کرونای امریکایی
سعید هاشمی*؛ بیوتروریسم (Bioterrorism)، تروریسمی شامل انتشار عمدی عوامل بیولوژیک است. باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سموم از جمله این عوامل هستند که ممکن است به شکل طبیعی‌شان یا به فرم دستکاری شده توسط انسان موجود باشند. این روش در جنگ‌ها استفاده می‌شود.
بر طبق گزارش‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، بیوتروریسم آزادی عمدی ویروس‌ها، باکتری‌ها، سموم یا سایر عوامل مضر برای ایجاد بیماری یا مرگ در افراد، حیوانات و گیاهان است.
پیشینه قرن 20امی
از آغاز جنگ جهانی اول، تلاش برای استفاده از سیاه‌زخم در جمعیت حیوانی بود. مدت کوتاهی بعد از آغاز این جنگ، آلمان یک کمپین خرابکاری بیولوژیکی در ایالات متحده، روسیه، رومانی و فرانسه راه انداخت.
در آن زمان، آنتون دیلگر در آلمان زندگی می‌کرد، اما در سال 1915، به ایالات متحده فرستاده شد که حامل کشت‌هایی از مشمشه، یک بیماری بدخیم اسب و قاطر بود. دیلگر یک آزمایشگاه در خانه‌اش در مریلند به راه انداخت. او با کار روزانه در لنگرگاه‌ها در بالتیمور، اسب‌ها را در حالیکه برای انتقال به انگلستان منتظر بودند، به مشمشه آلوده می‌کرد. دیلگر تحت سوءظن به عنوان یک عامل کشور آلمان قرار گرفت، اما هرگز دستگیر نشد. سرانجام دیلگر به مادرید اسپانیا فرار کرد، همانجایی که او طی همه‌گیری آنفلوآنزا در سال 1918 درگذشت. در سال 1916م، روس‌ها یک عامل آلمان با نیت مشابه را دستگیر کردند. آلمان و متحدان آن، اسب‌های سواره فرانسه و بسیاری از قاطر‌ها و اسب‌های روسیه در جبهه شرقی را آلوده کردند. این اقدامات از حرکت و فعالیت سربازان و توپخانه ممانعت کرد.
قرن 21ام
طبق اخبار انتشار یافته در رسانه‌های خبری، در سپتامبر و اکتبر 2001، موارد متعددی از سیاه‌زخم ناشی از حملات عمدی، شیوع یافت. نامه‌های آغشته به عفونت سیاه‌زخم به کنگره ایالات متحده و اتاق‌های رسانه‌های خبری ارسال شد.
انواع عوامل بیوتروریسم
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) این عوامل را در سه گروه (B, A. و C) دسته‌بندی کرده‌است.
دسته A: این عوامل، خطری برای امنیت ملی بوده و توانایی انتقال و انتشار را به راحتی دارند و موجب مرگ و میر بالایی می‌شوند. ممکن است وحشت عموم مردم جامعه را برانگیزند و نیاز به اقدامات خاص برای آمادگی جهت حفظ بهداشت عمومی می‌باشد. (تولارمی، سیاه‌زخم، آبله، سم بوتولونیوم، طاعون خیارکی، تب‌های هموراژیک ویروسی)
دسته B: عوامل این گروه نسبتا آسان منتقل می‌شوند و میزان مرگ و میر پایینی دارند. (بروسلوزیس، توکسین اپسیلون کلستریدیوم پرفرینجنس، تهدید‌های ایمنی غذایی، مشمشه، میلوئیدوز، پسیتاکوز، تب کیو، توکسین Ricin، توکسین Abri، انتروتوکسین B. استافیلوکوک، تیفوس (ریکتزیا پرووازکی)، آنسفالیت ویروسی، تهدیدکننده‌های عرضه آب (مثل ویبریو کلرا، کریپتوسپوریوم پارووم)
دسته:C پاتوژن‌های در حال ظهور که برای انتشار جمعی مهندسی شده‌اند، به دلیل دردسترس بودن آن ها، آسانی تولید و انتشار، نرخ بالای مرگ و میر یا توانایی ایجاد اثرات شدید بر سلامت. (ویروس نیپا، هانتا ویروس، سارس، H1N1 (یکی از سویه‌های آنفلوآنزا)، HIV (ایدز)، ویروس کرونا.
