کریم کشاورز؛ فوتبالیستی از نسل نخست فوتبال ملی

کریم کشاورزمتولد اصفهان و عضو نخستین تیم ملی فوتبال ایران بود که در چهارم شهریور 1320 خورشیدی به همراه تیم ملی به کابل سفر کردند و دیداری دوستانه با تیم ملی افغانستان انجام دادند. قرار بود، تیم ملی ایران در آن سفر چند دیدار دوستانه با افغانستان انجام دهد که ملی پوشان از رادیوی فارسی زبان آلمان خبر حمله متفقین به ایران را می‌شنوند و دیدارهای دیگر لغو می‌شود.

عکسی از اولین تیم ملی فوتبال ایران

کشاورز عضو تیم فوتبال دانشکده کشاورزی بود و در 1341 خورشیدی به عنوان خادم تشرفی امام رضا (ع) نایل شد. در نخستین تمرین تیم ملی فوتبال ایران امیرحسین صدقیانی سرمربی تیم، فریدون شریف‌زاده کمک مربی و شعاع معتمد شیرازی سرپرست بود. بازیگران نخستین تیم ملی فوتبال ایران را کریم کشاورز، آرتوش آسا توریان، عباس غریب، اکبر حیدری، ابراهیم رحیمیان، محمد انشا، احمد گلبو، ذبیح‌الله خبیری، محمد بلورفروشان، حسین قاسمی، عباس تنیده‌گر، احمد خطیبی، احمد میلانیان، غلام حیدر بهادر زاده، حسن ناظری و حسن سهی‌فر تشکیل می دادند، ضمن اینکه فتح الله میم مباشیان و عزیز فرزانگان 2 بازیکن نظامی تیم ملی ایران بودند که اجازه خروج از کشور به آنها داده نشد.

تیم ملی فوتبال ایران در بازی‌های مقدماتی جام ملت‌های آسیا 1960 در کوچی هند

کریم کشاورز از بازیگران نخستین تیم ملی فوتبال ایران به شمار می رود که در 13 دی 1392 دارفانی را وداع گفت. همزمان با سالروز درگذشت این ورزشکار پیشکسوت که از قدیمی ترین فوتبالیست های تاریخ ورزش ایران محسوب می شود، سعی شده در این گزارش به واکاوی تاریخچه فوتبال ایران و بررسی اولین های فوتبال ایران پرداخته شود:

اولین دوره بازی های لیگ فوتبال ایران

مسابقات قهرمانی کشور که در 1349 خورشیدی و بصورت متمرکز در تهران برگزار شد، نخستین دوره لیگ فوتبال ایران محسوب می شود. اگرچه عنوان لیگ برای این مسابقات مناسب به نظر نمی رسد، چرا که بازی ها بصورت متمرکز انجام شد.

جمعه 28 دی 1349، ورزشگاه امجدیه در یک هوای مه آلود و در حضور 15 هزار تماشاگر، نخستین بازی لیگ را تیم های پاس تهران و تاج شیراز انجام دادند که پاس با نتیجه 2-1 برنده این بازی شد.

هواداران تیم ملی در بازی‌های مقدماتی المپیک 1964 توکیو در ورزشگاه امجدیه تهران

اولین دروازه بان تیم ملی فوتبال ایران

قربان‌علی تاریمتولد 1304 خورشیدی در تهران است که 2 سال پیش در 18 مرداد 1397 خورشیدی در سرزمین مادری اش از دنیا رفت. قربان‌علی تاری نخستین دروازه‌بان تیم ملی فوتبال ایران به شمار می رود. وی سابقه یک بازی ملی در کارنامه دارد. وی علاوه بر دروازه‌بانی، نخستین گزارشگر ورزشی در رادیو و مفسر ورزشی تلویزیون نیز بود. تاری سابقه بازی در تیم‌های شاهین، دارایی، تاج و پرسپولیس را دارد و در چهار بازی در شهرآورد تهران به عنوان بازیکن تاج و یک بازی برای پرسپولیس به میدان رفت.

