4 سناریو درباره آینده شام؛ کردها پاشنه آشیل سوریه شدند / سایه آغاز جنگ جهانی سوم بر دمشق؟
اقتصادنیوز: در باب آینده سوریه پسااسد تحلیلها بسیار است، با این همه گروهی با استناد به سابقه فعالیتهای تحریرالشام به عنوان گروهی رادیکال و همچنین با تکیه بر متغیرهای مختلف براین باورند که پویایی قدرت در شام میتواند هزینه بسیاری بر خاورمیانه تحمیل کرده و زمینه را برای آغاز جنگ جهانی سوم هموار کند.
به گزارش اقتصادنیوز، مدرن دیپلماسی با انتشار یادداشتی مدعی شد، درحالی که بازیگران بینالمللی مختلف پویایی در حال تحول خاورمیانه را رصد کرده و در این میان برخی به سرعت به دنبال ایجاد روابط با حیات تحریرالشام هستند؛ گروهی که نام خود را تغییر داده اما هنوز توسط جناحهای مسلح معروف به عنوان جریانی افراطی شناخته میشود.
به ادعای ناظران، شام در مقطع حساسی قرار دارد و به طور بالقوه با یکی از خطرناکترین دوران در تاریخ مدرن خود روبرو است. بدون شک عوامل متعددی میتوانند آیندهای خطرناک نه برای سوریه بلکه برای خاورمیانه رقم زند. قبل از اینکه به تحلیل عمیقتر تحولات منطقهای که از آن تحت عنوان منطقه «نفرین شده» یاد میشود بپردازیم، باید تاکید کرد که سقوط دولت بشار اسد و کاهش نفوذ ایران در این کشور، به طور قابل توجهی تعادل منطقه را تغییر داده است.
این پویاییهای در حال تغییر بیشتر با حضور قدرتهای خارجی تشدید میشود که هر کدام در راستای منافع استراتژیکشان فعالیت دارند.
آینده مبهم شام
مدرن دیپلماسی در ادامه یادداشت ادعاییاش آورد، از آنجایی که قدرتهای بزرگ تلاش میکنند تا نگاه مثبتتری نسبت به تحریرالشام داشته باشند و پاسخگویی آنها به سیستم بینالمللی و دموکراسی جهانی را ارزیابی میکنند، اما شک و تردید در باب رویکرد احتمالی این گروه در آینده زیاد است.
ریشه تردیدها به سابقه تحریرالشام بازمیگردد و پویندی که با القاعده داشته، در این میان مخالفت این گروه با دموکراسی غربی و همچنین دیدگاههای افراطیشان به سوء تعبیرها دامن زده است.
ماحصل این تصور کلیشهای از وضعیت کنونی خاورمیانه میتواند چندین سناریو خطرناک را رقم بزند؛ سناریوهای که آینده منطقه را مشخص خواهد کرد.
اولین سناریویی این است که سوریه درگیر یک جنگ داخلی تمام عیار میشود، این سناریو تلخترین سناریویی است که سوریه و منطقه ممکن است تجربه کنند. این امر به ویژه با توجه به حضور گروههای مسلح با منافع رقیب در داخل شام محتمل است.
علاوه بر این، این کشور محل زندگی اقلیتهای مختلف از جمله شیعیان، علویها و دروزیها است. آنها بخش قابل توجهی از جمعیت را تشکیل میدهند و به دلیل مخالفت با گروههای مسلحی که اکنون سوریه را تحت پرچم رهبری سوریه رهبری میکنند، فعلشان برجسته شده است.
چنین سناریویی محتمل به نظر میرسد، به ویژه در شرایطی که ایران تلاش دارد تا قدرت بازدارندگیاش را افزایش داده و همزمان تاکید دارد که از حامیان حقوق اقلیتها در شام است.
سناریوی دیگر بر منافع متضاد قدرتهای منطقهای در سوریه متمرکز است، به ویژه پویایی حاصل از حضور نظامی روسیه و نفوذ ترکیه بر تصمیم گیری سوریه از طریق رهبری جناحهای مسلح این کشور.
به این پیچیدگی، منافع دیگر بازیگران کلیدی، مانند اسرائیل، که عمیقاً در سرزمینهای سوریه نفوذ کرده و در تلاش برای تعریف جایگاهی دائمی برای مقابله با تهدیدات امنیتی احتمالی ناشی از جناحهای مسلح - صرف نظر از وابستگیهایشان نیز هست - را اضافه کنید.
