گزارش کامل از ماجرای ضرب و شتم معلولان
روزگذشته انتشار تصاویر و فیلمی هولناک از ضرب و شتم معلولان در کمپ نیلوفر آبی بوشهر باعث جریحه دار شدند روح مردم در سراسر ایران شد حال خبر رسیده ضارب تا هشت روز پیش مشغول به کار بوده است.
بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان می‌گوید: فرد ضارب تا هفته پیش در مرکز مشغول به کار بود. برخی فیلم‌ها مربوط به سال گذشته است اما فرد ضارب تا هفته پیش در مرکز فعالیت داشت و اخیرا به دلیل دزدی و نه کتک‌کاری معلولان اخراج شده است.
روز گذشته ویدیویی از مرکز نگهداری از معلولان کم‌توان ذهنی نیلوفر آبی بوشهر منتشر شد که با نشان دادن صحنه ضرب و شتم و بدرفتاری با معلولان، از گوشه‌ای از پشت صحنه آنچه که در برخی از مراکز نگهداری از معلولان می‌گذرد، پرده برداشت.
کمپین معلولان به‌عنوان اولین منتشر کننده این فیلم در کانال تلگرامی خود نوشت: براساس 20 دقیقه فیلم و گزارشات رسیده به کمپین، معلولان ساکن در این مرکز مورد ضرب‌وجرح، اذیت‌وآزار، بدرفتاری و سوءتغذیه قرار گرفته و از نظر بهداشتی وضعیت بدی دارند. تخلفات این مرکز مسبوق به سابقه است و قبلأ پرونده تخلفات مرکز در کمیسیون ماده 26 بهزیستی ناظر بر فعالیت مراکز نگهداری از معلولان بررسی شده، با این‌حال تا زمان انتشار این ویدئو هیچ عزمی برای سلب امتیاز مرکز از مدیر آن دیده نشد و با وجود اطلاع سازمان بهزیستی از تخلفات، مرکز همچنان به کار خود ادامه داد.
این اولین بار نیست که شکنجه معلولان در مراکز خبرساز می‌شود. مرکز نگهداری کوثر اهواز، مرکز نگهداری شیراز، مرکز فاطمه الزهرای جهرم و... تنها چند نمونه از مراکزی هستند که در چند ماه گذشته اقدامات مبتنی بر آزار و اذیت جسمی معلولان در آنها خبرساز شده و افکار عمومی را جریحه‌دار کرده است.
بر اساس مطلب کمپین معلولان، کتک زدن معلولان در این مرکز به امری عادی تبدیل شده، به‌گونه‌ای که به گواه گواهان چند روز پیش دست علیرضا حیدریان، یکی از معلولان بستری هنگام بستن به تخت در اثر شدت ضربات شکست و قبل‌تر از او پای محمودجواد کاشانی از دیگر معلولان این مرکز به همین شکل آسیب دید اما مدیر مرکز حاضر به اعزام هیچکدام از آنها به مراکز درمانی نشد.
کمپین معلولان همچنین اعلام کرد: غذاهایی که در این مرکز برای مددجویان تهیه می‌شود دون شأن انسانی مددجویان است و جا دارد نهادهای نظارتی سری به انبار، آشپزخانه و یخچال‌های این مرکز بزنند تا ببینید چگونه خوراکی‌های گندیده، تاریخ مصرف گذشته و مضر به دلیل ارزان بودن به خورد معلولان داده می‌شود.
بر اساس مطلب کمپین، وضعیت پوشینه کردن معلولان در مراکز بدترین شرایط ممکن را دارد. مراکز در بسیاری از مواقع به جای پوشینه از پارچه‌های کهنه و مشما پلاستیکی استفاده می کنند تا هزینه‌هایشان را کاهش دهند.
به فاصله چند ساعت پس از انتشار فیلم کتک‌کاری معلولان در مرکز نگهداری نیلوفر آبی، دادگستری بوشهر واکنش نشان داد. رئیس کل دادگستری بوشهر گفت: فیلم منتشرشده در فضای‌مجازی در خصوص ضرب‌وجرح و اذیت‌وآزار معلولان ذهنی مرکز نیلوفرآبی در بوشهر، مربوط به مرداد سال گذشته است. فردی که در فیلم منتشرشده اقدام به ضرب‌وشتم معلولان کرده است همان زمان از مرکز اخراج شده است.
به گفته این مقام مسئول دستور بازداشت فردی که اقدام به ضرب‌وشتم معلولان کرده است صادر شد، همچنین برای مرکز نگهداری معلولان در سازمان بهزیستی و دستگاه قضایی پرونده کیفری تشکیل شد.
