کوچکترین اعمال نظر شخصی، بزرگترین فاجعه تاریخ را رقم می‌زند
معمار جمهوری اسلامی ایران در اظهار نظری دوراندیشانه و حکیمانه متذکر شدند «تاریخ و نسل‌های آینده درباره شما قضاوت خواهند کرد و اولیاء بزرگ خدا ناظر آراء و اعمال شما می‌باشند. کوچکترین سهل‌انگاری و مسامحه و کوچکترین اعمال نظرهای شخصی و خدای نخواسته تبعیت از هواهای نفسانی که ممکن است این عمل شریف الهی را به انحراف کشاند، بزرگترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد. اگر اسلام عزیز و جمهوری...
به گزارش ایسنا، با وجودی که فقهای شورای نگهبان بر اساس اصل 108 قانون اساسی اولین قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری را در 22 ماده و 6 فصل در دهم مهر سال 1359 یعنی 10 روز بعد از آغاز تهاجم سراسری رژیم بعث عراق به سرزمین ایران اسلامی نوشتند و مصوب کردند و به تصویب بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران رساندند، اما این مجلس زودتر از تاریخ 24 مرداد 1362 تشکیل نشد.
قانون انتخابات قبل از تشکیل این مجلس خبرگان رهبری سه بار دیگر از سوی نخستین فقهای شورای نگهبان در اردیبهشت، مرداد و آبان 1361 اصلاح شد و هر سه اصلاحیه به رویت و تایید رهبر فقید انقلاب اسلامی (ره) رسید و البته این اقدام شورای نگهبان به دلیل وظیفه قانونی بود که در اصل 107 قانون اساسی بر عهده اش گذاشته شد.
قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری از اولین دوره تا امروز که پنجمین دوره آن در جریان است به دست اعضای این مجلس که خود عالی ترین مرجع تغییر یا اصلاح هستند، تغییر کرده است.
انتخابات نخستین دوره مجلس خبرگان رهبری پس از اصلاحات سه گانه فوق در شرایطی در مورخ 19 آذر 1361 برگزار شد که حدود 26 ماه از تجاوز صدام به خاک کشورمان می‌گذشت. اهمیت این انتخابات در این بود که رژیم متجاوز صدام با حمایت گروه‌های چریکی همسو با بنی صدر رییس‌جمهور عزل شده و سازمان‌های چپ‌گرا به خصوص سازمان مجاهدین خلق تمام تلاش خود را برای ناامید کردن مردم و مشروعیت‌زدایی از نظام نوپای جمهوری اسلامی به کار بسته بودند تا برگزاری نخستین انتخابات مجلس خبرگان رهبری را با چالش مقبولیت عمومی روبرو کنند، اما حضور بیش از 18 میلیون نفر یعنی 77 درصد از واجدان شرایط پای صندوق های رای نقشه های آنان را نقش بر آب کرد. نتیجه این انتخاب راهیابی 76 نماینده از 83 نماینده در دور اول انتخابات به این مجلس بود.
طبق قانون جلسات مجلس خبرگان رهبری یک بار در سال تشکیل می شود و دبیرخانه دائمی آن در قم پیگیر مصوبات و مکاتبات اداری و هماهنگی لازم با قوا، دستگاهها و نهادهای مختلف است.
مجلس خبرگان رهبری علاوه بر جلسات عادی تاکنون سه جلسه فوق العاده داشته است. اولین اجلاسیه فوق العاده این مجلس بعد از 35 ماه از برگزاری انتخابات نخست این مجلس در مورخ 19 آبان 1364 برگزار شد. در این اجلاسیه مرحوم آیت الله حسینعلی منتظری به عنوان قائم مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد که البته این انتخاب بعدها به دلیل بالا گرفتن اختلافات نگرشی و سیاسی بین امام خمینی و آیت الله منتظری به عزل وی منجر شد.