قربان‌علی تاری؛ اولین دروازه بان تیم ملی فوتبال ایران

اولین آقای گل تاریخ فوتبال ایران

حسین کلانی متولد 3 بهمن 1323 خورشیدی در تهران است. او پیشتر در تیم ملی فوتبال ایران بازی می‌کرد و بیشتر دوران باشگاهی‌اش را در پرسپولیس گذراند. وی پس از پایان دوران بازیکنی خود به آمریکا رفت و در آنجا مهندسی معماری خواند. وی دارای مدرک کارشناسی مهندسی معماری است. کلانی نخستین آقای گل تاریخ فوتبال ایران محسوب می شود. وی در دوران بازیکنی خود توانست 4 بار آقای گل شود، او 2 بار در جام منطقه‌ای ایران (یک بار مشترک با صفر ایرانپاک)، یک بار در جام باشگاه‌های تهران 1348 خورشیدی و یک بار در جام ملت‌های آسیا 1972 میلادی موفق به انجام این مهم شد.

حسین کلانی؛ اولین آقای گل تاریخ فوتبال ایران

کلانی می‌گوید بیش از 20 هزار جلد کتاب در کتابخانه شخصی خود دارد. این کتاب ها مربوط به حوزه خاصی نیست و در همه زمینه‌ها نوشته شده‌است؛ که در طول 50-60 سال اخیر به علت شدت علاقه وی به مطالعه، به وسیله وی خریداری و گردآوری شده و پس از مطرح شدن موضوع توسط وی در برنامه تلویزیونی 90 از کتابخانه ملی با او تماس گرفتند و نامبرده آمادگی خود را برای اهدای این کتاب‌ها به کتابخانه ملی اعلام کرد.

اولین گلزن تیم ملی ایران در جام جهانی

ایرج دانایی‌فرد 20 اسفند 1329 خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود که 21 آذر 1397 خورشیدی در شیراز دار فانی را وداع گفت. ایرج دانایی‌فر یکی از بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران و عضو باشگاه‌های تاج، عقاب و پاس بوده‌است و در جام جهانی 1978میلادی عضو تیم ملی فوتبال ایران بود و بازی‌های خوبی از خود به نمایش گذاشت.

نخستین بازی ملی او، 20 دی 1355خورشیدی در مقدماتی جام جهانی 1978 میلادی در ریاض برابر عربستان انجام شد، ایران بازی را سه بر صفر پیروز شد. ایرج دانایی‌فرد 17 بازی ملی به همراه 3 گل ملی در کارنامه دارد و با تیم ملی کشورمان در جام جهانی فوتبال 1978 میلادی و جام ملت‌های آسیا 1980 میلادی حضور داشت و در تمامی مسابقات به میدان رفت. وی پسر مرحوم علی دانایی‌فرد بنیانگذار استقلال است.

ایرج دانایی‌فر؛ اولین گلزن تیم ملی ایران در جام جهانی

دانایی فرد در بازی معروف با اسکاتلند نیز زننده تنها گل تیم ایران بود و با این گل، نام ایرج دانایی‌فرد به عنوان نخستین زننده گل ایران در تاریخ جام جهانی ثبت شد. او در اواخر عمر خود ساکن آمریکا بود و یک فروشگاه وسایل ورزشی را اداره می‌کرد.

اولین داور لیگ ایران

ارشد برازنده جنجالی ترین داور فوتبال پیش از انقلاب بود که قضاوت های او در دیدار معروف 19 دی 1349، باعث 3 اخراج و محرومیت 4 بازیکن شد. برازنده بعدها رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال شد. برازنده بازی افتتاحیه میان پاس و تاج شیراز را قضاوت کرد و نخستین پنالتی تاریخ لیگ را گرفت.

