1000کتاب در5سال اخیر با موضوع حاج قاسم تولید شده ولی آن‌قدر ضعیف است که انگار چیزی نگفته‌ایم / خیلی از آنها از روی همدیگر کپی شده اند
از سیزدهم دی‌ماه 98 تا امروز نزدیک به هزار عنوان کتاب درباره حاج قاسم سلیمانی نوشته شده، از کتابچه‌های 12 صفحه‌ای گرفته تا آثاری که تعداد صفحاتشان 780 را رد می‌کند. اما این حجم از کتاب که در راستای ابراز ارادت چاپ و منتشر شده چه میزان مخاطب دارند و چه حد از کیفیت را ارائه می‌دهند؟
برای آنکه بهتر بتوانیم واکنش مخاطبان را به این 1000 کتاب متوجه شویم سری به آمار نمایشگاه کتاب سال 1403 می‌زنیم. نمایشگاهی که در آن تمام انتشارات‌هایی که محتواهایی با موضوع حاج قاسم را منتشر کرده‌اند حضور داشتند. نتیجه به‌دست‌آمده از آمار تعجب‌برانگیز است. تنها یک اثر از میان این هزار کتاب، در لیست پرفروش‌های نمایشگاه کتاب است. شاید این‌طور به نظرتان بیاید که طبیعتا این کتاب باید یا مربوط به یکی از سازمان‌های بزرگ یا انتشارات‌های مهمی مانند مکتب حاج قاسم باشد اما نتیجه تعجب‌برانگیزتر از این حرف‌هاست.
مورد عجیب
پرفروش‌ترین کتاب با موضوع حاج قاسم سلیمانی در نمایشگاه کتاب 1403 مربوط به کتاب «منم میشم یه حاج قاسم»، نوشته علیرضا سبحانی‌نسب است. کتابی که در 36 صفحه تألیف شده و 53 خریدار 1576 نسخه از آن را می‌خرند. کتاب سبحانی‌نسب در دسته آثار رنگ‌آمیزی کودکان طبقه‌بندی می‌شود و همین که توانسته 1500 نسخه بفروشد خودش یک شاهکار است. با این حال آمار 53 خریدار برای پرفروش‌ترین اثر مربوط به حاج قاسم چیزی نزدیک به فاجعه است.
این وضعیت در حالی است که انتشارات مکتب سلیمانی 26 عنوان کتاب را تاکنون به چاپ رسانده و به نوعی طلایه‌دار تولیدات آثار با موضوع حاج قاسم است. اینکه یک کتاب رنگ‌آمیزی گوی سبقت را از 1000 اثر می‌برد، یعنی تاریخ در حال تکرار شدن است. همان‌طور که کتاب‌های سازمانی در دهه 60 و 70 نتوانستند قدرت‌نمایی کنند در دهه جدید هم همین فرمول جاری و ساری است. برای آنکه به عمق فاجعه پی‌ببریم کافی است به انبارهای یکی از همین انتشاراتی‌های سازمانی نگاهی بیندازید. اگر آن کتاب‌ها خمیر نشده باشند حالا بوی نم مهم‌ترین بخش کتاب‌هایی با عنوان ایثار، شهادت، مکتب امام یا بررسی سیره فلان شهید است. کتاب‌هایی که در خوشبینانه‌ترین حالت حاصل ارادت یک نویسنده خرده‌پاست.
اشتباهتان این است که فرموله می‌کنید
اگر سازمانی‌ها را هم کنار بگذاریم و اثراتی که بر بازار کتاب گذاشته‌اند را فراموش کنیم باز هم کتاب‌های مربوط به شهید سلیمانی وضعیت بهتری پیدا نمی‌کنند.
با نگاهی به جلدها و محتواهای صورت‌بندی‌شده در کتاب‌های مربوط به حاج قاسم، فرموله شدن به‌وضوح به چشم می‌آید. اگر بخواهیم محتوا و جملات مشترک این کتاب‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم بخش اعظمی از این کتاب‌ها کپی از روی یکدیگرند. به‌عنوان مثال در یکی از این کتاب‌ها 110 گزیده از فرمایشات شهید سلیمانی جمع‌آوری می‌شود و در جای دیگر 40 شاخص مکتب شهید سلیمانی جمع‌آوری می‌شود. این درحالی است که هر دو کتاب بخش مهم‌شان جمع‌آوری سخنرانی است. این پایان ماجرا نیست و چند نشر دیگر با عنوان‌های «نطق سلیمان»، «120 خاطره»، «حاج قاسم 2» و... باز هم به جمع‌آوری سخنرانی‌های شهید سلیمانی می‌پردازند. سؤال مهم اینجاست که برای کدام مخاطب؟ اگر نویسندگان این آثار احساس وظیفه کرده‌اند برای شهید سلیمانی کاری انجام بدهند، چرا همه احساس وظیفه‌هایشان کتاب شده، آن هم با موضوعاتی مشترک؟
کودک و نوجوان‌هایی که خوانده نمی‌شوند
این کلیشه‌پردازی‌ها زمانی بیشتر به چشم می‌آیند که لباس تولیدات کودک و نوجوان را می‌پوشند. تولیدات کودک و نوجوان با موضوع شهید سلیمانی بخش مهمی از کتاب‌هایی را شامل می‌شود که در این سال‌ها با این موضوع منتشر شده است. کتاب‌هایی که قرار بود در راستای جهاد تبیین برای کودکان منتشر شوند، اما مخاطبان چندانی پیدا نکردند. کتاب‌هایی که با بررسی چند مورد از آنها می‌بینیم که پس از یک نوبت چاپ مانند کتاب‌های سازمانی دهه 60 و 70 نایاب می‌شوند. کتاب‌هایی که بدون فروش سری اول چاپشان، سریع به سراغ سری دوم و سوم می‌روند. موضوع اصلی در کتاب‌های کودکانی که بر محور حاج قاسم حرکت می‌کنند ناتوانی این آثار در ساده‌سازی مفاهیمی است که در حوزه مقاومت وجود دارد. به‌عنوان مثال دریکی از کتاب‌هایی که به شکل کمیک‌بوک درباره حاج قاسم تولید شده جملات و کلماتی به کار برده شده که حتی برای مخاطبان بزرگسال هم نیاز به ترجمه دارد چه برسد به مخاطب کودک.
فرموله کردن تولیدات رسانه‌ای در سال‌های اخیر به قدری در راستای ازاله معنا موفق عمل کرده که حتی اگر کتاب خوبی هم در حوزه مقاومت و شهید سلیمانی چاپ شود از طرف قشر کثیری از مردم مورد اقبال قرار نمی‌گیرد. بازار تولیدات بی‌کیفیت در سال‌های اخیر بیش از آنکه بتواند شهید سلیمانی را به مردم معرفی کند، ادبیات مقاومت را از معنای خود دور می‌کند و نمی‌گذارد چهره سلیمانی به‌درستی در کتاب‌ها شکل بگیرد.
21302
کد خبر 2005275