دومین اجلاسیه فوق العاده مجلس خبرگان رهبری در 14 خرداد 1368 یک روز بعد از وفات بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی برای تعیین جانشین ایشان تشکیل شد. در این اجلاسیه آیت الله سیدعلی خامنه ای، رییس جمهور وقت به اتفاق اکثر آراء نمایندگان حاضر در جلسه به عنوان رهبر انقلاب اسلامی انتخاب شد.
آیت الله خامنه ای در دیداری که در تاریخ 12 تیرماه 1368 با ائمه جمعه سراسر کشور داشتند درباره ساعات و لحظات سرنوشت ساز بزرگترین تصمیم مجلس خبرگان رهبری گفت: «در آن ساعات بسیار حساسی که سخت‌ترین ساعات عمرمان را گذراندیم و خدا می‌داند که در آن شب شنبه و صبح شنبه چه بر ما گذشت، برادرها از روی مسئولیت و احساس وظیفه، با فشردگی تمام، فکر و تلاش می‌کردند که چگونه قضایا را جمع‌وجور کنند. مکرر از من به عنوان عضو شورای رهبری اسم می‌آوردند، که البته در ذهن خودم آن را رد می‌کردم؛ اگرچه به نحو یک احتمال برایم مطرح می‌شد که شاید واقعا این مسئولیت را به من متوجه کنند. در همان موقع به خدا پناه بردم و روز شنبه قبل از تشکیل مجلس خبرگان، با تضرع و توجه و التماس، به خدای متعال عرض کردم پروردگارا تو که مدبر و مقدر امور هستی، چون ممکن است به عنوان عضوی از مجموعه شورای رهبری، این مسؤولیت متوجه من شود، خواهش می‌کنم اگر این کار ممکن است اندکی برای دین و آخرت من زیان داشته باشد، طوری ترتیب کار را بده که چنین وضعیتی پیش نیاید. واقعا از ته دل می‌خواستم که این مسؤولیت متوجه من نشود. بالاخره در مجلس خبرگان بحث‌هایی پیش آمد و حرف‌هایی زده شد که نهایتا به این انتخاب منتهی شد. در همان مجلس، کوشش و تلاش و استدلال و بحث کردم، تا این کار انجام نگیرد؛ ولی انجام گرفت و این مرحله گذشت.»
سومین اجلاسیه فوق العاده مجلس خبرگان رهبری نیز دو ماه بعد از انتخاب رهبر جدید یعنی در ششم مرداد 1368 بعد از همه پرسی بازنگری قانون اساسی تشکیل شد. چهارم اردیبهشت 1368 امام خمینی در فرمانی خطاب به رییس‌جمهور وقت خواستار بازنگری در قانون اساسی شد. به دنبال این فرمان کارگروه تعیین شده به بحث و بررسی تغییرات مورد نظر در متن اولیه قانون اساسی پرداختند و سپس تغییرات توسط شورای بازنگری قانون اساسی در تاریخ 6 مرداد 1368 همزمان با برگزاری پنجمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری به همه‌پرسی گذارده شد و با اکثریت آرا به تایید مردم رسید.
اهمیت این اجلاسیه، در انتخاب رهبر جدید کشورمان بود. در پایان این اجلاسیه بود که نمایندگان مجلس خبرگان رهبری بر رهبری آیت الله سیدعلی خامنه ای تاکید کردند و به این ترتیب راه را بر هر نوع شبهه افکنی و سوء استفاده های احتمالی معاندان و مخالفان داخلی و خارجی بستند.
مجلس خبرگان رهبری اکنون در پنجمین دوره عمر خود به سر می برد که میانگین عمر هر دوره 8 سال بوده است. البته مجلس اول هفت سال و مجلس چهارم 9 سال عمر کردند. مجلس اول طی سال های 1362 تا 1369، مجلس دوم از سال های 1369 تا 1377، مجلس سوم طی سال های 1377 تا 1385، مجلس چهارم از سال 1385 تا 1394 و مجلس پنجم از سال 1395 تا 1403.
