گپ و گفت دخترانه از «برکت خانه» تا خلأ مهارت های مادرانه در مدارس / روایت «دختری» که خواهر ضامن آهو است
خبرگزاری فارس گروه آموزش و پرورش: زائران، با هر سن و سالی از چهارگوشه حیاط حرم داخل می‌آمدند، شور و اشتیاق ویژه‌ای در چهره‌شان پیدا بود؛ درست مثل پرنده‌های مهاجر که به ساحل دریا می‌رسند. گنبد حرم مثل خورشید می‌درخشید و کبوتران، دور صحن و گنبد و گلدسته‌ها پرواز می‌کردند.
روی فرش‌های صحن نشسته بودیم. مرضیه که غرق تماشای حرم شده بود، گفت: «اینجا چقدر زیبا و باصفاست! به من که خیلی خوش گذشت». خانم مربی لبخند زد و گفت: «وقتی انسان، مهمان بانوی بزرگواری مثل حضرت معصومه (س) باشد، معلوم است که به او خوش می‌گذرد».
لیلا از خانم مربی پرسید: «حضرت معصومه کیست؟» خانم مربی گفت: «لیلا سؤال خوبی کرد. انسان هرگاه به زیارت کسی می‌رود، خوب است درباره او شناخت داشته باشد. نام او فاطمه است و لقبش معصومه. بچه‌ها، کسی می‌داند چرا به ایشان معصومه می‌گویند؟».
غزل گفت: «معصومه یعنی پاک... به دلیل دوری از کارهای زشت و پرهیز از گناهان به این لقب مشهور شده است».
خانم مربی حرف‌های غزل را تأیید کرد و ادامه داد: «ده ساله بود که پدر گرامی‌اش توسط خلیفه ستمگر عباسی به شهادت رسید و برادر عزیزش امام رضا (ع) سرپرستی او را به عهده گرفت. او در سایه تربیت پدر و برادر که هر دو امام بودند، به درجات بالایی از ایمان و دانش رسید. عقاید و احکام دین اسلام را خیلی خوب می‌دانست و بانوان شهر مدینه را رهنمایی می‌کرد».
سمیه گفت: «مگر حضرت معصومه (س) در مدینه زندگی نمی‌کرد چرا مرقدش در قم است؟»
خانم مربی گفت: «چه پرسش دقیقی! زمانی که برادر گرامی‌اش امام رضا (ع) در خراسان بود، برای دیدار با برادرش عازم خراسان شد؛ اما در آن سفر طولانی و دشوار، نزدیک شهر ساوه بیمار شد؛ سپس به قم آمد و بعد از چند روز در همین شهر از دنیا رفت».
سارا نگاهی به ساعت حرم کرد و گفت: «یک ساعت تا اذان ظهر فرصت داریم. می‌توانیم به زیارت برویم و بعد در نماز جماعت حرم شرکت کنیم».
خانم مربی ادامه داد: «البته یادمان باشد که زیارت آدابی دارد. بهتر است با وضو باشیم. آرام و بااحترام وارد حرم بشویم، زیارت‌نامه بخوانیم و برای دیگران و خودمان دعا کنیم».
***
متن بالا، درس «زیارت» کتاب هدیه‌های آسمان پایه ششم است که درباره حضرت معصومه (س) است؛ درباره حضرت معصومه (س) در کتاب درسی به همین اندازه اکتفا شده است. اما چقدر دانش‌آموزان ما به ویژه دختران با شخصیت حضرت معصومه (س) آشنا هستند؟ احتمالا به همین اندازه یا کمی بیشتر از متن بالا اما چرا؟!
در حال حاضر 7 میلیون دانش‌آموز دختر در مدارس و بیش از 45 هزار دانشجومعلم دختر در دانشگاه فرهنگیان درس می‌خوانند؛ یعنی نیمی از جمعیت دانش‌آموزی کشور به دختران اختصاص دارد.
به مناسبت روز دختر میزگردی را با تعدادی از دختران برگزار کردیم تا ببینیم دغدغه‌های آنها چیست؟ ریحانه شاکری دانش‌آموز پایه یازدهم رشته انسانی، فاطمه زهرا صرامی دانش‌آموز پایه یازدهم رشته انسانی، ریحانه افراسیابی دانش‌آموز پایه نهم و مهدیه صادقی دانشجوی رشته حقوق دانشگاه تهران مهمان خبرگزاری فارس بودند؛ نقطه اشتراک این 4 دانش‌آموز این است که همگی عضو اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان هستند.
