از شاعر و نویسنده تا مترجم و روزنامه‌نگار؛ تمام فرزانگان اهل کتاب که 1403 درگذشتند

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در سالی که گذشت، چهره‌های بسیاری از دنیا رفتند؛ در این بین نویسندگان، شاعران، مترجمان و پژوهشگران هم بودند. به رسم هر سال یادی می‌کنیم از درگذشتگان سال 1403 که قلم‌هایشان را زمین گذاشتند و به دیار باقی رفتند و با هفت‌هزار سالگان سر به‌سر شدند.

به گزارش ایسنا، محمد هوشمند ویژه، استاد دانشگاه، مولف و مترجم متولد سال 1315، نهم فروردن در 87 سالگی از دنیا رفت.

از آثار او می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: «فرهنگ لغات و اصطلاحات پزشکی» نوشته دورلند، «طریقت ذن» و «طبیعت مرد و زن» نوشته الن واتس، «تاریخ تحلیلی هنر جهان» از آپجان، «فراسوی اصل لذت» از فروید، «روانشناسی زنان» نوشه کارن هورنای، «گویا» از ژان فرانسوا ژابرن، «هنر مدیریت به روش خردمندان شرق» نوشته توماس کلری، «واقعیت درمانی» از ویلیام گلاسر، «یوگا و تندرستی» نوشته سلواراجا یسودیان، «دریچه‌ای به جهان شگفت‌انگیز موسیقی» (تألیف) و «کالبدشناسی و فیزیولوژی دانشگاهی» (تألیف).

پرویز بابایی، مترجم و نویسنده، که سال 1311 در تهران متولد شد، 19 فروردین در 92 سالگی از دنیا رفت.

بابایی نزدیک به 20 جلد کتاب ترجمه و تالیف کرد که از آن میان می‌توان از «تاریخ عرب در قرون جدید»، «لودیگ فوئر باخ و ایدئولوژی آلمانی»، «کانت و فلسفه معاصر»، «فلسفه تجربه‌گرا»، «از سقراط تا سارتر»، «فرهنگ اصطلاحات فلسفه»، «اومانیسم و سوسیالیسم»، «دموکراسی و انقلاب»، «زمینه تکامل اجتماعی» و «مکتب‌های فلسفی از دوران باستان تا امروز» نام برد. حوزه‌های آثار او تاریخ فلسفه، ادبیات، علوم اجتماعی و سیاسی است.

محمود مدبری، استاد دانشگاه و مصحح زاده پانزدهم شهریور سال 1335 شمسی در تهران بود که 22 فروردین بر اثر بیماری سرطان از دنیا رفت.

«شاعران بی دیوان»، «فرهنگ لغات نثرهای فنی و مصنوع»، تصحیح «ترجمه قرآن ماهان»، «دیوان نجیب گلپایگانی»، «دیوان عماد فقیه کرمانی»، «غازان نامه منظوم»، «تراجم الاعاجم»، «سرمه سلیمانی» و «فرهنگ عجایب اللغه» از جمله آثار چاپ‌شده اوست.

محمدعلی علومی، اسطوره‌شناس، پژوهشگر و طنزپرداز زاده 16 فروردین 1340 در بم بود که 16 اردیبهشت در 61 سالگی درگذشت.

از رمان‌های معروف او می‌توان به «سوگ مغان»، «آذرستان»، «ظلمات»، «اندوهگرد»، «پریباد»، «داستان‌های غریب مردمان عادی»، «هزار و یک شب نو»، «خانه کوچک» و «عطای پهلوان» اشاره کرد. رمان «آذرستان» او در سال 77 کتاب برگزیده سال از سوی وزارت ارشاد وقت و رمان طنز «شاهنشاه در کوچه دلگشا» برنده سی سال رمان طنز ایران شد.

مونا علی‌مددی، مدرس زبان و ادبیات فارسی، زاده متولد 1360، 31 اردیبهشت در 43 سالگی بر اثر بیماری از دنیا رفت.

«دفتر صوفی / شرح و توضیح 15 نثر عرفانی به همراه مقدمه در تاریخ تصوف و تقسیم‌بندی نثرهای عرفانی»، تصحیح کتاب «علم بدیع» نوشته محمدحسین فروغی و «مولف، اصطلاحی تازه در نقد» نوشته اندرو بنت از جمله آثار اوست.

نیلوفر امرایی مترجم، روزنامه‌نگار و فرزند اسدالله امرایی، متولد 1367 پنجم خرداد در 36 سالگی درگذشت.

«آشپزخانه خانم گیلاس»، «با یک فکر بکر چه کار می‌توان کرد» و «ساعت‌ها: کتاب فعالیت همراه با نقاشی، رنگ‌آمیزی و برچسب» و «آموزش در خانه (عددها)» از کتاب‌هایی هستند که از او به جا مانده‌اند.

عزیز شبانی، استاد دانشگاه و شاعر، متولد 29 بهمن‌ماه 1331 در فیروزآبادِ فارس بود که هفتم خردادماه در 72 سالگی از دنیا رفت.

«از بوف کوری‌ها و...» (مجموعه رباعی) و «آهِ آهو» (مجموعه غزل‌ها) از آثار به‌جامانده اوست.

سیدصدرا روحانی، شاعر متولد 1318 در رودسر، هفتم خردادماه درگذشت.

«گیسوان خواهری بید»، «آقا معلم» و «ماه شقایق گلو» مجموعه شعرهای منتشرشده اوست.