مرحوم ارشد برازنده، بازیکن سابق تهران جوان در حالی قضاوت داربی ششم را بر عهده گرفت که در داربی های اول و دوم در نقش کمک داور، شهرآورد تهران را تجربه کرده بود. در حالی که فدراسیون نشینان اتفاقات داربی چهارم را استثنا دانسته و دوباره به داور ایرانی اعتماد کرده بودند، بازهم جنجالی مشابه، داربی تهران را به آشوب کشید. این بازی تا دقیقه 82، با نتیجه مساوی در جریان بود تا اینکه به دنبال نفوذ محمود خوردبین و شوت زیبای او دروازه تاج فرو ریخت. در این لحظه، در حالی که بازیکنان پرسپولیس سر از پا نمی‌شناختند، ارشد برازنده داور مسابقه با اعلام خطای خوردبین گل این تیم را مردود اعلام کرد. به دنبال این تصمیم و اعتراض پرسپولیسی‌ها، ناگهان عزیز اصلی کاپیتان این تیم به داور نزدیک شد، سیلی محکمی به او زد و زمین را ترک کرد. مشاجره و جنجال مدتی ادامه یافت و سرانجام پرسپولیسی‌ها حاضر به ادامه بازی شدند. به دنبال بازگشت عزیز اصلی به زمین، برازنده از پذیرفتن او خودداری کرد و حکم به اخراج وی داد. در این هنگام بازیکنان پرسپولیس حاضر به پذیرش رأی داور نشدند و میدان را ترک کردند. براساس رأی صادره از طرف فدراسیون فوتبال، تیم تاج با نتیجه 3 بر صفر برنده بازی شد و با این نتیجه به رکورد چهار برد پیاپی در داربی دست یافت. برازنده در این دیدار بجز اصلی به همایون بهزادی و حسین کلانی از پرسپولیس و مهدی لواسانی از تاج کارت قرمز نشان داد! برازنده بعدها در کمیته داوران هم بارها صاحب نقش و منصب شد و در ابتدای دهه 80 خورشیدی چشم از جهان فروبست.

اولین تیم قهرمان لیگ ایران

استقلال تهران؛ بعد از بازی جنجالی نیمه نهایی مقابل پرسپولیس به حکم فدراسیون فوتبال استقلال فینالیست شد و در فینال پاس را برد و قهرمان شد. پیشینه باشگاه فوتبال استقلال تهران به سال های میانی دهه 20 خورشیدی باز می گردد و 1324 خورشیدی در واقع نخستین دوره تاریخ باشگاه فوتبال استقلال تهران محسوب می شود.

در سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم جمعی از ورزشکاران دوچرخه‌سواری برای سامان‌دهی امور مربوط به این رشته ورزشی در تهران گرد هم آمده و یک تشکل صنفی را پایه‌گذاری کردند. این کانون دوچرخه‌سواری به تدریج ساختار باشگاهی پیدا کرد و در 4 مهر 1324 خورشیدی با نام باشگاه دوچرخه‌سواران در خیابان فردوسی تهران اعلام موجودیت کرد. پرویز خسروانی از جمله این بنیان‌گذاران باشگاه بود و در سال‌های بعد با در اختیار گرفتن امتیاز باشگاه، نقش پررنگی در رشد و توسعه آن ایفا کرد. در 4 سال نخست حیات دوچرخه‌سواران دامنه فعالیت‌های باشگاه گسترش پیدا کرد و در رشته‌های گوناگون ورزشی صاحب تیم شد و فوتبال که در سال‌های میانی دهه 1320 خورشیدی کم کم در میان جوانان ایران و تهران به عنوان رشته ورزشی مدرنی دارای جایگاه خاصی می‌شد، نیز یکی از این رشته‌ها بود. نخست تیم فوتبال دوچرخه‌سواران با ادغام تیم نادر به سرپرستی محمد جاویدان و تیم شهاب به سرپرستی پرویز عمواوغلی شکل گرفت.

با پیوستن علی دانایی‌فرد به دوچرخه‌سواران تیم فوتبال باشگاه تکامل یافت و آماده رقابت با باشگاه‌های دیگر تهران شد. این تیم از پاییز 1326خورشیدی با حضور در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های تهران 1326 خورشیدی و جام حذفی تهران در مسابقات رسمی ایران شرکت کرد و تا سال‌های پایانی دهه 1340 خورشیدی همواره در مسابقات قهرمانی و حذفی تهران حاضر بود و جز دوره‌ای کوتاه در میانه دهه 1340 خورشیدی همواره از مدعیان اصلی قهرمانی نیز محسوب می‌شد. از اواخر دهه 1340 خورشیدی و از 1349 خورشیدی و با تاسیس نخستین لیگ فوتبال تمام باشگاهی در ایران، دایره فعالیت‌های تاج گسترش یافت و این تیم در لیگ و جام حذفی ایران حاضر شد و در هر دوی این مسابقات موفق به کسب عنوان‌های قهرمانی شد. قهرمانی در آسیا نیز از دیگر افتخاراتی بود که تاج موفق به کسبش شد.

