کشف گور دسته‌جمعی شهدای مسجد گوهرشاد در مشهد و بازخوانی پرونده این جنایت
خبرگزاری فارس گروه تاریخ مهدی احمدی: طی روز‌های اخیر در مشهد اخباری درباره کشف بقایایی از گور دسته جمعی شهدای واقعه گوهرشاد در فضای مجازی شنیده می‌شود، ظاهراً این گور جدید در گودال خشت‌مال‌های مشهد کشف شده است، البته اینکه بقایای پیکر‌های کشف شده مربوط به جنایت گوهرشاد باشد هنوز تأیید قطعی نشده است، اما احتمال انتصاب این پیکر‌ها به شهدای گوهرشاد زیاد است.
این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که شاهدان بسیاری از همان سال روایت می‌کردند که پس از کشتار مردم در مسجد گوهرشاد مأموران رضاخان پیکر‌های مطهر شهدا و حتی زخمی‌ها را با کامیون به چند نقطه در مشهد منتقل و بدون انجام غسل و کفن به صورت جمعی دفن کردند و تخمین‌ها در این زمینه حدود 4 هزار شهید است.
به این بهانه نگاهی دوباره می‌اندازیم به جنایت مسجد گوهر شاد که سال 1314 درپی اعتراض مردم به کشف حجاب توسط عمال رضاشاه پهلوی رخ داد.
اعتراض مردم مشهد و دیگر شهر‌ها به کشف حجاب و تحصن در مسجد گوهر شاد حرم امام رضا (ع)
تیرماه 1314 مردم مشهد مقدس در کنار مردم شهر‌هایی مثل قم، تبریز، شیراز و برخی دیگر شهر‌ها در اعتراض به سیاست‌های کشف حجاب رضاخانی به خیابان‌ها ریختند. این اعتراضات در پی محاصره منزل آیت‌الله قمی و سخنرانی‌های آتشین شیخ محمدتقی بهلول بالا گرفت و مردم به آستان مقدس امام رضا (ع) پناه برده و در مسجد گوهرشاد متحصن شدند و اعلام کردند که تا مسئله کشف حجاب رفع نشود از آنجا خارج نمی‌شوند.
اما مأموران به دستور رضاخان، اطراف حرم و مسجد را محاصره کرده، شروع به تیراندازی کردند و در نتیجه هزاران نفر از مردم غیرتمند ایران به جرم دفاع از حجاب، به خاک و خون کشیده شدند و مأموران رژیم پهلوی، پیکر مطهر این شهدا و زخمی‌هایی که هنوز نفس می‌کشیدند را در گورهای دسته جمعی ریخته و مدفون ساختند.
روایت مرحوم شیخ محمدتقی بهلول از فاجعه گوهر شاد و دفن شهدا و زخمی‌ها در گورهای دسته‌جمعی
مرحوم شیخ محمدتقی بهلول از جمله کسانی بود که در جریان تحصن مردم مشهد در مسجد گوهرشاد حضور داشت و یکی از رهبران این جریان بود. وی در این باره می‌گوید: رضاخان قلدر به دنبال رفتارهای ضددینی خود، مسئله کشف حجاب را مطرح کرد که اعتراض همه علما و مراجع را به دنبال داشت. آیت‌الله حاج‌آقا حسین قمی تصمیم گرفت از مشهد به تهران برود و رضاخان را از این کار بازدارد، اما رضاخان ایشان را بازداشت و در باغی حبس کرد. بعد هم به مأموران خود دستور داد علمای شاخص مشهد از جمله: حاج شیخ علی‌اکبر نهاوندی، حاج شیخ غلامرضا طبسی، حاج شیخ مهدی واعظ و حاج شیخ عباس قمی (صاحب مفاتیح‌الجنان) را بازداشت کنند. بنده هم جزو کسانی بودم که حکم بازداشتم صادر شده بود. آن موقع بیش از 27 سال نداشتم.
این اتفاقات سبب تحصن مردم در مسجد گوهر شاد شد و واقعیت این است که تا آن روز، چنان جمعیتی را در هیچ جا ندیده بودم و با فشار مأموران نه تنها از جمعیت کاسته نشد بلکه لحظه به لحظه به جمعیت افزوده شد.
یکی از نگهبانان حرم خیانت کرد و مأموران به ما حمله کردند
تا اینکه حرم به محاصره مأموران درآمد، آنها حتی در ورودی‌های شهر هم مأمور گذاشته بودند تا از ورود روستاییانی که می‌خواستند به تحصن‌کنندگان بپیوندند، جلوگیری کنند. آن روز در حرم سعی کردم عده‌ای را جلوی درهای ورودی مسجد و حرم به نگهبانی بگذارم. متأسفانه در اصلی ورودی به فردی سپرده شد که بعدها به ما خیانت کرد. ما به‌رغم نابرابری عِده و عُده، چاره‌ای جز مقاومت نداشتیم. بالاخره قبل از اذان صبح مأموران با توپ و تفنگ به ما حمله کردند و عده زیادی را به خاک و خون کشیدند.