فصل هشتم قانون اساسی ویژگی ها و وظایف رهبر، خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان بازوی مشورتی رهبری را در قالب اصول 107 تا 112 تبیین کرده و اصول 107 و 108 منحصرا درباره ویژگی ها و جایگاه مجلس خبرگان رهبری در نظام سیاسی است.
در اصل 107 آمده است: پس از مرجع عالیقدر تقلید و رهبر کبیر انقلاب جهانی اسلام و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت الله العظمی امام خمینی "قدس سره الشریف" که از طرف اکثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شدند، تعیین رهبر به عهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبری درباره همه فقها واجد شرایط مذکور در اصول 5 و 109 بررسی و مشورت می کنند؛ هر گاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل 109 تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می کنند و در غیر این صورت یکی از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسئولیت های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است.
همچنین اصل 108 این قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنهاست. در این اصل تاکید شده «آیین نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقها اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.»
جایگاه خبرگان رهبری در اندیشه امام خمینی (ره)
مجلس خبرگان رهبری جایگاه ویژه و مهمی در نگاه امام خمینی (ره) داشت. مرور پیام تاریخی ایشان در افتتاحیه نخستین دوره این مجلس گواه این مسئله است.
در پیام رهبر فقید انقلاب اسلامی در افتتاحیه این مجلس می خوانیم:
«... و اکنون شما ای فقهای شورای خبرگان و ای برگزیدگان ملت ستمدیده در طول تاریخ شاهنشاهی و ستمشاهی! مسئولیتی را قبول فرمودید که در رأس همه مسئولیت‌هاست و آغاز به کاری کردید که سرنوشت اسلام، ملت رنجدیده، شهید داده و داغدیده در گرو آن است.
تاریخ و نسل‌های آینده درباره شما قضاوت خواهند کرد و اولیاء بزرگ خدا ناظر آراء و اعمال شما می‌باشند. کوچکترین سهل‌انگاری و مسامحه و کوچکترین اعمال نظرهای شخصی و خدای نخواسته تبعیت از هواهای نفسانی که ممکن است این عمل شریف الهی را به انحراف کشاند، بزرگترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد. اگر اسلام عزیز و جمهوری اسلامی نوپا به انحراف کشیده شود، سیلی بخورد و به شکست منتهی شود، خدای نخواسته اسلام برای قرن‌ها به طاق نسیان سپرده میشود و به جای آن اسلام شاهنشاهی و ملوکی جایگزین آن خواهد شد.
شما برگزیدگان مستضعفان می‌دانید که با کوتاه شدن دست ابرقدرت‌های چپاولگر از کشور اسلامی شما، آنان و وابستگان به آنها ماهیت اسلام و قدرت الهی آن را لمس نمودند و چون افعی زخم‌خورده در کمین نشسته‌اند که از هر راهی بتوانند خود یا به وسیله پیروان از خدا بی‌خبر خود این نظام الهی را از مسیر خود منحرف نمایند و بالاترین انحراف که منجر به انحراف تمام ارگان‌ها میشود، انحراف رهبری است که امروز شما نقش اول آن را دارید.
شما دیدید و شنیدید که با اصل 5 قانون اساسی چه مخالفت‌ها شد و چه جار و جنجال‌ها به پا کردند و بحمدالله تعالی موفق نشدند مأموریت خود را انجام دهند و اخیرا با همین تعیین خبرگان نیز مخالفت کردند و سمپاشی نمودند و بحمدالله با شکست مواجه شدند. امروز هم شما نباید از کید ساحران و وسوسه خناسان غافل باشید. راه خود را با قدرت الهی و تعهد به اسلام بزرگ و قوت ایمانی و روحی ادامه دهید و به هیچ چیز الا مصالح اسلام و مسلمین فکر نکنید و در این صورت خداوند تعالی پشت و پناه شماست.
