U-Turn یا چرخه دلاری

در اواخر 2008، خزانه‌داری آمریکا پس از قطعنامه 1803 شورای امنیت و با استناد به توصیه نامه تازه FATF و با طرح اتهام پولشویی حمایت ایران از تروریسم و اشاعه تسلیحاتی مجوز تراکنش‌های U-Turn را ملغی کرد.

به گزارش ایبنا، با داغ شدن روند احیای برجام در وین، مخالفان این توافق دوباره بحث قدیمی را پیش کشیدند؛ U-Turn یا چرخه دلاری. ادعای آنها این است که اهمال تیم مذاکره کننده هسته ای موجب عدم رفع محدودیتی چرخه دلاری در برجام شده و حالا هم اگر گفت و گوها در وین به رفع این محدودیت منجر نشود، عملا دستاوردی حاصل نشده است. اما U-Turn چیست؟

در تمام جهان انجام هر تراکنشی به دلار باید در مسیر از کانال بانک مرکزی آمریکا عبور کند اما آمریکا در دهه 90 میلادی با اتهامات تروریستی، هر نوع مراوده با ایران را برای اشخاص حقیقی و حقوقی آمریکایی ممنوع کرد؛ اما برای اینکه با این فرمان دسترسی ایران به تراکنش های دلاری را مسدود نکند یک استثنا در نظر گرفت که آن هم چرخه دلاری بود.

براساس این استثنا، تراکنش های دلاری ایران قابل انجام بود مشروط براینکه بانک پرداخت کننده و دریافت کننده خارج از حوزه صلاحیتی ایالات متحده باشند. در این تراکنش بانک الف پول را به بانک مرکزی آمریکا منتقل می کرد و سپس این بانک پول را به بانک مقصد که آنها می بایست خارج از آمریکا می بودند، انتقال می داد و به این ترتیب یک چرخه یا U-Turn دلاری شکل می گرفت. در این صورت پول بی آنکه در حوزه قضایی آمریکا باقی بماند، صرفا به اصطلاح بانک مرکزی آمریکا را لمس می کرد و به مقصد می رسید.

این استثنا تا سال 2008 برقرار بود اما در نوامبر همان سال خزانه داری آمریکا پس از قطعنامه 1803 شورای امنیت و با استناد به توصیه نامه تازه FATF و با طرح اتهام پولشویی حمایت ایران از تروریسم و اشاعه تسلیحاتی مجوز تراکنش های U-Turn را ملغی کرد.

از آن زمان به بعد عملا دسترسی مستقیم بانک های ایرانی به تراکنش های دلاری مسدود شد. با این حال در زمان مذاکرات برجام، ایران به 3 دلیل مذاکره برای رفع U-Turn را در دستور کار خود قرار ندارد: نخست به این دلیل که ایران حرکت تدریجی برای قطع وابستگی به دلار را آغاز کرده است اما بازگشت U-Turn دوباره بانکها و شرکت های ایرانی را به استفاده از دلار سوق می داد.

دلیل دوم اینکه بهانه آمریکا برای لغو U-Turn اتهام پولشویی و حمایت از گروههای مقاومت بود و مذاکره برای بازگشت U-Turn در برجام یعنی بست مذاکرات هسته ای به سایز مذاکرات؛ اما این خط قرمز ایران بود.

نهایتا دلیل سوم، ریسک بالای مسدود و مصادره شدن دارایی های ایران بود. چه بسا اینکه اگر در برجام این دسترسی احیا شده بود، دولت ترامپ و دادگستری آمریکا میلیاردها دلار از پول های ایران را به سرقت برده بودند.