کتاب‌هایی که از راویان صلح سخن می‌گویند
تهران - ایرنا - وقتی فرصت عزاداری نیست، فرصت مطالعه وجود دارد. پیامبر و فرزندانش نام‌آوران صلح بودند و این روزها فرصت مناسبی برای خواندن از این شخصیت‌های مهم اسلامی و فرهنگی است.
روزهای پایانی ماه صفر که هر سال مراسمی باشکوه برای سوگواری در رثای بزرگترین شخصیت اسلام و فرزندانش بود، اکنون به فرصتی برای مطالعه درباره شخصیت‌هایی است که دین اسلام و مذهب شیعه از پرتو وجود و اندیشه آنان، جان گرفته، حفظ شده و باقی مانده است. این روزها را به مطالعه بگذرانید.
پیامبر صلح
بعثت پیامبر اکرم (ص) در دوره‌ای روی داد که حاکمان سرزمین ها در حال جنگ و گریز بودند، کشورگشایانی که همواره در حال قدرت‌نمایی هستند و ناگهان با بینش تازه‌ای از جهان خود روبه‌رو می‌شوند.
کتاب محمد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراطوری ها، بازخوانی تاریخی از زندگی و اندیشه حضرت محمد مصطفی (ص) از جوانی تا پایان عمر است که از آیات قرآن نیز برای روشن شدن اندیشه نبوی بهره گرفته است.
هوان کل / Juan Cole (که اسمش به درستی و تلفظ اسپانیایی خوان ریکاردو کل خوانده می‌شود)، در این اثر با استناد به مآخذ و منابع تاریخی، شیوه صلح‌طلبانه پیامبر (ص) را با روش های معمول مواجهه امپراتوری های روم و ایران و حتی با آرای متکلمان مسیحی آن روزگار سنجیده و جنگ‌های مهم صدر اسلام را یک به یک تحلیل کرده است.
او معتقد است اسلام دین صلح است و نه تنها به پیروان محمد (ص) که به همه خداباوران درستکار وعده رستگاری و نجات می‌دهد، نویسنده غیرمسلمان این اثر اسلام را همچون متسامح‌ترین دین ابراهیمی معرفی می‌کند. این کتاب با رویکرد تاریخی - تطبیقی - مقایسه‌ای کتاب به موضوع، به مآخذ روایی اسلامی نیز توجه ویژه‌ای دارد.
کل، متولد 23 اکتبر 1952 در مکزیکوسیتی و یکی از اندیشمندان و مورخان آمریکایی معاصر در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیاست. او در حال حاضر استاد تمام کرسی ریچارد میچل کالیگیت رشته تاریخ در دانشگاه میشیگان است و تا کنون چند کتاب با موضوع خاورمیانه مدرن از او منتشر شده است.
کل مترجم برخی متون عربی و فارسی به انگلیسی بوده و با وجود داشتن خانواده‌ای مسیحی، در سال 1972 به بهائیت روی آورد، ولی در سال 1996، در پی اختلاف شدید با تشکیلات بهایی، اندیشه آنها را رد کرد و از آن خارج شد.
محمد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها، نوشته هوان کل، با ترجمه صالح طباطبایی، در 250 صفحه توسط نشر روزنه منتشر شده است.
امام صلح
موضوع صلح امام حسن (ع) دیرزمانی است که مورد پژوهش قرار می‌گیرد. شاید پژوهش‌های تاریخی بتوانند این نکته را به روشنی بازگو کنند اما آن‌چه باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، رویکرد شیعی ایشان به این رویداد است. این نکته که چگونه اندیشه ایشان منجر به شکل گرفتن رویه صلح‌اندیشی در میان ائمه، در شرایط لزوم شد.
کتاب صلح امام حسن (ع) اثر شهید مرتضی مطهری، بخشی از کتاب سیری در سیره ائمه اطهار (ع) محسوب می‌شود که به صورت مستقل منتشر شده است. این کتاب از معدود آثار تحلیلی و تفصیلی است که درباره زندگانی امام حسن مجتبی (ع)، موقعیت سیاسی او و شرایط صلح امام با معاویه سخن گفته و شامل دو سخنرانی همراه با پرسش و پاسخ است. سبک بحث و تحلیل این اسلام‌شناس، استدلالی و مستند است. آیت‌الله مطهری در این اثر ابتدا کلیات اسلام را در باب جهاد بیان و پس از آن مسئله صلح امام حسن و جنگ امام حسین را بررسی می‌کند.
مطهری در این کتاب، با اشاره به صلح حدیبیه در زمان پیامبر اکرم (ص) و توافقات حضرت علی (ع) در زمان خلافت، مساله صلح را موضوعی اصیل در فرهنگ اسلامی می داند.
