کتاب خاطرات علی‌اکبر ولایتی رونمایی شد؛ «آن سوی دیپلماسی»

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست رونمایی از کتاب آن سوی دیپلماسی (سیاست روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران در سایه یادداشت‌های دوران وزارت خارجه علی اکبر ولایتی) پیش از ظهر امروز یک شنبه 24 اردیبهشت ماه در سرای ملل سی و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

در این مراسم سیدکمال خرازی وزیر اسبق وزارت امور خارجه و رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، سید علی صالحی وزیر اسبق امور خارجه و قائم مقام فرهنگستان علوم، بروجردی و آصفی از مشاوران علی اکبر ولایتی حضور داشتند.

آصفی به تدوین و انتشار کتاب را برعهده داشته است در سخنانی گفت: پروژه تدوین و انتشار این کتار از سال 1390 آغاز شد و برای اینکه به زیور طبع و تحریر دربیاورد کارهایی انجام شد. مقابله متون، ممیزی کار و... از جمله این کارها بود به هرحال به لحاظ سیاسی و امنیتی کار مهمی انجام می‌شود و گویا سازی و موضوع نویسی اسناد پیدا کردن عکس‌ها ویراستاری محتوایی و نظارت محتوایی برای این اثر مهم بود و موجب شد یک تیم سه نفره در این راستا همکاری داشته باشند.

وی افزود: تاکنون سه جلد از این کتاب آماده شده است که دو جلد آن چاپ شده و جلد سوم زیر چاپ است. این یک مجموعه 14 جلدی است و هر جلد 900 تا 1000 صفحه را دربرمی گیرد.

آصفی گفت: در خاطره نویسی‌هایی که تاکنون دیدمی کمتر موردی را می‌توان یافت که در جزئیات به این دقت وارد شده باشد. بنابراین در شناخت اتفاقات سال‌های نخست پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه روابط خارجه می‌تواند بسیار مفید باشد. اگر ما این خاطرات را آنچنان که هست نگوییم خاطرات در مورد ایران را دیگران می‌نویسند و معمولاً آنطور که خود علاقه دارند این خاطرات را بیان می‌کنند.

مشاور علی اکبر ولایتی تصریح کرد: در این خاطره نویسی دو امر مهم مدنظر ما بوده است اول منافع نظام البته باید بگویم از 14 هزار صفحه ای که این مجموعه را شامل می‌شود کمتر از 500 صفحه با این مورد ممیزی شده است. مورد دوم رعایت آبرو و شخصیت کسانی است که به نحوی نامی از آنها برده شده است. به هرحال گاهی افراد اشتباهات مهلکی داشته که می‌تواند به نوعی ضربه جدی به آبروی آنها زده شود. این موارد نیز بسیار اندک است حدود 30 تا 40 صفحه از کتاب را دربرمی‌گیرد.

آصفی افزود: آنچه در کتاب آمده حقیقت و عین واقعیت است کتاب بسیار فراگیر است از آداب دیپلماتیک و تشریفات تا موضوع جنگ و قطعنامه و بسیار خواندنی. کتابیست که با دقت و موشکافی زیاد زیرنظر دکتر ولایتی منتشر شده است.

سیدکمال خرازی نیز در این نشست در سخنانی با بیان این مطلب که ای کاش شخص دکتر ولایتی نیز در مراسم حضور داشت، گفت: شخصیت آقای ولایتی برهمگان روشن است ایشان یک شخصیت برجسته علمی و یک استاد دانشگاه با تخصص پزشکی کودکان و یک شخصیت سیاسی در مسائل داخلی و خارجی و در زمینه های علمی دیگر مثل تاریخ و علم هستند. آقای ولایتی یک فرد ولایت مدار است و همواره خود را سرباز ولایت می داند او احساس کرده است که سربازی جدی و وفادار است.

وی با اشاره به 16 سال فعالیت علی اکبر ولایتی در وزارت خارجه گفت: در تمام دوران تصدی وی در وزارت خارجه که 16 سال را دربرمی گیرد گام های بسیار مهمی برداشته شده است بعد از انقلاب سالهای اول کار جدی در وزارت خارجه رخ نداد اما با آمدن وی و کارهای جدی از جمله تاسیس دانشکده بین الملل وزارت خارجه برای تربیت نیروی انسانی انجام شد.