**برای شناخت حضرت معصومه (س) کار نکردیم
در ابتدای این میزگرد از دانش‌آموزان درباره حضرت معصومه (س) سؤال کردیم که چقدر آنها نسبت به ایشان شناخت دارند. نکته قابل توجه این بود که همگی اذعان داشتند که درباره شخصیت حضرت معصومه (س) در آموزش و پرورش و در مدارس به اندازه کافی اطلاع‌رسانی نشده است.
دانش‌آموزان می‌گفتند که شناخت درباره حضرت معصومه (س) در بین دانش‌آموزان بیشتر در این حد است که ایشان خواهر امام رضا (ع) است و در مسیر دیدار برادر، وفات یافته است.
صادقی: درباره حضرت معصومه (س) از دو حیث قابل بررسی است. نکته اول اینکه عموماً همه نام حضرت معصومه (س) را می‌شناسند و می‌دانند که زیارتگاه ایشان در قم است اما نکته دوم این است که شخصیت ایشان مهجور مانده است. جهاد تبیین همین است یعنی برای شناخت حضرت معصومه (س) کار نکردیم و مبلغین خوبی نبودیم.
* دختران «برکت خانه» هستند
نکته‌ای که در این میزگرد به آن تأکید شد اهمیت «دختران در خانواده» است؛ دخترانی که جایگاه ویژه در اسلام دارند و بر این باور هستند که پیش خداوند خیلی عزیزند که «دختر» متولد شدند.
دانش‌آموزان به روایات متعددی که درباره دختران بیان شده، اشاره می‌کنند. به عنوان مثال پیامبر اعظم (ص) می‌فرمایند: «هر که را دختری است، خداوند یاری دهنده او، برکت بخش به او و آمرزنده او خواهد بود».
همه دختران در این میزگرد بر این نکته تأکید داشتند که سهم دختران در نظام آموزشی و برترین‌های کنکور و... خوب است اما دوست داشتند از دغدغه‌های‌شان در روز دختر بگویند تا اتفاقات بهتر برای جامعه دختران که زنان و مادران فردا هستند، روی دهد.
**12 سال از بهترین سال‌های زندگی‌مان را یک سری مباحث حفظی و مطالبی که کاربردی نیستند، می‌خوانیم
در ادامه از بچه‌ها درباره دغدغه‌های دخترانه‌شان پرسیدیم. اینکه به عنوان یک دختر از مسؤولان مدرسه و جامعه چه انتظاری دارند و خلأها را چه می‌بینند.
شاکری: ما 12 سال از بهترین سال‌های زندگی‌مان را در مدرسه می‌گذرانیم اما یک سری مباحث حفظی و مطالبی که کاربردی نیستند، می‌خوانیم که بعد از یک مدتی فراموش می‌شوند. یعنی باید مطالبی را بخوانیم که بعد از مدتی فراموش می‌کنیم.
معتقدم نیاز داشتیم مهارت یاد بگیریم. با توجه به اینکه ما آینده ساز هستیم و قرار است در آینده فرزندان‌مان را تربیت کنیم اما خودمان تربیت نشدیم که چنین مسؤولیت خطیری را بپذیریم و درست انجام دهیم.
به عبارت دیگر مسأله مهارت آموزی چون مهارت‌های مادرانه، مهارت‌های تربیت خانواده و... در آموزش و پرورش فعلا محقق نشده است.
**برای هویت دخترانه در آموزش و پرورش جایگاهی وجود ندارد
عمده گلایه دانش‌آموزان دختر، نظام تعلیم و تربیت است و معتقدند که مهارت‌آموزی در آن دیده نشده است و به جای آن حافظه محوری جا گرفته است. اما نکته دیگری که دانش‌آموزان دختر بر آن تأکید دارند این است که زنگ مدارس باید در مدارس جدی گرفته شود.
صرامی: من می‌خواهم ریشه‌ای‌تر بحث را باز کنم. ما در آموزش و پرورش آمدیم و 12 سال در این فضا هستیم اما نهایتا متوجه نشدیم که رسالتمان در این دنیا چیست؟ ما در این مدت هویت انسانی و معرفت انسان‌شناسانه را پیدا نکردیم.
برای هویت دخترانه در آموزش و پرورش جایگاهی وجود ندارد؛ چرا که یک دختر قرار است همسر و مادر باشد و به هر حال قرار است یک مسؤولیت هدایتگرانه داشته باشد. اساسا آموزش و پرورش به این موضوع هیچ بهایی نداده است و خروجی آن این شده است که در حال حاضر با مشکلاتی در خانواده و جمعیت مواجهیم.
