یک کارشناس: باید از مشارکت خارجی در صنعت خودرو صرف نظر کنیم

حسن کریمی سنجری، کارشناس بازار خودرو در کلاب هاوس خبرآنلاین با موضوع " چرا تولید و بازار خودرو به این روز افتاده است "؛ گفت: یه سری مسائل وجود دارد که به عنوان اصل پیشرفت و توسعه در تمام صنایع و کشورها مطرح است؛ همه می دانیم که دولت ها تاجرهای بازنده ای هستند برای همین هیچ گاه توسعه از طریق دولت ها اتفاق نیافتاده است و از طرف دیگر همه ما می دانیم که رشد صنعت خودرو در دنیا، مدیون همه گیری و جهان شمولی است به این معنا که یک خودرو ژاپنی در آمریکا با قطعه چینی تولید می شود. این ها اصولی است که در توسعه صنعتی مطرح است و زمانی که ما در خصوص صنعت خودروسازی خود بحث می کنیم همواره مسائلی چون بخش خصوصی و سرمایه گذاری و مشارکت خصوصی مطرح می شود.

سیاسیون برای صنعت خودرو تصمیم می گیرند 

این کارشناس بازار خودرو در ادامه افزود: نگاه من اما به صنعت خودرو به نحو دیگری است؛ صنعت خودرو در جمهوری اسلامی سال ها است که سیاست زده است. راهکار منطقی برای توسعه چنین صنعتی باید متناسب با شرایط آن باشد؛ آیا در جمهوری اسلامی بحث مشارکت و جذب سرمایه خارجی امکان پذیر است یا خیر. اگر نیست راه کار یک کارشناس باید با توجه به این شرایط باشد که در حال حاضر سرمایه گذاری خارجی در کشور امکان پذیر نیست.

وی در ادامه افزود: مدیریت دولتی هم نمونه موفق داشته است؛ مدیر دولتی ای که سیاسی رفتار نکرده، فهم استراتژیک داشته و توسعه را خوب می شناخته است. ما در حال حاضر در خودروسازی و بحث های استراتژیک و اقتصاد کشور انقدر توسعه یافته و عمیق فکر نمی کنیم که به آن حد رسیده باشیم که در جذب سرمایه خارجی و شراکت با خارجی ها فهیم عمل کنیم؛ همان طور که در دوره برجام شرکت پژو به ایران آمد و در صنعت خودروسازی کشور سرمایه گذاری کرد اما نتیجه این سرمایه گذاری مونتاژ 15هزار دستگاه خودرو پژو و فروش آنها به مردم درحالی که همین پژو وقتی رفت در چین و با شرکت دانگ فنگ شریک شد چینی ها از این شرکت درخواست کردند که مرکز تحقیقات موتور در چین را ایجاد کند و به انها یاد بدهد که چگونه می توانند پلتفرم تهیه کنند.

این کارشناس بازار خودرو در ادامه افزود: در اگر همین پلتفرم سمند که روزگاری مورد تمسخر قرار می گرفت رشد پیدا می کرد و آن دانش فنی ای که در طراحی سمند ایجاد شده بود ادامه پیدا می کرد ما الان خودروهای به روز و مطلوب تولید می کردیم؛ زمانی که می گوییم خودرو مطلوب منظور ما خودرویی است که در رده بندی چهانی بگنجد و کیفیت آن مقبول مشتری باشد و قیمت آن نیز رقابتی باشد.

کریمی در ادامه افزود: بخشی از این اتفاقات به تصمیمات غلط اقتصادی که در جمهوری اسلامی ایران گرفته شده است باز می گردد، تصمیماتی که همه دولت های جمهوری اسلامی به نوعی در ایجاد آن مقصر اند و در این میان اما برخی از آنها مقصرترند.

این کارشناس بازار خودرو در ادامه گفت: بنابراین اگر یک سری راه حل برای صنعت خودرو در نظر بگیریم؛ به خصوص حالا که دولت در حال عوض شدن است و دولت جدید سرکار می آید باید با وجود مختصات جمهوری اسلامی این راه حل را تعبیه کنیم. ما باید از موضوع مشارکت خارجی به نوعی صرف نظر کنیم و راه حلی را در نظر بگیریم که کمترین مشارکت خارجی در آن وجود داشته باشد و با همین مدیریت دولتی فعلی عارضه یابی شود و به توفیقات نسبی در آن دست پیدا کنیم.

کریمی در ادامه افزود: از طریق مشارکت خارجی طبیعتا هم به بازارهای وسیع تری دست پیدا خواهیم کرد و همچنین کسب دانش فنی راحت تر صورت می گیرد و در ادامه نیز قیمت محصولات رقابتی می شد اما شرایط سیاسی جمهوری اسلامی اجازه مشارکت خارجی را به ما نمی دهد.