کرونا ویروس‌ها (Coronaviruses)
خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری سارس را شامل می‌شود. این ویروس‌ها در سال 1965 کشف شدند و مطالعه بر روی آن‌ها به‌طور مداوم تا اواسط دهه 1980 ادامه داشت.
اولین مورد بیماری در سپتامبر 2012 در مردی 60 ساله در عربستان سعودی کشف شد که به مرگ بیمار انجامید. این مرد چند روز قبل از آن به دبی سفر کرده بود و دومین مورد در مردی 49 ساله در قطر که او نیز در گذشت و کشف بیماری اولین بار در آزمایشگاه Health protection agency's در Colindale لندن به تأیید رسید. یک گونه شدیدتر این ویروس که تصور می‌شود از خفاش ناشی شده باشد در سال 2002 اپیدمی جهانی سارس را موجب شد که حدود 800 نفر را به کام مرگ کشاند.
طبق تحقیقات پژوهشگران، منشأ اصلی ویروس کرونا، خفاش است. البته ممکن است جانوران دیگری هم در شیوع نقشی داشته باشند.
از علایم اصلی این بیماری می‌توان به تب، سرفه، تنگی نفس و مشکلات حاد تنفسی اشاره کرد. همچنین بیمار ممکن است سرفه‌های چند روزه ظاهرا بدون دلیل نیز داشته باشد. در موارد حاد مشکلات گوارشی نظیر اسهال، نارسایی حاد تنفسی، اختلالات انعقادی خون و نارسایی کلیه نیز گزارش شده‌است که این مورد می‌تواند بیمار را به همودیالیز، نیازمند کند.
از اواخر دسامبر 2019، نوع تازه‌ای از ویروس کرونا در شهر ووهان چین با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد، چیزی که قبل از آن دیده نشده بود. بر اساس آخرین آمار انتشار یافته به نقل از خبرگزاری شینهوا از سوی وزارت بهداشت چین تا کنون 2 هزار و 590 مورد جدید ابتلا به کروناویروس تایید شده و 45 نفر دیگر از افراد مبتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌اند و 14 هزار و 380 نفر در این کشور به این ویروس جدید مبتلا شده و در مجموع 304 نفر جان باخته‌اند.
این ویروس برخلاف ویروس سارس که در سال 2003 در چین شیوع پیدا کرد و پس از سرایت به 26 کشور جهان، 8 هزار و 100 نفر را مبتلا کرد، در دوره نهفتگی نیز از فرد به فرد قابل انتقال است. کارشناسان تهدید واقعی کرونا را در همین قابلیت شیوع و انتشار گسترده آن می‌بینند.
در حال حاضر، همه کشور‌های دنیا نگران انتشار و فراگیری این ویروس خطرناک هستند و همه مرز‌های خود را به روی کشور چین بسته اند و جمعیتی بیش از 65 میلیون نفر در چین تحت نظر و قرنطینه هستند. از ویژگی‌های این ویروس، سرعت انتقال بسیار بالای آن می‌باشد.
با توجه به آمار و ارقام موجود در خصوص بیوتروریسم جهانی، سرعت شیوع و قدرت کشندگی عوامل آن، پیدایش و فراگیری آن در کشور چین نیز در این برهه زمانی، از ابعاد گوناگونی قابل مطالعه می‌باشد.
یکی از گمانه‌هایی که در روز‌های اخیر، نسبت به پیدایش و شیوع ویروس کرونا در چین، در میان اکثر کارشناسان بین‌المللی قوت گرفته است، موضوع جنگ بیولوژیک ناشی از تنش‌های اقتصادی و تجاری سال‌های اخیر میان امریکا و چین می‌باشد که به جنگ تجاری میان این دو کشور تبدیل شد.
جنگ تجاری بین ایالات متحده امریکا و جمهوری خلق چین
پس از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در 6 ژوئیه 2018 بر اعمال 34 میلیارد دلار تعرفه گمرکی بر واردات کالا‌های چینی و در عمل متقابل چین در قبال کالا‌های آمریکایی این جنگ تجاری آغاز شد.
ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود، سوء استفاده‌های چین از اوضاع نابسامان بین‌المللی و روش‌های نامنصفانه را از میان بردارد و در آپریل 2018 طی درخواستی از سازمان تجارت جهانی، بررسی چگونگی مواجهه چین با حقوق مالکیت فکری را مطرح کرد.
ساختار نظام اقتصادی - سیاسی چین
چین دارای یک اقتصاد دستوری تحت نظارت حزب کمونیست است که بیشترین سود را عاید شرکت‌های دولتی و خواص سرمایه‌دار می‌کند و از جمله فعالیت‌های آن راه ابریشم جدید و ساخت چین 2025 است. کشور‌های ایالات متحده، ژاپن، کانادا، مکزیک و اتحادیه اروپا، چین را به عنوان یک اقتصاد بازاری تشخیص نمی‌دهند.
آمریکا در سال 2018 یک رشته پرونده‌های قضایی علیه شرکت‌های فناوری چین تنظیم کرد. این شرکت‌ها به سرقت ابزار‌های امنیت سایبری و نقض تحریم‌های آمریکا متهم هستند. دولت ایالات متحده، شرکت‌های آمریکایی را از فروش قطعات به شرکت ارتباطات زی‌تی‌ئی چین منع کرد که به نقض تحریم‌های ایران مربوط بود. آمریکا بعدا این ممنوعیت را لغو و به جای آن جریمه‌ای بر آن شرکت بزرگ اعمال کرد.
رهبران دو اقتصاد بزرگ جهان پس از دو ماه جنگ تجاری بین دو کشور و وضع تعرفه بر کالا‌های یکدیگر، در حاشیه نشست گروه 20 در آرژانتین، شام کاری برگزار کردند و به توافق‌هایی دست یافتند که به سه ماه آتش‌بس در این جنگ تعبیر شد که البته چهار روز بعد اعلام عمومی شد. خبر دستگیری منگ وانژو معاون رئیس هیئت مدیره و رئیس امور مالی شرکت بزرگ چینی هواوی در همان روز توافق به هراس از ظهور جنگ سرد دامن زد و بازار‌های سهام در سراسر جهان در 6 دسامبر کاهش نشان دادند. اتحادیه اروپا نیز در اقدام مشابه ایالات متحده، در 1 جون 2018 در سازمان تجارت جهانی از چین شکایت قانونی کرد.
چرا ویروس کرونا فقط در چین قربانی می‌گیرد؟
طبق آخرین آمار، ویروس کرونا از زمان شیوع در بیش از 20 کشور جهان، تا کنون باعث مرگ 304 نفر شده که تمامی این مرگ‌ها (به غیر از یک مورد در فیلیپین) در چین اتفاق افتاده است.
همین مسئله گمانه‌زنی‌هایی را در برخی سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی در خصوص احتمال جنگ بیولوژیک آمریکا علیه چین برای ضربه زدن به اقتصاد آن مطرح کرده است. گمانه‌زنی‌هایی که می‌گویند ویروس کرونا یک ویروس ساخته‌شده در آزمایشگاه است که با توجه به خصوصیات ژنتیکی نژاد‌های مختلف، منحصرا برای اثرگذاری بر چینی‌ها طراحی شده است.
علاوه بر این گمانه‌زنی‌ها، ولادیمیر ژیرینفسکی، رئیس حزب لیبرال دموکرات روسیه نیز شیوع ویروس مرگبار کرونا را دسیسه آمریکا به دلیل نگرانی از رشد اقتصادی چین خوانده است.
پروفسور ماتیاس چانگ، مشاور سابق نخست‌وزیر مالزی، هم با اشاره به سابقه آمریکا در استفاده از بیوتروریسم، شیوع ویروس کرونا را در راستای جنگ بیولوژیک جدید آمریکا علیه چین توصیف کرده است.
چرا کرونا یک تهدید واقعی برای اقتصاد چین است؟
ویروس جدید و خطرناک کرونا در حال گسترش در سراسر چین و فراتر از آن است و صد‌ها نفر را آلوده کرده است. شیوع این بیماری اقتصاد این کشور را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
با افزایش آمار کشته شدگان و تعداد موارد تایید شده، چین به سرعت، شهر‌هایی را در استان هوبئی، از جمله ووهان، که گزارش داده‌اند این شهر آغازگر شیوع ویروس کرونا بوده است، قرنطینه کرده‌اند.