مسلما اقدام موثر دادگستری در این خصوص قابل تقدیر است اما این سوال همچنان وجود دارد که چرا موضوع همان سال گذشته اطلاع‌رسانی نشد، قطعا اطلاع‌رسانی به موقع می‌توانست مانع از اقدامات مشابه در سایر مراکز باشد.
سازمان بهزیستی نیز طی اطلاعیه‌ای از سلب امتیاز مرکز از خبر داد و گفت: انتقال معلولان به سایر مراکز و صیانت از افراد تحت پوشش را به صورت ویژه در دستور کار خود قرار داده است.
بهزیستی همچنین اعلام کرد فیلم منتشر شده در فضای مجازی مربوط به مرداد سال گذشته است و فرد ضارب همان موقع از مرکز اخراج شده است.
ضارب تا 8 روز پیش در مرکز کار می‌کرد
اما بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان در این باره می‌گوید: فرد ضارب تا هفته پیش در مرکز مشغول به کار بود. برخی فیلم‌ها مربوط به سال گذشته است اما فرد ضارب تا هفته پیش در مرکز فعالیت داشت و اخیرا به دلیل دزدی و نه کتک‌کاری معلولان اخراج شده است.
مروتی ادامه می‌دهد: بهزیستی چگونه از معلولان صیانت می‌کند در حالیکه تا پیش از انتشار فیلم شکنجه معلولان اقدام و واکنشی نسبت به فعالیت مرکز نداشته است؟ فیلم‌های چند روز اخیر این مرکز حذف شده‌اند و باید دید آیا بازرسان بهزیستی از وجود این فیلم‌ها و علت حذفشان اطلاع دارند یا خیر؟ سازمان بهزیستی باید پاسخ دهد که چرا تخلفات قبلی موجب خلع ید صاحب امتیاز این مرکز نشد و کار به کتک‌کاری‌های بعدی و ورود دستگاه قضا کشید؟
این فعال حوزه معلولان می‌گوید: اگر این ویدئو منتشر نشده و موجب ورود دستگاه قضا نمی‌شد این کتک‌کاری‌ها تا کجا قرار بود ادامه پیدا کند؟
ضارب، یک نفر نیست
مروتی می‌گوید: بر اساس تصاویر موجود، چندین نفر در حال بدرفتاری با معلولان هستند و این یعنی ضارب فقط یک نفر نیست که با اخراج او مسأله کتک‌کاری حل شود.
به گفته مروتی بدترین بخش تصویر این است که رئیس مرکز هم شاهد آزار جسمی مددجویان است و این یعنی کتک‌کاری در این مرکز عادی است و اگر رئیس مرکز راست می‌گوید که فرد ضارب سال گذشته اخراج شده، فیلم‌های هشت روز پیش مرکز را منتشر کند.
مدیر کمپین معلولان ادامه می‌دهد: بدرفتاری و کتک‌کاری با معلولان در مراکز موضوع مهمی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته. بارها این اتفاقات را اطلاع‌رسانی کرده‌ایم اما بحث نظارت بر مراکز همچنان جدی گرفته نمی‌شود. مبالغی که تحت عنوان کمک‌های مردمی توسط مراکز دریافت می‌شود و همچنین نحوه هزینه‌کرد آن از جمله موضوعاتی است که باید موشکافی و بررسی شود.
اقدام و اطلاعات دادگستری ناکافی است
مروتی همچنین اقدام دادگستری مبنی بر بازداشت یک نفر را ناکافی می‌داند و می‌گوید: صدور دستور بازداشت برای یک نفر به‌عنوان عامل اصلی در حالیکه آمر ضرب‌وشتم مدیر مرکز است و شخصا در جریان تخلفات و حتی شاهد برخوردها بوده اقدامی ناکافی است. غیر از مدیر مرکز حداقل دو مرد و دو زن دیگر در جرم صورت گرفته مباشرت داشته‌اند و نادیده گرفتن نقش آنها موجب می‌شود یک نفر قربانی شود تا مباشران و مجرم اصلی که مدیر مرکز است نجات پیدا کنند.
مروتی تأکید می‌کند: طبق گفته شاهدان عینی و برخی از خانواده‌هایی که فرزندشان در مرکز مذکور نگهداری می‌شد، ضارب اصلی که گفته می‌شود سال گذشته اخراج شده تا هفته پیش در مرکز مشغول به فعالیت بوده و همه این موارد نشان می‌دهد اطلاعات درستی به رئیس دادگستری بوشهر نرسیده است.