وزیر اسبق امور خارجه با بیان این مطلب که هرچه نیروی انسانی در تراز انقلاب اسلامی بیشتر تربیت کردیم اقدامات مورد رضایت خدا نیز بیشتر انجام دادیم، گفت: این دانشکده هنوز فعال است اما جای تاسف است که صحبت از انحلال این دانشکده است.

به گفته خرازی در دورانی که ولایتی در وزارت خارجه بود کشور با مشکلات عدیده ای روبرو شد. بخش زیادی در دوران جنگ بود و حل این مشکلات تدبیرهای زیادی را نیاز داشت. در آن دوران من در نیویورک سفیر ایران بودم آقای ولایتی وقتی با همتایان خود ملاقات می‌کرد شاهد این بودم که مشکلاتی بین ایران و کشورهای اروپایی وجود دارد مذاکرات در آن دوران انتقادی بود اما وزیر امور خارجه ایران کوتاه نمی‌آمد و ایستاد و انتقاد می‌کرد. این صحنه‌ها نشان می‌داد که مشکلات جدی با اروپاییان داریم.

وی تصریح کرد: طی این 16 سال، 16 سال تجربه است و از اینکه یادداشت های روزانه آقای ولایتی کتاب می شود خوشحالم. خزانه با ارزشی برای کسانی است که سیاست خارجی ایران را مطالعه می کنند و باید برای آینده خطی مشی را تدوین کنند دانشجویان ما و دیپلمات ها از این یادداشت ها می توانند بهره های بسیاری ببرند.

خرازی با بیان این مطلب که روزنگارها در دنیا سابقه طولانی دارد، گفت: امروز مجموعه کتابهایی تحت عنوان سیاست خارجی دوران پهلوی منتشر شده که در نمایشگاه عرضه شده است و حاصل مصاحبه با 15 نفر از مقامات و نظامیان دوره پهلوی در آمریکا است. روزنگارها می توانند برای آموزش و ترسیم خط مشی کشورها مفید باشند من شاهد هستیم که آنچه که در جلسات نیویورک اتفاق می افتاد را آقای ولایتی می نوشت و در این 16 سال اگر هر روز یک صفحه یا دو صفحه نوشته باشد حجم عظیمی خواهد شد امیدوارم این اقدام به عنوان یک اقدام تاریخی به همت آقای ولایتی و زحمت آقای آصفی مورد استفاده دیگران قرار گیرد. ما در ایران روزنگارهای دیگری از جمله روزنگار آقای هاشمی رفسنجانی را داریم که قابل استفاده است و خاطرات برخی دیگر از وزرای خارجه از جمله آقای ظریف را نیز منتشر کرده‌اند.

علی اکبر صالحی وزیر اسبق وزارت خارجه از دیگر سخنران این نشست بود که با اشاره به شخصیت علی اکبر ولایتی، گفت: ولایتی یک وزیر خارجه در شان جمهوری اسلامی ایران است که برای 16 سال وزیر خارجه ایران بوده است بنابراین او اکنون یک نماد است و نامش با این وزارتخانه عجین شده است. قبل از وی چند وزیر امور خارجه داشتیم اما سیستم وزارت خارجه در زمان ایشان شکل گرفت و به عنوان یک میراث برای دیگران به یادگار ماند. ولایتی قطب نما و جهت دهنده سیاست خارجه از نظر من تلقی می شود و ما همگی در امتداد آن جهت حرکت کردیم. برخی به اعتبار شرایط موجود تندتر و برخی کمتر حرکت کردند ولی هدف رسیدن به مقصدی بود که جهت آن روشن بود.

وزیر اسبق امور خارجه ایران با اشاره به کتاب نیز گفت: تجارب گذشته را نباید دوباره زندگی کرد باید بنویسیم اما در کشور ما به این مهم به خوبی توجه نشده است. و ما گذشته را دوباره زندگی می کنیم. باید از تاریخ عبرت بگیریم نه اینکه مجددا شرایطی را فراهم کنیم که همان حوادث و اتفاقات رخ دهد. تاریخ باید ما را پخته کند و تجربه دیگران و گذشته باید ما را پخته کند ما اگر بخواهیم فعالیت هایی مثل جوان گرایی را تسریع کنیم باید در کنار آن به پختگی توجه داشته باشیم. من این کتاب را برای این مناسب می دانم که اگر قرار باشد جوانانی در آینده عهده دار مسئولیت شوند بتوانند آن را مطالعه کرده و پخته عمل کنند نه خام. قطعا جوانانی که بعدا به وزارت خارجه می‌آیند باید این کتاب را مطالعه کنند.