این ویروس قرار است پیش از یکی از بزرگترین تعطیلات ملی - سال نوی چینی‌ها و جشنواره بهار که روز جمعه آغاز شد، برنامه‌های هزاران چینی را مختل کند. درست در یکی از پرمشغله‌ترین زمان‌ها یعنی زمانی که بیشترین سفر‌ها انجام می‌شود، زیرا چینی‌ها به طور سنتی تعطیلات را با خانواده جشن می‌گیرند و قطعا یکی از گرم‌ترین فصل‌های خرید برای بازار چینی هاست، مقطع زمانی که مردم پول خود را برای اوقات فراغت و خرید هدایا خرج می‌کنند.
گردشگری پایین
با بسته شدن مسیر حمل و نقل به شهر‌های قرنطینه شده، گروه راه آهن دولتی چین اعلام کرد: مسافران می‌توانند از 24 ژانویه بازپرداخت بلیت‌های ریلی در سراسر کشور را دریافت کنند. جدا از لغو پرواز‌ها به ووهان، برخی از شرکت‌های هواپیمایی در حال حاضر از این شهر دوری می‌کنند. سازمان هواپیمایی کشوری چین اعلام کرد: مسافران چینی که پرواز‌های خود را به ووهان و یا از این شهر به جا‌های دیگری رزرو کرده اند، می‌توانند از ایرلاین‌ها هزینه خود را دریافت کنند.
در همین حال، دولت چین بطور آشکار در تلاش است تا برای جلوگیری از خطر ابتلا به عفونت، از تجمع بزرگ مردم در شهر‌ها جلوگیری کند. روز پنجشنبه گذشته، پکن یکی از بزرگترین رویداد‌های عمومی خود را از جمله نمایشگاه معابد سال نو چینی را لغو کرد. شانگ‌های یکی دیگر از شهر‌های بزرگی است که به مرکز شیوع این بیماری بسیار نزدیک است، برخی فعالیت‌های برنامه ریزی شده خود را برای فصل تعطیلات لغو کرد و گفت: برخی از جاذبه‌های گردشگری تعطیل خواهند شد، از جمله برخی از پارک ها، نما‌های روی آسمان خراش‌ها و موزه‌های اصلی.
صنعت گردشگری محلی نیز در حال آماده‌سازی است، زیرا یکی از بزرگترین آژانس‌های مسافرتی آنلاین چینی، که به "سی تریپ" معروف است، در کلیه هتل ها، کرایه‌های اتومبیل و بلیت برای جاذبه‌های توریستی در ووهان، به مشتریان خود پیشنهاد رایگان داد. برخی آژانس‌های دیگر، نیز از این برنامه برای گردشگری رایگان پیروی کرده اند.
ضربات آفیس
بزرگترین هفته فیلمبرداری نیز به دلیل این ویروس کشنده مختل شده است. همه هفت فیلم چینی که این هفته برای اکران آماده شده‌اند و در انتظار فروش بلیت به میزان یک میلیارد دلار هستند، نیز اعلام کرده اند از اکران فیلم‌ها روی پرده سینما خودداری می‌کنند.
در حالی که استفاده از حق بیمه برای فروش نرفتن این فیلم‌ها به منظور جلوگیری از شیوع بیماری و منصرف کردن مردم برای ترک خانه هایشان و هزینه کردن جهت خرید بلیت فیلم‌ها صورت می‌گیرد، اما به شدت روی تجارت سینما تاثیر می‌گذارد بخصوص در فصل رونق نمایش فیلم‌های سینمایی در این مقطع زمانی در چین.
بازار‌های سهام و کالا‌ها سردترین زمان را تحمل می‌کنند
این اپیدمی در حالی رخ داد که سرمایه گذاران هنوز از تنش‌های تجاری ایالات متحده و چین متضرر بودند و در صدد جبران آن که برخی از بازار‌های کلیدی سهام آسیا را به شدت نزول کرد. با وجود افزایش شاخص هنگ کنگ در روز جمعه، اما سهام آسیا این هفته با 3.8 درصد کاهش به پایان رسید و بزرگترین کاهش هفتگی از نوامبر 2019 را به ثبت رساند.