وی در ادامه افزود: در اینجا تیراژ نیز مسئله حائز اهمیتی است، شما اگر به بازارهای صادراتی دست پیدا کنید طبیعتا یک نسخه پلتفرم را می توانید در تیراژ یک میلیون دستگاه تولید بکنید اما بنده عارضم که جمهوری اسلامی خودش را بسته است که نمی تواند با کسی تجارت کند و یا کسی نمی آید با جمهوری اسلامی شراکت بکند؛ ما در حال حاضر به دنبال راه حلی در شرایط تحریم می گردیم. شما باید فضای کسب و کارتان مساعد باشد، شاخص های اقتصادی نیز در کشور باید بالا باشد در نتیجه با چنین وضعیت اقتصادی و شرایط تحریم طبیعتا صنعت خودروزسازی را باید کنار بگذریم.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: در شرایط فعلی سیاست حاکم بر اقتصاد است؛ مدیرعامل شرکت های خودروسازی را سیاسیون می گذارند.

کریمی در ادامه افزود: مسئله دیگر تنوع در صنعت خودروسازی است؛ ما چه نیازی داریم که انقدر به خودروهای تولیدی خود تنوع ببخشیم. بنده با تجربه 22 سال فعالیت در صنعت خودرو می گویم که امکان اینکه با همین تشکیلات و با همین شرایط صنعت خودروسازی در کشور بهبود یابد وجود دارد؛ در عوض اینکه 30 نوع مدل خودرو طراحی کنیم هزینه و انرژی خد را صرف طراحی 4 مدل خودرو کنیم و فراموش نکنیم که تحریم جمهوری اسلامی از طرف جمهوری اسلامی نیست، ممکن است علت آن در جمهوری اسلامی باشد اما خارجی ها ما را تحریم کردند و شرکت های فرانسوی و چینی دیگر با ما کار نمی کنند.

چینی ها هم رفتند 

این کارشناس بازار خودرو در ادامه گفت: در دوره تحریم های پیشین شرکت های خودروسازی چینی با ما همکاری می کردند اما در این دوره ما شرکت های چینی را نیز دیگر کنار خود نداریم و حجم واردات خودروهای چینی به قدری پایین است که این خودروها با قیمت های نجومی در بازار ایران خرید و فروش می شوند.

وی در ادامه در خصوص شرکت های خصوصی موفق در صنعت خودروسازی افزود: در حال حاضر کدام شرکت های خصوصی در صنعت خودروسازی موفق اند؛ کرمان موتور نیز در حال حاضر موفق نیست و 90 درصد بازار خودرو کشور در دست دو خودروساز ایران خودرو و سایپا است. بنده خودم از جمله افرادی هستم که طرفدار توسعه از طریق مشارکت خارجی و خصوصی سازی هستم، اما کدام بخش خصوصی؟

این کارشناس صنعت خودرو در ادامه گفت: در خصوص خصوصی سازی صنعت خودرو ایران در حال حاضر فردی باید نسبت به خرید صنعت خودرو کشور اقدامی صورت دهد که سه شاخصه داشته باشد؛ در وهله اول باید در خارج از ایران بازاری برای آن داشته باشد و همچنین باید سرمایه لازم و تخصص لازم را نیز در اختیار داشته باشد. تنها برندهای بزرگ خودروسازی در خارج از ایران هستند که چنین ویژگی هایی دارند و اگر زمانی بخواهیم ایران خودرو را خصوصی کنیم باید آن را به خودروسازهای بزرگ دنیا بفروشیم.

وی در ادامه افزود: زمانی که شرکت پژو برای همکاری به ایران آمد بنده بارها عرض کردم که از هر سه خودرو تولید شده یکی از آنها نباید شماره شود و باید صادر شود اما هیچوقت این اتفاق نیافتاد؛ از طرف دیگر روی داخلی سازی و خودکفایی تاکیید کردیم در صورتی که خود صادرات می توانست منجر به داخلی سازی نیز بشود.

حسن کریمی سنجری کارشناس صنعت خودرو در جمع‌بندی سخنانش در انتهای برنامه با اشاره به بخشی از گفته‌های دیگر میهمانان خاطرنشان کرد: در مباحث مطرح‌شده موضوعات کلی مطرح شد که به گمانم با واقعیت‌های اقتصادی امروز کشور و واقعیت‌های جاری در خودروسازی کشور فاصله قابل‌توجهی دارد. صحبت از خصوصی‌سازی صنعت خودرو صحبت خوبی است ولی باید چگونگی انجام آن نیز با توجه به واقعیت‌های موجود گفته شود.