مأموران رضاخان مجروحان را هم با شهدا در گورهای دسته‌جمعی دفن می‌کردند
مأموران رضاخان بسیاری از مجروحان را که هنوز زنده بودند، همراه شهدا در گورهای دسته‌جمعی دفن کرد. بعدها شاهدان عینی برایم نقل کردند کامیون‌هایی پر از افراد زخمی را از محوطه حرم جمع می‌کردند و در حالی که از آنها خون می‌چکید، به نقاط نامعلومی می‌بردند!
سعید تشکری، نویسنده کتاب «پاریس، پاریس» و محقق موضوع قیام گوهرشاد در گفت‌وگو با فارس با توجه به اظهارات برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره این گورهای دسته‌جمعی می‌گوید: طبق اسناد تاریخی که در کتابخانه ملی موجود است شهدای واقعه گوهرشاد در چندین نقطه از جمله پایین خیابان مشهد، گورستان پشت بانک ملی، کوچه ثبت و باغ خونی تدفین شدند. البته گورهای دسته‌جمعی در باغ خونی قابل استناد است، اما متأسفانه هیچ‌کس در مورد واقعه گوهرشاد حاضر نیست یک بار به شکل کلان و جدی نگاه عمیق و پژوهش شفاف به این جنایت داشته باشد.
البته با مشخص شدن ابعاد مختلف جنایت گوهرشاد، خصوصاً در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به آن شده تا جایی که روز 21 تیرماه سالروز واقعه گوهرشاد به عنوان روز عفاف و حجاب در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید.
جنایت مسجد گوهرشاد از بیان امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) در یکی از سخنان خود در تبیین جنایات رژیم پهلوی فرمودند: «قتل عام مسجد گوهرشاد را من به خاطر دارم، و کسانی که به سن من هستند به خاطر دارند که در مسجد و معبد مسلمین که مرکز اقامه نماز بود، عبادت خدا بود، اینها ریختند و یک عده از مظلومین که برای دادخواهی آنجا مجتمع شده بودند، قتل عام کردند و از بین بردند» (صحیفه امام؛ ج 11، ص 32)
ماجرای گوهرشاد از کجا شروع شد
ماجرا از آنجا شروع شد که رضاشاه که در سال 1313 با هماهنگی نخست‌وزیرش محمدعلی فروغی، سفری چهل روزه به ترکیه داشت و پس بازگشت به ایران تصمیمات جدیدی را در جامعه اعمال کرد که از جمله آن می‌توان به استفاده از کلاه شاپو برای مردان و برداشتن زوری حجاب از سر زنان از جمله این تصمیمات بود. البته برداشتن حجاب در ترکیه اجباری و با زور نبود اما رضاخان با این اقدام دیکتاتوری‌اش را نشان داد و با ضرب و شتم حجاب از سر زنان بر داشت.
تظاهرات مردم شیراز پیش از فاجعه گوهرشاد
اما مردم مؤمن و مذهبی ما این تصمیم را بر نتابیدند و با تمام وجود در برابر این تصمیم رضاخان ایستادند. برگزاری جشن کشف حجاب در شیراز و اعتراض علما و مردم شیراز به نوعی آغازگر اعتراضات مردم بود و در شهر‌های مشهد، تبریز و قم مردم قیام کردند و در مشهد اعتراضات مردم به تحصن انجامید و مردم سه روز در مسجد گوهرشاد تحصن کردند و رضاشاه به محض شنیدن این اتفاق خودش دستور کشتار مردم را صادر کرد.
با حمله مأموران به مردم هزاران نفر به خاک و خون کشیده شدند و مأموران پیکر‌ها را که حتی برخی از آنها هنوز نفس می‌کشیدند را با کامیون به نقاطی مانند باغ خونی انتقال دادند و دفن کردند.
به گزارش فارس از بزرگی این جنایت همین بس که امروز پس از گذشت 86 سال از این فاجعه، یکی دیگر از گورهای دسته‌جمعی پیکر شهدای گوهر شاد کشف شده است.
انتهای پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید آستان قدس رضوی مسجد گوهر شاد کشف حجاب رضاخان امام رضا جنایت مسجد گوهر شاد شهدای مسجد گوهر شاد این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است
