گزینه «افتضاح» از سوی مردم برای عملکرد کدام قوا انتخاب شد؟/ محبوب‌ترین و نامحبوب‌ترین «دولتی‌ها» در نظرسنجی‌ها چه کسانی هستند؟

رسول سلیمی: با وجود این‌که هنوز نظرسنجی از سوی مراکز معتبر علمی نظرسنجی برای تعیین شخصیت‌های محبوب سال1401 انجام نشده است، اما برخی کانال‌های پرطرفدار تلگرامی، اقدام به برگزاری نظرسنجی‌هایی کردند تا شخصیت سیاسی محبوب سال را از نگاه کاربران آن کانال تلگرامی، تعیین کنند. چه آن‌که برای صحت سنجی هر نظرسنجی علمی نیاز به نمونه‌گیری بر اساس روش‌های علمی و ارزیابی پایایی و روایی نظرسنجی است. اما در فقدان چنین ابزارهایی، به بررسی نظرسنجی‌هایی می‌پردازیم که تا امروز منتشر شده است.

از جمله این‌ها، کانال تلگرامی موسوم به «سپاه قدس» بود که بر اساس نظرسنجی این کانال تلگرامی، که با مشارکت حدود 43 هزار نفر انجام گرفت، احسان خاندوزی با 10.293 رای و امیر آشتیانی وزیر دفاع با 10.124 رای به عنوان «محبوب‌ترین» وزرای کابینه دولت رئیسی در سال 1401 انتخاب شدند. چه آن‌که امیرعبداللهیان وزیرامور خارجه نیز با 23درصد آراء در رقابت با خاندوزی قرار داشت. اما پایین‌ترین آرا برای فاطمی امین وزیر صمت با تنها 402 رأی، و عیسی زارع پور وزیر ارتباطات با تنها 561 رأی کمترین آرا را به خود اختصاص دادند که از نظر کاربران این ککانال،«منفورترین» وزرای کابینه رئیسی در سال 1401 هستند. در این نظرسنجی نام برخی دیگر از اعضای کابینه از جمله احمد وحیدی و بهرام عین‌اللهی نیز وجود دارد که هر دو صرفا 4درصد محبوبیت کاربران را به‌دست آوردند.

در نظرسنجی دیگر برای تعیین «کارآمدترین» مسئول دولت رئیسی، که کانال خبرفوری آن را منتشر کرد، 97033 کاربران در تلگرام، ایتا، سایت، روبیکا، بله، سروش و گپ، این کانال مشارکت کردند و 35درصد کاربران امیرعبداللهیان وزیر خارجه را به‌عنوان کارآمدترین مسئول سال انتخاب کردند. در این نظرسنجی علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت با 27درصد، امیرآشتیانی وزیر دفاع با 14درصد در ردیف‌های بعدی قرار گرفتند. اما همچنان عین‌اللهی با 11 درصد و محرابیان وزیر نیرو با 7 درصد در انتهای جدول کارآمدترین مسئول دولتی قرار گرفتند.

همین کانال در نظر سنجی دیگری برای تعیین «ناکارآمدترین» مسئول، توانست مشارکت 167473 کاربر را به‌دست آورد و در نتیجه نهایی تاج رئیس فدراسیون فوتبال با 28 درصد آراء، ناکارآمدترین مسئول شناخته شد. در ردیف بعدی فاطمی امین وزیر صمت با 20.5، خاندوزی وزیر اقتصاد با 17 درصد و نوری وزیرآموزش و پرورش با 15 درصد و زارع پور با 8.5 درصد در ردیف‌های بعدی رقابت بر سر ناکارامدترین مسئول دولتی سال قرار داشتند.

اگرچه جای بسیاری از افراد از جمله ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس جمهور در این نظرسنجی‌ها خالی است اما نتایج یک نظرسنجی که از سوی موسسه استاسیس در اواخر مردادماه 1401 نشان داد، دولت رییسی در سال نخست فعالیت خود کاهش محبوبیت داشته و محبوبیت آن به 28 درصد رسیده است. موضوعی که به اعتقاد اقتصاددان‌ها متاثر از ضعیف‌ترین تیم 80 سال گذشته در دولت سیزدهم بوده است. این در حالی است که برابر نظرسنجی‌ها روحانی در 18 ماه ابتدایی دولت با محبوبیت 60 درصدی مواجه بود و توانسته بود امید را به جامعه بازگرداند.