وی با اشاره به شعار نمایشگاه کتاب تهران آینده خواندنی است، گفت: این شعار بسیار پرمعنا و پرمغز است آقای آصفی درباره انتشار کتاب آن سوی دیپلماسی گفتند که ملاحظاتی برای انتشار این کتاب وجود داشته است که این خوب است اما در غرب این ملاحظات نیست. برخی مسائلی را می نویسند هرآنچه صدا و تصویر ضبط شده بدون روتوش منتشر می شود، ما در ایران ناگزیر به رتوش هستیم اما اگر می توانستیم رتوش نکنیم شاید بهره بیشتری داشتیم.

وزیر اسبق امور خارجه همچنین ادامه داد: اگر می شد این ملاحظات را خوانندگان فرهیخته داشته باشند بهتر بود من هم در کتاب خاطراتم مقداری این ملاحظات را داشته ام البته برخی به من می گفتند شدت ملاحظات را بیشتر کنم برای نمونه در کتاب آورده ام که در ابتدای دوران تحصیلم یک سال رفوزه شدم یا در دوران کودکی دستفروشی کرده و سیگار می فروختم اما این خاطرات مربوط به 67 سال پیش است وچه اشکالی دارد اتفاقا نشان می دهد که مهم نیست اگر یک سال موفق نباشیم بعدش می توان موفق شد.

وزارت خارجه ویترین دولت در عرصه بین‌الملل است

صالحی با اشاره به جمله‌ای از رهبر انقلاب مبنی براینکه وزارت خارجه نیمی از دولت است، گفت: این عبارت جالبی است چرا که وزارت خارجه ویترین دولت در عرصه بین الملل است این کتاب‌ها کمک می‌کند که ما در وزارت خارجه ماموریت‌هایی که ترسیم می‌شود به نحو احسن انجام دهیم.

بروجردی مشاور ولایتی گفت: جناب ولایتی چهره ماندگار سیاست خارجه ایران و طب ایران پس از انقلاب اسلامی است. بهداشت جهانی با توجه به توفیقات مرکز پزشکی وی یعنی بیمارستان مسیح دانشوری مسئولیت غرب آسیا را به ایشان واگذار کردند که در سطح جهان به پدیده های جدیدی در بیماری‌های عفونی و سل دسترسی پیدا کرده بودند.

وی با اشاره به ویژگی‌های علی اکبر ولایتی، گفت: تدین، خداباوری، اعتقاد عمیق به اسلام و عمل به آن و ولایت مداری از ویژگی های برجسته ولایتی است.

مشاور ولایتی ادامه داد: ایشان بعد از اینکه چندین بار درگیر بیماری کرونا شدند مقداری از تحرک و فعالیتشان کاسته شد اما گاهی من شاهد هستم که تا ساعت دو بامداد برای تهیه گزارش جهت ارائه به خدمت مقام معظم رهبری می نشستند و آنقدر احساس مسئولیت داشتند.

وی اضافه کرد: من روز گذشته از ایشان خواهش کردم با توجه به وضعیت جسمانی شان کار بیمارستان را رها کنند اما بعید می دانم، گاهی در دوران کرونا در جلسات وقتی تعداد بالای فوتی‌ها را می شنیدند می‌گریستند.

بروجردی ادامه داد شجاعت ولایتی در تصمیم گیری ها و مجموعه ویژگی ها و فضایلش از او چهره ماندگاری ساخته است.

وی خاطرات دوران فعالیت خود را هر روز می نگاشت اما تدوین این کتاب نیز بسیار مهم بود. چرا که این فقط خاطره نویسی به معنای روزنگاری نیست، کتابی تحلیلی و دانش نامه از علم سیاست خارجه است. این 14 مجلد مجموعه بسیار ارزشمندی برای تبدیل شدن به کتابی مرجع که نه تنها در دانشگاه های ایران بلکه در دانشگاه‌های سراسر دنیا نیز دیده شود.

در انتهای این مراسم از سه جلد کتاب آن سوی دیپلماسی رونمایی شد.