جهش‌، به تدریج افزایش یابند. یعنی وقتی سیاست‌گذار ناچار به افزایش قیمت می‌شود، بهتر است طوری این اقدام را انجام دهد که شوک تازه‌ای از این محل به اقتصاد وارد نشود.

سیاست‌گذاران ما بیشتر به سیاست‌های آنی و فوری تمایل دارند

وی درباره نرخ ارز گفت: متاسفانه سیاست‌گذاران ما بیشتر به سیاست‌های آنی و فوری تمایل دارند که به ایجاد شوک منجر می‌شود. در زمینه ارز نیز این اقدامات را می‌توانیم یادآوری کنیم. مثلا اگر یادتان باشد یک شبه ارز ترجیحی 28 هزار و 500 تومانی را در دولت قبلی به 42 هزار تومان افزایش دادند. پس از این تغییر در نرخ ارز ترجیحی، نرخ ارز بازار هم به سرعت تا 70 هزار تومان افزایش یافت.

رمضانخانی خاطرنشان کرد: به باور من در اقتصاد ایران نمی‌توانیم قیمت‌ها را ثابت نگه داریم ولی این توجیه خوبی برای اقداماتی آنی نیست و باید تغییرات تدریجی و با کنترل کردن دامنه نوسان انجام شود. به این شکل هم قیمت‌ها می‌توانند واقعی شوند و هم بدون ایجاد رانت یا هرج و مرج، فاصله میان دو نرخ هم کاهش می‌یابد. با این کار در عین حال می‌توانیم فشار کمتری روی منابع بانک مرکزی بیاوریم و زمینه را برای تسهیل مدیریت منابع ارزی فراهم کنیم.

او، نحوه مدیریت بازار ارز به روش کنونی که موجب می‌شود بانک مرکزی یا گران‌تر یا ارزان‌تر بخرد را برای امروز کشور زیان‌آور دانست و هشدار داد: برای خروج از این وضعیت، قیمت‌گذاری نیاز به یک بازار کارآمد داریم که به نحوی عمل کند که حتی صادرکنندگان هم رغبت کنند ارز حاصل از صادرات خودشان را به آن بیاورند.

رمضانخانی به مدیریت نرخ ارز به نحوی که ناگهان قیمت‌ها بالا برود، اشاره کرد و گفت: تجربه در کشورهایی که تورم بیش از 20 درصدی دارند، مانند کشورهای آمریکای لاتین و یا ترکیه، نشان داده که افزایش آنی نرخ ارز موجب بحران‌های اجتماعی و گسترش فقر می‌شود، ولی در ایران هنوز به این دسته اقدامات بیشتر روی خوش نشان داده می‌شود.

به باور این تحلیل‌گر اقتصادی، افزایش نرخ‌ها در اقتصاد باید در طول زمان و بدون فشارهای ناگهانی باشد تا این بار افزایش قیمت‌ها به مشکلات اجتماعی منجر نشود.

او درباره ریسک سیاسی و اجتماعی افزایش قیمت‌ها و به طور خاص نرخ ارز گفت: به هر حال ریسک سیاسی و نااطمینانی‌هایی از این جنس وجود دارند و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی هم مزید بر علت شده تا کار برای سیاست‌گذار دشوارتر شود. به همین جهت ضروری است امروز سیاست‌گذار با توجهی دقیق به تجارب گذشته، به نحوی حساب شده‌تر زمینه اصلاح نرخ‌ها را فراهم کند.

طرحی برای مدیریت منابع ارزی

این تحلیل‌گر حوزه اقتصاد کلان معتقد است در نخستین گام باید قیمت‌ها و به طور خاص قیمت ارز به طور تدریجی افزایش یابد. این افزایش باید آن‌چنان باشد که منجر به ایجاد شوک تازه برای اقتصاد و فشارهای معیشتی برای اقشار میانی و فقیر نشود.

وی متذکر شد: در گام دوم باید تخصیص ارز به نحوی شفاف و با حراج‌های هفتگی و ماهانه، براساس نیازسنجی صورت گرفته باشد تا هم نرخ تعدیل شود و هم صادرکننده انگیزه کافی برای بازگشت ارز صادراتی خود را داشته باشد و همزمان هم جلوی هدررفت منابع کشور گرفته شود. در گام بعدی باید اولویت تخصیص ارز به کسانی باشد که ارز حاصل از صادرات خود را سر وقت به کشور برمی‌گردانند. به این ترتیب انگیزه برای همکاری با دستگاه‌ها هم افزایش خواهد یافت.

از نظر رمضانخانی، در اقداماتی از این دست باید تجربه جهش‌های قیمتی بنزین را در مقابل خود قرار داد و از این تجاربی که با هزینه گزاف به دست آمده استفاده کرد. افزایش منجر به شوک نرخ بنزین سبب شده تا امروز نرخ بنزین تبدیل به یک بحرانی شود که نه می‌توانند آن را دوباره اصلاح کنند و نه می‌توانند نسبت به قیمت فعلی آن گذشت کنند.

رمضانخانی باور دارد نحوه مداخله و قیمت گذاری در بازار ارز باید مشخص باشد. این مداخله‌ها باید قواعد مشخصی در چارچوب مدیریت شناور نرخ ارز و ذخایر موجود داشته باشد و از هدر رفت منابع جلوگیری کند. همچنین ایجاد سپرده‌های ارزی مدت‌دار بر مبنای ریال و نرخ روز ارز هم می‌تواند به سود باشد. خصوصا اگر بانک مرکزی تضامین لازم جهت بازپرداخت نرخ در زمان سررسید و براساس نرخ واقعی ارز را بدهد. این کار موجب کاهش تقاضای سفته بازانه و کاهش نوسانات روزانه می‌شود و به مدیریت بهتر بازار منجر می‌شود.

223229