لازم است به رهبر محترم آتیه یا شورای رهبری تذکری برادرانه و مخلصانه بدهم. رهبر و رهبری در ادیان آسمانی و اسلام بزرگ چیزی نیست که خود به خود ارزش داشته باشد و انسان را خدای نخواسته به غرور و بزرگ‌اندیشی خود وادارد. آن همان است که مولای ما علی ابن ابی‌طالب درباره آن گوشزد فرموده است. اساسا انبیاء خدا صلوات‌الله و سلامه علیهم مبعوث شدند برای خدمت به بندگان خدا، خدمت‌های معنوی و ارشادی و اخراج بشر از ظلمات به نور و خدمت به مظلومان و ستمدیدگان و اقام عدل، عدل فردی و اجتماعی.
شما که خود پیروان اصحاب وحی و اولیاء عظیم‌الشأن می‌دانید و بحمدالله هستید، خود را جز خدمتگزار به ملت‌های ستمدیده ندانید و باید بدانید که تبهکاران و جنایت‌پیشگان بیش از هر کس چشم طمع به شما دوخته‌اند و با اشخاص منحرف نفوذی در بیوت شما با چهره‌های صددرصد اسلامی و انقلابی ممکن است خدای نخواسته فاجعه به بار آورند و با یک عمل انحرافی نظام را به انحراف کشانند و با دست شما به اسلام و جمهوری اسلامی سیلی زنند. الله الله در انتخاب اصحاب خود، الله الله در تعجیل تصمیم‌گیری خصوصا در امور مهمه و باید بدانید و می‌دانید که انسان از اشتباه و خطا مأمون نیست. به مجرد احراز اشتباه و خطا از آن برگردید و اقرار به خطا کنید، که آن کمال انسانی است، توجیه و پافشاری در امر خطا، نقص و از شیطان است. در امور مهمه با کارشناسان مشورت کنید و جانب احتیاط را مراعات نمایید. اینجانب مطالبی را در سی صفحه به عنوان وصیت‌نامه نوشته‌ام و یک نسخه آن را در مجلس مبارک خبرگان امانت می‌گذارم که پس از مرگ اینجانب منتشر خواهد شد.
جایگاه مردم در انتخاب خبرگان رهبری
از سوی دیگر امام امت بر حضور مردم در انتخاب نمایندگان مجلس خبرگان رهبری بارها و بارها تاکید داشتند. از جمله این که «امروز در ملت ما مطرح است قضیه مجلس خبرگان برای تعیین رهبری. این مسئله ای است که نباید ملت ایران برای آن، کم ارج قائل باشد. الان یک دسته - از قراری که شنیدم - دوره افتاده اند که این مجلس خبرگان نباید باشد، برای این که تضعیف رهبری است. مجلس خبرگان، تقویت رهبری است، گول این حرف ها را نخورند، باید همه وارد بشوند، این یک تکلیف است.»
ایشان در جمع دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت و انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه های سراسر کشور هم در این خصوص متذکر شدند: «... مجلس خبرگان یک مجلسی [است] که باید شما و ملت بدانند که این مجلس پشتوانه کشور است برای حفظ امنیت کشور و حفظ استقلال کشور و حفظ آزادی برای کشور و اگر مسامحه در این امر بشود، یک تقصیری است که ممکن است جبران بعدها نشود این تقصیر باید همان طوری که اعلام می کنند و آن روزی که اعلام می کنند، آقایان بروند و افرادی را که تعیین کرده اند بزرگان، به آن ها رأی بدهند و کسانی هم که خودشان میل دارند که رأی بدهند بروند و شرکت بکنند، در آرا آزادند، هر کس را می خواهند انتخاب کنند، ولیکن شرکت داشته باشند.»