مرتضی مطهری (1298- 1358ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی بود. او یکی از مؤثرترین روحانیان معاصر در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. سالروز شهادت مرتضی مطهری، در ایران روز معلم خوانده شده و آیین‌های بزرگداشتی در همین ارتباط برگزار می‌شود.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
اسلام نه صلح را به معنی یک اصل ثابت می پذیرد که در همه شرایط [باید] صلح و ترک مخاصمه [حاکم باشد] و نه در همه شرایط جنگ را می پذیرد و می گوید همه جا جنگ. صلح و جنگ در همه جا تابع شرایط است، یعنی تابع آن اثری است که از آن گرفته می شود. مسلمین چه در زمان پیغمبر، چه در زمان حضرت امیر، چه در زمان امام حسن و امام حسین، چه در زمان ائمه دیگر و چه در زمان ما، در همه جا باید دنبال هدف خودشان باشند، هدفشان اسلام و حقوق مسلمین است؛ باید ببینند که در مجموع شرایط و اوضاع حاضر اگر با مبارزه و مقاتله بهتر به هدفشان می رسند آن راه را پیش بگیرند و اگر احیانا تشخیص می دهند که با ترک مخاصمه بهتر به هدفشان می رسند آن راه را پیش بگیرند. اصلا این مسئله که جنگ یا صلح؟ هیچ کدامش درست نیست. هر کدام مربوط به شرایط خودش است.
کتاب صلح امام حسن (ع)، نوشته شهید مرتضی مطهری، در 92 صفحه، توسط انتشارات صدرا، ناشر تخصصی آثار شهید مطهری، منتشر شده است.
مسافر صلح
امام رضا (ع)، به مناظره های علمی با صاحبان خرد و اندیشه از ادیان گوناگون مشهور است. ایشان که دانش دانش شان در بعد دینی محدود نمانده است، به تصویری ارزشمند از یک راهبر مذهبی تبدیل شدند، راهبری که حتی مخالفانش نیز به ستایش او پرداختند. به دلیل حضور این امام بزرگوار در مقر حکومت مامون عباسی، روایت‌های دقیقی از تاریخ زندگی شان باقی مانده است که اهل سنت نیز به آن پرداخته‌اند.
امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، به قلم حجت الاسلام محمدمحسن مروجی طبسی نگاشته شده است. این نویسنده تلاش کرده شناختی جامع و واقع بینانه از نوع نگاه و اندیشه های اهل سنت درباره ابعاد گوناگون شخصیتی امام (ع) را با هدف ایجاد همدلی و زمینه سازی تقریب منطقی میان دو مذهب شیعه و سنی ارائه دهد.
دفتر نخست این کتاب، «زندگانی» نام دارد که به نسب امام رضا (ع)، تاریخ و محل ولادت، شهادت امام و دیدگاه اهل سنت درباره شهادت امام رضا (ع) و فرزندان آن حضرت را تشریح می کند. دفتر دوم «شخصیت»، شامل سخنان معاصران امام رضا (ع)، و بزرگان و علمای اهل سنت از قرن دوم هجری تا قرن حاضر در خصوص ابعاد شخصیتی ایشان می شود. «روایت» فصل سوم این کتاب است که ورود امام رضا (ع) به نیشابور و استقبال مردم، مدارک حدیث سلسل الذهب و دیدگاه اهل سنت در مورد این حدیث و سایر احادیث سلسل الذهب از امام رضا (ع) را واکاوی کرده و دفتر چهارم با نام «امامت» کاربرد واژه امام در کلمات اهل سنت از قرن هفتم تا امروز و نصوص دال بر امامت امام رضا در کتب آنها را بررسی می کند. دفتر پنجم، «ولایت عهدی» به جریان ولایتعهدی تحمیلی بر امام رضا (ع) از جانب مامون و پاسخ به یک سلسله از پرسش های اساسی درباره ولایتعهدی امام را بیان می کند و از جمله پرسشهای ذکر شده این است که آیا پیشنهاد ولایتعهدی از جانب مامون بوده است یا فضل بن سهل؟ اگر از جانب مامون بوده آیا مامون در این پیشنهاد صادق بوده و یا اغراض دیگری را دنبال می کرده؟ موضع امام رضا (ع) در برابر این پیشنهاد چه بود؟ همچنین، «کرامت» نام دفتر ششم این نوشتار است که محتوای آن بررسی دیدگاه های علمای اهل سنت در خصوص کرامات و مناقب امام (ع)، کرامت ها و معجزات ایشان پیش از ولادت تا شهادت است؛ دفتر پایانی هم با عنوان «زیارت» شامل فضیلت زیارت قبر علی ابن موسی (ع) و تاکید بر آن از زبان پیامبر (ص)، امام کاظم (ع)، امام رضا (ع)، امام جواد (ع) و امام هادی (ع) و «مشهد الرضا» و تاریخچه ساخت بارگاه بر قبر آن حضرت و توسلات بزرگان اهل سنت به این بقعه مبارکه از قرن سوم تا کنون، می شود. این کتاب تا کنون به 9 زبان زنده دنیا همچون عربی، ترکی، تاجیک، انگلیسی، فرانسوی، مالایی و اردو توسط بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی ترجمه شده است.
حجت الاسلام محمدمحسن مروجی طبسی، دکترای شیعه شناسی خود را از دانشگاه ادیان و مذاهب دریافت کرده و اکنون عضو هیئت علمی و مدیر گروه فرق تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب است. مروجی طبسی، تا کنون بیش از ده اثر در حوزه تاریخ تشیع، تالیف کرده است.
امام رضا (ع) به روایت اهل سنت، نوشته حجت الاسلام محمدمحسن مروجی طبسی، در 372 صفحه توسط انتشارات دلیل ما منتشر شده است.
*س_برچسب‌ها_س*