مورد دیگر ورزش کردن برای دختران است که باید شرایط آن مهیا باشد؛ در حال حاضر می‌بینیم خانم‌ها بعد از یک بار بچه‌ها دار شدن، پا درد و کمردرد و... دارند و دلیلش این است که ورزش کمرنگ است.
مسأله بعدی پوشش به طور کلی است. پوشش یک چیزی است که در هر فرهنگ اهمیت بالایی دارد و اکنون رها شده است. این پوشش برای زن و دختر خیلی اهمیت دارند. لباس مناسب، قیمت زیادی دارد و شاید همه اقشار جامعه نتوانند فراهم کنند. مثلا کسی دوست دارد پوشش چادر را فراهم کند اما به دلیل قیمت بالا نمی‌تواند. در این راستا باید دولت ورود کند و البته اگر خیرین هم ورود کنند، سپاسگزار می‌شویم.
نکته دیگر این است که باید به همه جوانب فکر شود تا هویت درست از آب در آید. با همایش گذاشتن درباره هویت دختر و زن به آن دست نمی‌یابیم.
درباره آموزش و پرورش، حس می کنم عدالت آموزشی از همه جوانب باید فراهم شود و عدالت آموزشی صرفا این نیست که مدارس یک شکل باشند و یک مدل نیمکت داشته باشند. یک بخش دیگر به این بر می‌گردد چقدر به استعدادهای مختلف بها می دهیم. عدالت داشتن در زمینه استعدادها و امکانات است و اگر عدالت آموزشی از تمام زوایا فراهم شود، همه می‌توانند موفق شوند و کشور پیشرفت کند.
** چرا در آموزش و پرورش آزمون‌های ورودی برای معلمان سفت و سخت نیست
گلایه دیگر دانش‌آموزان دختر، به سن معلمان است و معتقد بودند که با معلمان جوان‌تر راحت‌تر هستند ضمن اینکه معلم حوصله پرسش و پاسخ با دانش‌آموزان را دارند.
افراسیابی: تعداد باشگاه بانوان کم است و قیمت آنها بالاست؛ از سوی دیگر در آموزش و پرورش به ورزش اهمیت نمی‌دهند. یعنی ورزش مدارس اهمیتی ندارد؛ در 9 سالی که درس خواندم، زنگ ورزش خوب نداشتیم. در زنگ ورزش باید بچه‌ها واقعا ورزش کنند ولی اینگونه نیست.
در آموزش و پرورش می‌گویند تو باید فقط درس بخوانی و بعد هم خانواده‌ها می‌گویند این رشته را باید بروی چون بازار کار دارد. در حالی که می‌توان مهارت به دانش‌آموزان داد.
نکته دیگر این است که چرا در آموزش و پرورش آزمون‌های ورودی برای معلمان سفت و سخت نیست. سن‌های معلمان بالاست. مثلا یک دبیر ادبیات 70 ساله است یا معلم ریاضی 50 ساله است؛ این معلمان دیگر حوصله ندارند. می‌خواهی سؤال بپرسی، می‌گوید چرا متوجه نمی‌شوی و حوصله توضیح ندارد. سر یکی از کلاس‌ها، طوری معلم با من رفتار کرد که تا آخر سال سؤالی نپرسیدم.
** باید معلم بتواند تربیت کننده نسل فردا باشد
نکته دیگری که دانش‌آموزان دختر روی آن دست گذاشتند، نظام گزینش و فرایند تربیت معلم بود و معتقد بودند که در این خصوص در قوانین آموزش و پرورش باید بازنگری شود. آنها در این میزگرد نسبت به پوشش برخی معلمان هم گلایه داشتند.
شاکری: قرار است دبیرانی که به مدارس می‌آیند آینده ساز باشند و اگر به معلم توجه نشود، آموزش و پرورش ساخته نمی‌شود. چرا در انتخاب معلمان دقت نمی‌شود. به نظر می‌رسد که آموزش و پرورش چون کمبود نیرو دارد، هرطور شده می‌خواهد معلم استخدام کند و به شرایط و شایستگی‌ها توجه ندارد.
صرامی: باید روند گزینش معلمان را بازنگری کنند. اینکه فقط یک فرد چه مدرکی کسب کرده باشد، کافی نیست؛ باید معلم بتواند تربیت کننده نسل فردا باشد و آنها را به بهترین نحو تربیت کند.
**بچه‌ها در فضای مجازی چرخیدند و این باعث شد که بعضی رفتارها تغییر کند
در ادامه، دانش‌آموزان گریزی هم به دو سال تعطیلی حضوری مدارس و آموزش مجازی زدند و معتقد بودند که سبک زندگی بچه‌ها در فضای مجازی تغییر کرده است!