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نسبت به این مسئله در وصیت نامه سیاسی - الهی خود نیز غفلت نکردن و نوشتند: «وصیت من به ملت آن است که در تمام انتخابات چه انتخاب رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخاب خبرگان برای تعیین شورای رهبری یا رهبر در صحنه باشند.»
امام (ره) در دو نوبت در جمع نمایندگان مجلس خبرگان رهبر سخنرانی کردند. یک بار در تیر 1362 و بار دوم در تیر 1364. در هر دو دیدار بر دو نکته تأکید کردند اول «حفظ شئون اهل علم و رعایت زی طلبگی» و دوم «پرهیز از اختلاف». ایشان در اهمیت زی طلبگی بیان کردند: «یکی قضیه این که از آن زی روحانیت که زی طلبگی بوده است، اگر ما خارج بشویم، اگر روحانیون از آن زی که مشایخ ما در طول تاریخ داشته اند و ائمه هدی - سلام الله علیهم - داشته اند، ما اگر خارج بشویم خوف این است که یک شکستی به روحانیت بخورد و شکست به روحانیت شکست به اسلام است. اسلام با استثنای روحانیت محال است که به حرکت خودش ادامه بدهد.» امام همچنین در پرهیز از اختلاف بیان کردند: «آن چیزی که مردم به آن توجه دارند و موافق مذاق عامه است، این [است] که زندگی شما ساده باشد، همان طوری که سران اسلام و پیغمبر اسلام و امیرالمؤمنین و ائمه ما زندگی شان ساده و عادی بود بلکه پایین تر از عادی.»
رهبر فقید انقلاب اسلامی به اعضای خبرگان رهبری توصیه کردند: «در انتخاب رهبر نیک بنگرند که تاریخ و نسل های آینده و اولیای خدا درباره آنان قضاوت خواهند کرد. تاریخ و نسل های آینده درباره شما قضاوت خواهند کرد و اولیای بزرگ خدا ناظر آرا و اعمال شما می باشند: والله من ورائهم محیط. کوچک ترین سهل انگاری و مسامحه و کوچک ترین اعمال نظرهای شخصی و خدای نخواسته تبعیت از هواهای نفسانی، که ممکن است این عمل شریف الهی را به انحراف کشاند، بزرگ ترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد.»
جایگاه خبرگان رهبری در اندیشه رهبر انقلاب
در اندیشه مقام معظم رهبری مهمترین هنر مجلس خبرگان رهبری این است که نگذارد در کشور خلاء رهبری به وجود آید. ایشان حضور در انتخابات خبرگان را صف آرایی در مقابل دشمنان استقلال و عزت ملت ایران می دانند. رهبر انقلاب اسلامی تاکید کردند: «هر کس که می‌خواهد این کشور و این ملت عزیز، سربلند و موفق باشد، باید در صحنه های اجتماعی و سیاسی این کشور حضور داشته باشد که مظهر اعلای آن هم همین انتخابات است. اهمیت انتخابات خبرگان رهبری، که شاید هیچ کدام از انتخابات‌های کشور به این درجه از اهمیت و حساسیت نباشد، در این است که با این انتخابات، مردم افراد خبره مورد اعتماد خودشان را انتخاب میکنند، تا اینها آماده به کار باشند برای لحظه حساس فقدان رهبری در کشور. این مجموعه مورد اعتماد ملت باید بنشینند و با بصیرت کامل، رهبری را که قادر بر ادای تکالیف رهبری می‌دانند، انتخاب کنند و به مردم معرفی کنند.»
ایشان تاکید کردند: «اجتماع خبرگان رهبری در نظام جمهوری اسلامی، تعیین‌کننده‌ترین و مهمترین رکن از ارکان این نظام است. هیچ کدام از ارکان نظام جمهوری اسلامی - چه آنچه به تقنین و چه آنچه به اجرا و غیر آنها ارتباط پیدا می کند - از لحاظ تعیین‌کننده بودن و آثار ماندگاری باقی گذاشتن، به اهمیت این اجتماع نیست. این معنا موجب میشود که مسؤولیت این جمع و آحاد تشکیل‌دهنده‌ی آن، عظمت پیدا کند.»