ایالات متحده همچنین در میانه تحولات نقش مهمی ایفا میکند و تلاشهای خود را بر محدود کردن نفوذ ایران در خاورمیانه متمرکز کرده است. در نتیجه، چهار قدرت بزرگ - روسیه، ترکیه، اسرائیل و ایالات متحده - با منافع متضاد و اغلب متفاوت، به طور فعال آینده سوریه را چه در بلندمدت و چه در بلندمدت شکل میدهند.
در صورت تضاد این منافع، سوریه در خطر تقسیم شدن به مناطق کوچکتر و بی ثبات است که تهدیدهای مهمی را نه تنها برای منطقه بلکه برای ثبات جهانی ایجاد میکند.
سرنوشت سوریه به آینده کردها گره خورده است
مدرن دیپلماسی در ادامه یادداشت ادعاییاش آورد، موضع برخی از کشورهای عربی ممکن است بحران را تشدید کند؛ بازیگرانی که که گروههای مسلحی که در حال حاضر سوریه را رهبری میکنند را به عنوان یک تهدید مستقیم میبینند.
این کشورها همچنین دارای منافع و روابط متفاوتی - اعم از دیپلماتیک و نظامی - با چهار قدرت مسلط در سوریه هستند. به طور خلاصه، این سناریو زمانی محقق خواهد شد که یکی از این بازیگران به دنبال به حداکثر رساندن دستاوردهای خود باشد یا از تعهداتش در قبال دیگران چشم پوشی کرده و تنشها را بیشتر کند.
سناریوی نهایی که ممکن است اجرایی شود شامل مخالفت فعالانه احمد الشرع با نیات و سیاستهای اردوغان در سوریه است. اگر منافع ترکیه با منافع ایالات متحده، به ویژه در مورد مسئله کردها تضاد داشته باشد، تنشها افزایش خواهد یافت. اردوغان به دلیل ترس از گسترش ارضی کردها در منطقه، برای توسل به هر اهرمی آماده است.
اگر این سناریو محقق شود، آینده سوریها ممکن است قبل از شروع تاریک شود. دولت جدید به رهبری الشرع احتمالاً بر تحکیم قدرت و حفظ کنترل تمرکز خواهد بود، همان مسیر اقتدارگرایانهای را که اسد طی دههها در پیش گرفتند. این نتیجه با توجه به ویژگیهای رهبری جدید و شرایط به قدرت رسیدن این چهره در سوریه، بسیار محتمل است.
بر اساس سناریوهای اخیر و عوامل نوظهور، به نظر میرسد که آینده خاورمیانه برای یک تحول عمیق آماده است که کاملاً متفاوت از گذشته به نظر میرسد. سوریه دیگر یک کشور متحد با آینده استراتژیک پایدار نیست و بعید است که به وضعیت قبلی خود بازگردد، حتی اگر قدرتهای جهانی منافع متفاوتشان را کنار گذاشته و هم صدا شوند.
خاورمیانه به یک کانونی ناپایدار تبدیل شده است، با پتانسیل آتش زدن درگیریهایی که میتواند فراتر از مرزهای آن گسترش یابد. در بستر این تحولات، برای ایالات متحده و متحدانش بسیار مهم است که استراتژیهای سنجیده و بلندمدتی برای تغییر شکل سوریه و ایجاد رهبری سیاسی باثبات با چشمانداز روشن ایجاد کنند. جلوگیری از قدرت گرفتن رادیکالها ضروری است - نه تنها برای جلوگیری از ظهور رژیمهایی که ریشه در ایدئولوژی های رادیکال دارند،- بلکه برای کاهش خطر تنشهای قومی، مذهبی و ملی بیشتر که میتواند منطقه را بی ثبات کند.
ایالات متحده باید یک رویکرد جدید و فعال در سیاست خارجی در قبال خاورمیانه اتخاذ کند، رویکردی که اشتباههای گذشته در آن تکرار نشود، در غیر این صورت باید در انتظار وقوع جنگ جهانی سوم بود.
همچنین بخوانید- قطر و ترکیه میدان داران شام؛ چرا عربستان و امارات در معادلات دمشق دست به مهره نمیشوند؟
- سایه شام بر لبنان؛ تله تل آویو برای مخالفان بشار اسد؟/ خیز اسرائیل و آمریکا برای نفوذ خزنده در دمشق!
- معمای سفر فرستاده ویژه آمریکا به خاورمیانه؛ پلن واشنگتن برای سوریه پسااسد / محرمانههای آنکارا و...
- میراث بشار اسد برای ترامپ / پاشنه آشیل سوریه در دستان جولانی؛ رهبر تازه سوریه کلید مخازن سلاحهای...