مخالفت با خصوصی سازی 

او در ادامه یادآور شد: سال گذشته می‌خواستند خودروسازان را واگذار کنند به قطعه‌سازان؛ کاری که بدترین نوع خصوصی‌سازی خودروسازان بود و در همان زمان هم این موضوع بدون شک تعارض منافع ایجاد خواهد کرد. در رویکرد درست در این موضوع خودروساز شاید بتواند برود و بخشی از سهام قطعه ساز را بخرد ولی قطعه ساز نمی‌تواند بیاید خودروساز را بخرد. همان میزان سهمی از خودروسازان هم که در حال حاضر در اختیار بخشی از هولدینگ‌های قطعه‌سازی است ایجاد تعارض منافع و مشکل ایجاد کرده و می‌کند.

این کارشناس صنعت خودرو با تأیید حرکت به‌سوی خصوصی‌سازی در صنعت خودرو خاطرنشان کرد: چگونگی این امر بسیار مهم است. آیا باید سهام این شرکت‌ها به افراد فروخته شود و یا حالت دیگری؟ وقتی می‌گوییم خصوصی‌سازی در بخش خودرو باید جزییات آن را هم مطرح کنیم. خصوصی‌سازی باید به‌گونه‌ای باشد شبیه آنچه رنو پیش‌تر در ایران صورت داد. این شرکت آمد و 60 درصد مالکیت یک شرکت را در ایران خریداری کرد و سهامداران دیگری چون یک هلدینگ و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نیز در کنار رنو دیگر سهامداران بودند ولی سهام مدیریتی این شرکت در اختیار رنو بود. این شیوه درستی بود اما آن‌قدر سنگ‌اندازی در برابر این شرکت انجام پذیرفت که این شرکت از تصمیمات بسیار خوبی که برای تولید خودروهای روز دنیا در ایران داشت عقب نشست.

کریمی سنجری در ادامه افزود: باید حواسمان باشد که خصوصی‌سازی امر درستی است اما چگونه خصوصی‌سازی بسیار تعیین‌کننده است. در بحث مشارکت خارجی در صنعت خودرو نیز این موضوع بحث درستی است اما با مختصات سیاست‌گذاری‌های امروز کشور اماکن این موضوع اساسا وجود دارد یا نه.

او در ادامه به شرایط بازار خودرو اشاره کرد و خاطرنشان کرد: سال 96 و پیش از شروع تحریم‌ها یک‌میلیون و 400 هزار خودرو جذب بازار شده بود، در حدود 77 هزار خودرو از این تعداد وارداتی بوده و مابقی آن تولید داخل. این آمار نشان می‌دهد که ما با یک بازاری روبرو بوده‌ایم که توان جذب 1 میلیون و 400 هزار خودرو را داشته است. در سال‌های بعد تا سال 99 همواره ما 800 الی 900 هزار خودرو تولید کرده‌ایم. این موضوع نشان می‌دهد که یک‌فاصله قابل‌توجهی میان تولید و کشش بازار وجود دارد، ضمن این‌که طی این سال‌ها به نیاز بازار نیز افزوده‌شده است. البته برخی ممکن است بگویند قدرت خرید پایین آمده و تقاضای واقعی بازار این اعداد نیست اما واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که چنین میزانی از تقاضا وجود دارد و خودروسازان ما نتوانسته‌اند در سال‌های اخیر بر اساس نیاز بازار تولید داشته باشند.

قرعه کشی خودرو طرح خوبی نیست

این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به عدم هماهنگی میان عرضه و تقاضا در بازار خودرو خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی باید تلاش شود تقاضا بیش‌تر از حد واقعی تحریک نشود اما برخلاف آن می‌بینیم که شرایطی وضع‌شده که نام قرعه‌کشی هم برای آن گذاشته‌شده و در چنین طرحی حتی بسیاری هم که نیاز مصرفی و واقعی به خودرو ندارند می‌آیند و ثبت‌نام می‌کنند. به مواضات این‌چنین وضعیتی قیمت‌گذاری دستوری هم یکی دیگر از بزرگ‌ترین اشتباهات ممکن بود. و فاصله میان کارخانه و بازار را افزایش دادیم که این افزایش فاصله خود ایجاد تقاضای کاذب ایجاد کرد. در شرایطی که توان تولید به‌شدت کاهش‌یافته و افت تولید جدی داریم این‌چنین تقاضا تحریک‌شده است.

کریمی سنجری با اشاره به آنکه بخش قابل‌توجهی از نیاز واقعی بازار خودرو سال‌به‌سال سرریز شده به سال آینده، گفت: این‌گونه بوده که در سال 1400 با یک فشار تقاضای بالا مواجهم و به‌موازات آن نیز با یک اختلاف قیمت میان کارخانه و بازار نیز مواجهیم. در کنار این‌های بحث‌های دیگر ازجمله تحریم، نقدینگی و تورم دلایل دیگری است که به این بازار فشار بیشتری وارد کرده و می‌کند. واضح است که برای بازگشت بازار به وضعیت نرمال باید این موارد مرتفع شود.

223227