این جملات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره مجلس خبرگان رهبری نمایانگر جایگاه بی‌بدیل و تعیین‌کننده این مجلس در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی است. نهادی که با هیچ یک از ارکان حکومتی قابل مقایسه نبوده و در سطحی بالاتر به نقش‌آفرینی می‌پردازد. اما دلیل این تأکید ویژه بر جایگاه مهم خبرگان رهبری نسبت به سایر ارکان نظام اسلامی چیست؟ با نگاه به بیانات رهبر انقلاب اسلامی می‌توان به این پرسش پاسخی روشن داد.
ایشان مجلس خبرگان رهبری را به‌عنوان «مهمترین رکن نظام اسلامی» معرفی کرده و بر جایگاه اثرگذار و بی‌بدیل آن تأکید کرده‌اند. مقام معظم رهبری در دیدار مردم قم با اشاره به اهمیت جایگاه مجلس خبرگان فرمودند: «مجلس خبرگان بنا است که رهبر انتخاب کنند؛ [این] شوخی است؟ آن روزی که رهبر فعلی در دنیا نباشد یا رهبر نباشد، باید اینها رهبر انتخاب بکنند. چه کسی را انتخاب خواهند کرد؟ آیا کسی را انتخاب خواهند کرد که در مقابل هجمه دشمن بایستد، به خدا توکل کند، شجاعت نشان بدهد، راه امام را ادامه بدهد؟... یا کسی را انتخاب میکنند که جور دیگری است؟ این خیلی مهم است. کسی را شما می خواهید برای مجلس خبرگان انتخاب بکنید که در واقع، او رهبر را انتخاب خواهد کرد که کلید حرکت انقلاب در دست اوست.»
به تعبیر رهبر انقلاب، مجلس خبرگان یکی از تمایزات نظام جمهوری اسلامی با سایر نظام‌های سیاسی است: «مسئله خبرگان و مجلس خبرگان یک مسئله بسیار مهم و استثنائی است؛ یکی از تمایزات نظام جمهوری اسلامی این است. برای فهم جایگاه خاص و متمایزکننده مجلس خبرگان در ساختار نظام اسلامی و چرایی آن باید به مسئولیت‌های مهم و ویژگی‌های خاص این نهاد نگاهی دقیق داشت. انتخاب‌هایی که در این مجلس توسط مردم و معتمدین آنان صورت می‌پذیرد جایگاهی ویژه به این مجلس بخشیده و آن را به «مظهر حضور مردم» و «مردم‌سالاری اسلامی» تبدیل می‌کند. دو انتخابات مهم در این مجلس انجام می گیرد. یکی انتخاب به‌وسیله مردم که معتمدین خودشان را معین می کنند و انتخاب می کنند که این معتمدین عمده کارشان هم انتخابی است که بعدا آنها خواهند کرد؛ انتخاب دوم، [یعنی] انتخاب رهبری. دو انتخاب در اینجا وجود دارد؛ یعنی مجلس خبرگان مظهر حضور مردم و مظهر مردمی بودن و دخالت آراء مردم و سلایق مردم است؛ هیچ نهاد دیگری را ما به این شکل نداریم که دو انتخاب در دل آن وجود داشته باشد که نشان‌دهنده اراده‌ها و نیتهای مستقل باشد. انتخاب دوم هم انتخاب رهبری است.... مظهر مردم‌سالاری اسلامی به‌طور کامل و تام و تمام در واقع این مجلس است.»
مجلس خبرگان رهبری طی پنج دوره گذشته پنج رییس داشته است که شامل علی مشکینی، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدرضا مهدوی کنی، محمد یزدی و احمد جنتی بوده است.
انتهای پیام