مشکل اصلی استخدام نیروهای غیرتخصصی است
یکی از کارشناسان نظارت کننده بر فعالیت مراکز نگهداری از معلولان به خبرآنلاین می‌گوید: در بروز اتفاقاتی مانند آزار و اذیت معلولان ساکن در مراکز، مشکل اصلی استخدام افراد فاقد تخصص است.
دارا آشوری بیان می‌کند: مدیران مراکز افراد کاملا بی‌تخصص و کم‌سواد را استخدام می‌کنند تا با پرداخت دستمزد کم، سود و درآمد خود از مراکز را افزایش دهند و این نیروها چون دانش و مهارت مراقبت و نگهداری از معلولان را ندارند معلولان را به باد کتک و آزار جسمی می‌گیرند. این درحالی است که کار در مراکز از تخصصی‌ترین مشاغلی است که باید به دست تیم‌های مجرب و متشکل از مددکار، متخصصین توانبخشی، روانشناس و... سپرده شود.
نظارت‌های سفارشی
این کارشناس سازمان بهزیستی ادامه می‌دهد: واگذاری امتیاز مراکز نگهداری هم محل بحث است. این امتیاز اغلب به وابستگاه مدیران، کارکنان سازمان و وابستگان آنها واگذار شده و در بیستر موارد مسئولیت نظارت بر مراکز توسط خود این افراد و یا مداخله و سفارش آنها صورت می‌گیرد و این امر امکان نظارت و برخورد صحیح با تخلف‌ها را مخدوش می‌کند.
وی تأکید می‌کند: بهتر است وظیفه نظارت بر مراکز و رعایت حقوق انسانی معلولان ساکن در آنها به نهاد دیگری به جز بهزیستی سپرده شود تا همه ابعاد موضوعات بررسی شود و هیچ بخشی از فعالیت مراکز مورد پنهان‌کاری قرار نگیرد.
یکی از فعالان حوزه معلولین هم به خبرآنلاین می‌گوید: معلولان کم‌توان ذهنی به دلایل مختلف از جمله عدم مقبولیت اظهاراتشان و ناتوانی در شرح وقایع پیرامونی در نگاه عرفی و فرهنگی قادر به طرح مشکلات خود نیستند و حتی در صورت بیان هم اطرافیان بر گفته‌های آنان صحه نمی‌گذارند. از همین‌رو آزارهای جسمی و کتک‌کاری آنها معمولا بسیار دیرتر از حد معمول به چشم می‌آید.
سید مهدی صادقی با تأکید بر اینکه بهترین مکان برای نگهداری از معلولان خانواده است، ادامه می‌دهد: ایجاد فضای مناسب و امکانات لازم برای نگهداری از این افراد در کانون خانواده از مواردی است که باید بصورت جدی به آن پرداخت و خانواده به شرط تهیه لوازم و شرایط توسط دولت امن‌ترین جا برای نگهداری از معلولان است.
این استاد دانشگاه همچنین ورود افراد داوطلب به خدمت به معلولان به مراکز را نیز از مباحث قابل بررسی می‌داند: حضور داوطلبان در مراکز علاوه بر کاهش هزینه‌های مراکز نگهداری می‌تواند بعنوان ناظران مردمی احتمال وقوع این گونه حوادث را به حداقل برساند.
وی با بیان اینکه سازمان بهزیستی حکم والد معلولان را دارد، می‌گوید: چرا مسئولان بهزیستی مانند پدر و مادری که به دلیل نگرانی از برخورد پرستار با فرزند خردسالش اقدام به نصب دوربین‌های آنلاین نمی‌کند تا با نظارت لحظه‌ای و روش‌های نوین نظارتی یکبار برای همیشه این معضل قدیمی را حل کند؟ شاید لازم باشد با ورود دستگاه‌های نظارتی و بالادستی موضوع نظارت بر مراکز با دقت بیشتری بررسی شود.
امیدوار به تحول
اگرچه کتک‌کاری و معلول‌آزاری صورت گرفته در مرکز نگهداری از معلولان کم‌توان ذهنی نیلوفر آبی بوشهر اولین معلول‌آزاری رخ داده در مراکز نگهداری نیست اما امیداوریم محور تحولات عمیقی در مدل نظارت دولت بر مراکز نگهداری شده و آخرین معلول‌آزاری باشد که در مراکز اتفاق می‌افتد.
گفتنی است 105 فرد معلول در مرکز نیلوفرآبی نگهداری می‌شوند که همگی آنها در پی اتفاق اخیر و تعطیلی مرکز به سایر مراکز بوشهر انتقال داده شده‌اند.