افراسیابی: در دو سال کرونا، تمام بچه‌ها به یک تلفن همراه نیاز داشتند تا بتوانند درس بخوانند. من 7 ماه است گوشی برای خودم دارم. تا قبل از این از تلفن همراه مادرم استفاده می‌کردم. معتقدم فضای مجازی فرصت است و می‌توان خیلی اقدامات انجام داد مثلا اشتغال‌زایی کرد. اما اتفاقات زیادی در این دو سال افتاد.
بچه‌ها در فضای مجازی چرخیدند و این باعث شد که بعضی رفتارها تغییر کند یعنی فضای مجازی خیلی روی بچه‌ها تأثیر گذاشته است. وقتی مدارس حضوری شد دیدیم که چهره بچه‌ها تغییر کرده است. حتی مدل حرف زدن هم تغییر کرده بود.
بالاخره آنها دو سال در فضای مجازی بودند، حتی مدل نوشتاری آنها هم تغییر کرده بود. برخی بچه‌ها در آموزش مجازی هم خیلی سرکلاس نبودند، فقط حضوری می‌زدند و در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌چرخیدند.
خود من، از تلفن همراه مادرم استفاده می‌کردم و با اجازه او در صفحه‌های اجتماعی و آن هم در مدت کم بودم اما چقدر والدین بچه‌های‌شان را کنترل می‌کردند.
* فارس: بچه‌ها تقلب هم می‌کردند؟
افراسیابی: وقتی امتحان مجازی می‌شود، تقلب هم پیش می‌آید. البته معلمان هم می‌دانستند؛ یکبار یکی از معلمان گفت: «می‌خواهید تقلب کنید حداقل فوروارد نکنید، خودتان تایپ کنید!».
**دانش‌آموزان ما مطالبه‌گری را بلد نیستند
در این میزگرد، دانش‌آموزان ضمن تأکید بر اهمیت حضور دختران در جامعه و فراهم شدن آن در فضای فعلی، به دغدغه‌های دیگری چون آموزش مطالبه‌گری اشاره کردند.
صادقی: دانش‌آموزان ما مطالبه‌گری را بلد نیستند. این نسل مطالبه‌گری را نیاموخته است و برای درخواست خواسته‌ها دچار مشکل می‌شود. شاید این اشکال از سیستم آموزشی باشد که این درک نشدن‌ها را دیگران متوجه نمی‌شوند و معتقدم باید مطالبه‌گری و گفتمان‌سازی را آموزش دهیم.
شاکری: یکی از چالش‌های دانش‌آموزان در مدارس این است که برخی مدارس دانش‌آموزان را به چشم رتبه و عدد می‌بینند. و فقط معدل دانش‌آموز و رتبه کنکور اهمیت دارد و به سایر استعدادهای دانش‌آموزان بها داده نمی‌شود و وقتی به دانش‌آموز بها داده نشود نمی‌تواند اثرگذار باشد.
صرامی: معتقدم نباید اعتماد به نفس و عزت دانش‌آموزان را بگیرند. باید کرامت دانش‌آموزان در مدرسه حفظ شود. برای نشاط دانش‌آموزان دختر باید پاتوق های دخترانه ایجاد شود و فضاهایی برای صحبت کردن و ورزش کردن فراهم شود. همچنین به ورزش بانوان بها داده شود. البته ما باید ورزش خانم‌ها را تشویق کنیم.
نکته دیگر این است که تعداد پارک بانوان کم است و امکانات هم ندارد. از سوی دیگر روزهای پنج شنبه و جمعه هم برای همه آزاد است در حالی که آخر هفته فرصت حضور در این پارک‌هاست چرا که خانم‌ها روزهای دیگر شاغلند یا درس می‌خواندند.
در بحث عدالت آموزشی هم آموزش و پرورش باید بازنگری کند و به استعدادهای مختلف بها دهد و کمک کند تا همه استعدادها شکوفا شود و آموزش‌ها مهارتی و کاربردی شوند.
صادقی: باید در فضای مجازی به عنوان مخاطب فعال و پویا باشیم و با علم بنویسیم؛ نقش رسانه‌ای دختر انقلابی این است که تفکر و تعقل داشته باشد و با احتیاط گام بردارد. همچنین دختران، ذوق دخترانه و لطافت و ظرافت زنانه را فراموش نکنند.
انتهای پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید ریحانه شاکری فاطمه زهرا صرامی ریحانه افراسیابی مهدیه صادقی حضرت معصومه (س) این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است
