آن روی برجام
تهران - ایرنا - توافق هسته‌ای هر چند به دلیل راه‌افتادن امواج پیاپی تحریم‌های آمریکا، از نظر اقتصادی انتظارات ایران را برآورده نکرد اما از جنبه دیپلماتیک دولت «دونالد ترامپ» را در عرصه بین‌المللی به انزوایی بی‌سابقه دچار ساخت.
با روی کار آمدن دولت یازدهم از مهمترین برنامه‌های دستگاه دیپلماسی، حل وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات هسته‌ای قرار گرفت؛ اختلافاتی که بیش از یک دهه بر روابط ایران و جهان سایه افکنده و قطعنامه‌های سنگین و متعددی را در شورای امنیت سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر کشورمان تحمیل کرده‌بود.
ورود ترامپ به کاخ سفید در انتخابات چهار سال پیش، پیشبرد توافق هسته‌ای را با دشواری مواجه ساخت. رییس‌جمهوری آمریکا پس از کارشکنی‌های بسیار، سرانجام اردیبهشت‌ماه 1397 از برجام خارج شد تا اهداف زیاده‌خواهانه‌اش را با دست و بال بازتر خارج از گروه 1+5 پیگیری کند؛ تاکتیکی که بعدها مشخص شد، از ابتدا اشتباه بوده‌است.
یکی از اهداف ترامپ آن بود که با خروج از برجام و پیگیری سیاست موسوم به «فشار حداکثری» ایران را به حضور پای میز مذاکره برای رسیدن به «توافقی بهتر» مجاب خواهد کرد. در حالی که چند سال از این وعده می‌گذرد او در تحقق این هدف ناکام مانده‌است. به همین دلیل به خصوص در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا از سوی گروه‌های مختلف در این کشور آماج انتقادات قرار گرفته‌است.
از دیگر اهداف ترامپ و تیم او می‌توان به خارج کردن تهران از توافق هسته‌ای اشاره کرد. رییس‌جمهوری آمریکا با خروج از برجام در صدد برانگیختن اقدام متقابل و مشابه از سوی تهران برآمد؛ تیری که به سنگ خورد و ایران به رغم برآورده نشدن انتظاراتش در برجام باقی ماند و در چارچوب توافق و با بهره‌گیری از مفاد آن گام‌هایی را با هدف متوازن‌سازی تعهدات برداشت.
اینک نیز مسوولان جمهوری اسلامی بنا به دلایل مختلفی معتقدند که این توافق هنوز نفس می‌کشد و می‌تواند نجات یابد. در همین ارتباط چندی پیش «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با شبکه خبری «راشاتودی» با اشاره به بدعهدی اروپایی‌ها در برجام گفت که با وجود این، «هنوز این توافق نمرده و صحبت درباره مرگ آن زود است.»
ظریف دو ماه پیش نیز (24 تیرماه) به مناسبت فرارسیدن پنجمین سالگرد امضای برجام پیامی در توئیتر منتشر کرد و نوشت: «امروز پنجمین سالگرد برجام - بزرگترین دستاورد دیپلماتیک دهه گذشته - است و یادآور این است که رفتار قانون‌گریزانه آمریکا نباید مقیاسی برای اندازه‌گیری هنجارهای بین‌المللی باشد. اهانت آمریکا به قانون و دیپلماسی، این کشور را در زمره کشورهای بدنام دنیا قرار داده و امنیت دنیا و آمریکا را تهدید می‌کند.»
از نگاه ناظران، جمهوری اسلامی ایران پنج سال پیش با توافق هسته‌ای اقتدار و عظمت را برای جمهوری اسلامی ایران تثبیت کرد و با این توافق به بازیگر تعهدپذیر و تعامل‌گر نزد جامعه بین‌الملل تبدیل شد و کار دشمنان را دشوار ساخت.
به دلیل وجود همین برجام، شورای امنیتی که زمانی جولانگاه نماینده آمریکا و با صدور قطعنامه‌های گوناگون علیه ایران همراه بود، اینک در آن «مایک پمپئو» وزیر خارجه و «کلی کرفت» نماینده این کشور در سازمان ملل نفوذ و اثرگذاری ندارند. نشانه انزوای آمریکا در شورای امنیت را می‌توان در نشست اخیر شورای مذکور به وضوح دید؛ نشستی که با حمایت نمایندگان حاضر از برجام و تاکید بر ضرورت ماندگاری توافق پایان یافت.
در این نشست بود که از 15 کشور حاضر، به جز آمریکا تنها یک کشور کوچک با پیش‌نویس قطعنامه ضدایرانی رای مثبت داد. در حالی که 11 کشور رای ممتنع و طبق انتظار چین و روسیه نیز رای منفی دادند. نتیجه این ناکامی آمریکا در شورای امنیت نشان داد که سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا در برابر تعهد و قانون‌مداری جمهوری اسلامی، دولت ترامپ را به سمت انزوا پیش می‌برد.
از طرفی ترامپ معتقد است که برجام تنها منافع جمهوری اسلامی ایران را مدنظر قرار داده در حالی که دیگر اعضای توافق از آن بی‌بهره مانده‌اند. خروج ایران از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد، حفظ حقوق هسته‌ای و ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز کشور در این زمینه، مشروعیت‌بخشیدن به غنیسازی اورانیوم در خاک ایران، پذیرش ایران هسته‌ای از سوی جهان و انجام مبادلات در این زمینه، لغو تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، منوط به زمان کردن تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی و هسته‌ای ایران، برداشتن تمامی تحریم‌های ضدایرانی از سوی شورای امنیت، اتحادیه اروپا و... تنها بخشی از دستاوردهای این توافق است؛ بی‌جهت نیست که ظریف برجام را بزرگترین دستاورد دیپلماتیک ایران در دهه گذشته دانسته‌است.
همین دستاوردهای ایران در برجام بسترساز تقلای ترامپ در راستای فشار حداکثری کاخ سفید بر تهران برای دستیابی به توافق ثانویه شده‌است؛ توافقی که ترامپ در انتخابات پیش رو در مقابل دموکرات‌ها و شخص «جو بایدن» نماینده طیف سیاسی رقیب به آن نیاز دارد اما امکان تحقق آن از نگاه ناظران بعید به نظر می‌رسد.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*