در همین حال، این ویروس در بازار‌های نفت نیز تأثیر داشته است و معاملات آینده این دو معیار جهانی Brent و WTI است. چین یکی از مهمترین واردکنندگان نفت خام است و تقاضای آن به مراتب بیشتر از ایالات متحده است. گلدمن ساکس هشدار داده است که این شیوع می‌تواند تقاضای نفت را تا 260، 000 بشکه در روز کاهش دهد و قیمت‌ها را به 3 بشکه در روز کاهش دهد.
آیا ویروس جدید می‌تواند به همان اندازه SARS کشنده باشد؟
ویروس جدید کرونا به مراتب کشنده‌تر از شیوع ویروس مشابه معروف به سندرم حاد تنفسی حاد (SARS) است که در اوایل دهه 2000 در چین پخش شد، با این حال، نگرانی‌هایی در مورد شباهت‌های شیوع این بیماری وجود دارد، با ترس از اینکه این بیماری می‌تواند حتی بدتر هم باشد، زیرا چین امروز دارای زیرساخت‌های حمل و نقل بسیار گسترده تری است و به سایر کشور‌ها پیوند دارد.
ماجرای پیش بینی بیل گیتس درباره ویروس کرونا و مرگ 30 میلیون نفر
روزنامه «The Sun» روز دوشنبه گذشته نوشت: «بیل گیتس» موسس شرکت غول پیکر مایکروسافت یک سال پیش نسبت به شیوع یک بیماری کشنده ناشی از یک سوپر ویروس در چین هشدار داده بود.
بیل گیتس بیش از یک سال پیش درجریان یک سخنرانی که در کنفرانسی به میزبانی انجمن پزشکی آمریکا در ایالت ماساچوست برگزار شد، پیش بینی کرده بود که این بیماری همه گیر ظرف چند ماه باعث کشته شدن بیش از 30 میلیون نفر در سراسر جهان خواهد شد.
از بنیانگذار مایکروسافت در آن سمینار نقل شده است: جهان در معرض خطر شیوع ویروس‌های بیماری زا با سرعت بسیار بالایی است و لازم است برای چنین بیماری‌های همه گیری کاملا آماده بود همان طور که برای جنگ آماده می‌شویم. وی در آن مراسم به نبود احساس خطر ناشی از تهدید‌های بیولوژیک هشدار داده و تاکید کرده بود که باید همانند جنگ، برای بیماری‌های واگیردار هم آماده شد.
بیل گیتس در سخنانش به یک مطالعه جامع توسط انتستیتو مدل سازی بیماری‌های آمریکا استناد کرده بود که میزان سرعت انتشار یک بیماری جدید را مشخص کرده و نشان داده بود که چگونه یک بیماری همه گیر بالقوه در چین می‌تواند با سرعت در سراسر جهان منتشر شود و منجر به مرگ 33 میلیون نفر گردد.
در ادامه این اظهارات، در روز‌های اخیر خانم بوبانا آنجلکوویچ، روزنامه نگار صرب در صفحه فیسبوک خود در خصوص ویروس کرونا و اینکه این ویروس توسط آمریکا و بریتانیا با حمایت مالی زن بیل گیتس به کشور چین وارد شده است، مطلبی قرار داده بود که صفحه آن سریعا توسط فیسبوک غیرفعال گردید.
با توجه به دستاورد‌های مخرب بشر در عرصه‌ی علم و فناوری، شاید در آینده‌ای نزدیک شاهد هر چه کمرنگ شدن جنگ‌های فیزیکی با سلاح‌ها و تجهیزات نظامی و در نتیجه کشتار عده‌ای از افراد باشیم و در مقابل، ایجاد و شیوع ویروس‌های مرگ بار و فراگیری همچون کرونا، کشتار خاموش میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان در پی خواهد داشت ولی نکته مهمی، قابل تامل است: جوامعی که این گونه جنگ‌های بیولوژیک را در آفرینش چنان ویروس‌ها و میکروب‌هایی برای وارد کردن صدمه به ملت‌های دیگر رهبری کرده اند، روزی همین دست ساخته هایشان دامن گیر جوامع خودشان نیز شده است و سالیان سال است که این معضلات جهانی جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان گرفته است، مانند شیوع بیماری ایدز!
*کارشناس ارشد مدیریت