از این رو برای یافتن تصویری واقعی‌تر از شخصیت محبوب سال، بررسی رویدادهای مهم سال و کیفیت سنجی نظر کاربران، اهمیت خواهد یافت. چه آن‌که کانال خبرفوری با انجام نظرسنجی برای یافتن «شیرین‌ترین اتفاق سال» که با مشارکت 116603 کاربر انجام شد، به توافق ایران و عربستان به‌عنوان شیرین اتفاق سال رسیده است. کاربران در موارد بعدی به شکست کرونا، احیای دریاچه ارومیه و برد ایران مقابل ولز در جریان رقابت‌های جام جهانی اشاره کردند. این در حالی است که کانال تلگرامی «سپاه قدس» در نظرسنجی که با مشارکت 7500 کاربر انجام شده بود، 63 درصد کاربران (شامل5243 رای) درباره رضایت از عملکرد دولت و مجلس در سال 1401 به گزینه «افتضاح» رای داده بودند.

نظرسنجی های مرور شده در شبکه های اجتماعی، اگرچه با تصویر دقیق از جامعه فاصله دارد و هر یک از این کانال‌های تلگرامی، مخاطبانی با گرایش‌های سیاسی خاص را دربر می‌گیرند اما کنارهم آمدن نتایج این نظرسنجی‌ها و مقایسه آن با نظرسنجی‌های معتبر و هم‌چنین رویدادهای دیگر، گویای وضعیت موجود است.

چه آن‌که در سال 1401 دوبار استیضاح فاطمی امین (وزیر صمت) در مجلس با شکست مواجه شد و بهرام عین‌اللهی که در خطر استیضاح بود به‌مرور توانست امضای استیضاح کنندگان را کاهش دهد. نارضایتی عمیق از تیم اقتصادی دولت که بارها به‌درخواست استیضاح تیم اقتصادی دولت و درخواست تغییر محمدمخبر و احسان خاندوزی از سوی نمایندگان مجلس انجامید و صرفا به برکناری دیرهنگام رئیس بانک مرکزی منجر شد، در تمامی موارد با مخالفت قالیباف به‌عنوان رئیس مجلس و عدم وصول درخواست های استیضاح در مجلس انجامید. مواجهه وزیر کشور هم با دو بحران اعتراضات اجتماعی و مسمومیت‌های دانش آموزان، نتوانسته رضایتمندی عمومی را جلب کند. چه آن‌که احمد وحیدی نیز از نگاه برخی نمایندگان در معرض استیضاح قرار دارد.

با صعودی شدن نرخ دلار و افزایش چندبرابری قیمت کالاهای اساسی، به نظر انتخاب، خاندوزی (وزیر اقتصاد) به‌عنوان شخصیت محبوب سال در یکی از کانال های تلگرامی با واقعیت فاصله معنادار دارد. این واقعیت در کنار رای 63 درصدی کاربران به‌نارضایتی از عملکرد دولت و مجلس، می‌تواند نشانه‌ای مهم از برآیند عملکرد هر دو قوه برای تثبیت عاملان وضع موجود و عدم تغییر تیم اقتصادی دولت متاثر از شکست‌های پی‌درپی درخواست‌های استیضاح نمایندگان مجلس متاثر از اتحاد راهبردی «قالیباف - رئیسی» با چشم‌انداز انتخابات 1402 باشد.

از این رو در شرایطی که تقریبا عموم مردم از وضعیت کندی و قطعی اینترنت ناراضی هستند، انتخاب زارع‌پور (وزیر ارتباطات) به‌عنوان نامحبوب‌ترین مسئول دولتی که هم‌زمان رای کاربران برای مسئول ناکارآمد را نیز جلب کرده، گویای میزان واقعی نارضایتی از این عضو کابینه رئیسی است.

همین صورت‌بندی منطقی درباره مهدی تاج هم صادق است. رئیس فدراسیون فوتبال در شرایطی که با پرونده‌های باز قضایی مواجه است چه قبل و چه بعد از جام جهانی، هدف حملات منتقدان انتخاب او و ناتوانی دولت در عزل او قرار داشت. این میزان نارضایتی از تاج از آن‌جا اهمیت دارد که دولت رئیسی با شعار مبارزه با فساد انتخاب شد.

در سال‌های گذشته رقابت بین محمدجواد ظریف و سردار سلیمانی به‌عنوان شخصیت محبوب سال و نمایندگان ابزار دیپلماسی و میدان، خبرساز شده بود. اما آنچه در این روزها توانست توافق ایران و عربستان را به‌عنوان یکی از شیرین‌ترین رویدادهای سال1401 ثبت کند ایفای نقش شمخانی در جایگاه نماینده رهبر انقلاب در جریان مذاکرات صلح ایران با عربستان و امارات بود که علی شمخانی را در صدر اخبار قرار داد. اما رضایت‌مندی مردم از توافق و مذاکره با عربستان، نشانه مهمی از رضایت‌مندی عموم مردم از برقراری صلح در سیاست خارجی با ابزار مذاکره است که در سال1401 محقق شد.

216213