اولین لژیونر تاریخ فوتبال ایران

لژیونر کلمه ای فرانسوی است و به طور کلی به بازیکنانی گفته می شد که در باشگاه هایی بجز باشگاه های کشور خود بازی می کنند. لژیونر می تواند در ورزش فوتبال یا هر ورزش دیگری باشد. بیوک جدی‌کار متولد 1308 در تبریز و درگذشته 26 آذر 1392خورشیدی بوده است. جدی کار بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال ایران بود. او به علت این‌که بیشتر گل‌های خود را با پای چپ زده به چپ طلایی معروف بود. وی در ابتدا دروازه‌بان بود اما با توجه به توانایی وی در استفاده از پای چپ خود، به توصیه علی دانایی‌فرد، به خط حمله منتقل شد. جدی‌کار در 1957میلادی با تیم ویکتوریا 89 برلین قرارداد سه ساله بست. با این حال، پس از 9 ماه به ایران بازگشت و به تیم تاج تهران قهرمان بلامنازع آن سال ها پیوست. وی نخستین لژیونر فوتبال ایران و آسیا به شمار می رود. جدی‌کار در 17 سالگی به تیم ملی ایران دعوت شد و نخستین بازی وی در تیم ملی فوتبال ایران، برابر افغانستان بود.

بیوک جدی‌کار؛ اولین لژیونر تاریخ فوتبال ایران

لازم به توضیح است که برخی منابع حسین صدقیانی را به عنوان نخستین لژیونر ایرانی فوتبال ایران لقب دادند از آنجا که وی به عنوان نخستین مربی تیم ملی فوتبال ایران نیز نامیده می شود درا ین گزارش در این بخش مورد اشاره، قرار داده شده است.

اولین سرمربی تیم ملی ایران

حسین صدقیانی ملقب به پدر فوتبال ایران و معروف به حسین افندی متولد 10 دی 1281 خورشیدی در سلماس است، وی در دهم آذر 1361 خورشیدی دار فانی را وداع گفت. او بنیان‌گذار تیم ملی فوتبال و نخستین سرمربی تیم ملی فوتبال ایران است. وی در تیم‌های فنرباغچه ترکیه و شارلروای بلژیک بازی کرد. صدقیانی در دوران بازیگری خود در پست فوروارد بازی می‌کرد.

حسین صدقیانی با علی کنی نخستین رییس فدراسیون فوتبال ایران تعاملی نزدیک داشت اما با رفتن کنی و آمدن سپهبد هدایت گیلانشاه، مسوولیت اداره تیم ملی به مصطفی سلیمی، سپس ارموند مایوفسکی و فرانس مساروش واگذار شد. با این حال در 1340 خورشیدی همیشه از ارکان مدیریت و تصمیم‌گیری فوتبال بود. سال 1351 خورشیدی با آمدن کامبیز آتابای به فوتبال ایران، زمینه بازگشت دوباره حسین صدقیانی به تیم ملی فراهم آمد و پیرمرد 70 ساله با عنوان سرپرست به جایی بازگشت که 46 سال پیش برایش بازی کرده بود.

حسین صدقیانی؛ نخستین سرمربی تیم ملی ایران

به گواه برخی منابع صدقیانی نخستین بازیکن ایرانی بود که توانست در لیگ‌های اروپایی بازی کند. او 3 فصل در فنرباغچه ترکیه بازی کرد. سپس به ایران بازگشت و پنج سال در کلوپ فردوسی مشهد بازی کرد و دوباره به اروپا بازگشت. او سپس سه فصل در شارلروای بلژیک یک فصل دیگر در فنرباغچه و یک فصل در راپیدوین اتریش حضور داشت.

صدقیانی هرگز در تیم ملی فوتبال ایران بازی نکرد زیرا تا آن هنگام، ایران دارای تیم ملی فوتبال نبود اما گاهی در تیم منتخب تهران بازی می‌کرد. همچنین او نخستین سرمربی تاریخ تیم ملی فوتبال ایران است که تیم ایران را در مسابقات جام استقلال افغانستان هدایت کرد. فریدون شریف زاده کمک او در این مسابقات بود.

*س_برچسب‌ها_س*

• کشاورز
• باشگاه پرسپولیس
• افغانستان
• تیم ملی فوتبال
• مصطفی سلیمی
• جام جهانی