منوچهر حسن‌زاده، مدیر انتشارات «مروارید»، متولد 1312 در آمریکا در 91 سالگی از دنیا رفت.

او فوق‌لیسانس علوم اجتماعی داشت. حسن‌زاده پیش از انقلاب عضو ارتش بود و در سال 1359 بازنشسته شد و از آن زمان تمام‌وقت در نشر کار می‌کرد.

محمدتقی غیاثی، منتقد ادبی و مترجم ادبیات فرانسوی سال 1311 در خمامِ گیلان زاده شد و هفتم مردادماه 1403 در فرانسه درگذشت.

«خدایان تشنه‌اند» اثر آناتول فرانس، «سهم سگان شکاری» اثر امیل زولا، «دلهره هستی» اثر آلبر کامو، «هفته مقدس» اثر لویی آراگون و «نقد تکوینی» اثر لوسین گلدمن از جمله ترجمه‌های اوست.

محمدعلی بهمنی، شاعر متولد سال 1321 در دزفول بود که شامگاه نهم شهریور در پی عارضه مغزی در 82 سالگی از دنیا رفت.

«باغ لال»، «در بی‌وزنی»، «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود»، «این خانه واژه‌های نسوزی دارد»، «شاعر شنیدنی است»، «چتر برای چه، خیال که خیس نمی‌شود» و «من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم» از دفترهای شعر او هستند.

جلیل تجلیل، مترجم، مصحح و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران متولد سال 1313 در خوی بود که 12 شهریور 1403 به علت کهولت سن و عوارض ناشی از آن از دنیا رفت.

جلیل تجلیل در دوره ششم (سال 1385) به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار ایران معرفی شد. برخی از آثار او در زمینه‌های تألیف، ترجمه و تصحیح عبارت‌اند از «الغدیر»، «معیار الاشعار خواجه نصیرالدین طوسی»، «برگزیده متون ادب فارسی»، «معانی و بیان»، «جناس در پهنه ادب فارسی»، «نقشبند سخن»، «فنون و صنایع ادبی»، «تحلیل اشعار اسرارالبلاغه»، «مهدی کیست؟»، «شرح مشکلات تاریخ وصاف» و «کتابداری نوین در اسلام».

علیرضا طبایی، شاعر و ترانه‌سرا، زاده 14 آذر سال 1323 در شهر شیراز بود که 19 شهریورماه در 80 سالگی در منزل خود از دنیا رفت.

از این شاعر، این مجموعه‌های شعر منتشر شده است: «جوانه‌های پاییز»، «از نهایت شب»، «خورشیدهای آن سوی دیوار»، «شاید گناه از عینک من باشد»، «مادرم ایران»، «تندر اما ناگهانی‌تر»، «تاک کهنسال و خوشه‌های صبح» و «عشق تو نمی‌میرد» (مجموعه ترانه).

ابراهیم اقلیدی، مترجم و محقق «هزار و یک‌شب»، متولد 1327 در اقلید فارس بود که بعد از یک دوره بیماری طولانی 25 شهریور در 76 سالگی از دنیا رفت.

«افسانه‌های مردم مصر» اثر راجر لنسلین گرین، «قصه‌ها و افسانه‌ها» نوشته لئو تولستوی، «موزه نیمه‌شب» اثر انی دالتون، «قصه‌ها و افسانه‌های مردم اسکاتلند» به روایت باربارا کر ویلسون، «شاهزاده خوشبخت و داستان‌های دیگر»، اثر اسکار وایلد، «گمشده شهرزاد»، «چرا زمین گرد است» نوشته ایزاک آسیموف، «کله کدو و مترسک» در شهر زمرد نوشته ل. فرانک باوم، «قصه‌ها و افسانه‌های هند» (بازگفته جی. ای. بی. گری)، «مگره و دیوار سنگی» و «مگره و مرد نیمکت‌نشین» نوشته ژرژ سیمنون، «آب کردن» ای ال ولف، «قصه‌ها و افسانه‌های مردم ژاپن» به روایت هلن و ویلیام مک آلپاین، «فر پرماجرا» نوشته لایولی پنلوپ، «مریخی‌ای که برای ماندن آمده بود و داستان‌های دیگر» نوشته لایولی پنلوپ، «دنیای قصه‌گویی»، «سفرهای سندباد» و «هسیود و هومر» از جمله آثاری هستند که او به عنوان ویراستار و مترجم در انتشار آن‌ها نقش داشته است.

محمود حکیمی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان و پژوهشگر، زاده 9 شهریور 1323 در تهران بود که 30 شهریور ماه پس از تحمل یک دوره بیماری در سن 80 سالگی از دنیا رفت.

«اشراف‌زاده قهرمان»، داستان‌هایی از عصر ناصرالدین‌شاه، مجموعه چهارجلدی «هزار و یک حکایت تاریخی»، رمان «نقابداران جوان» و مجموعه 22 جلدی «تاریخ تمدن» از جلمه آثار او هستند.

فرزین غفوری، نویسنده، پژوهشگر و عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، متولد سال 1353 در تهران بود که ششم آبان در 50 سالگی از دنیا رفت.

غفوری برای کتاب «سنجش منابع تاریخی شاهنامه در پادشاهی خسروانوشیروان» برگزیده هفدهمین دوره جایزه قلم زرین (پژوهش برگزیده در حوزه نقد و پژوهش ادبی)، برنده پانزدهمین دوره جایزه پژوهش فرهنگی سال (پژوهش برگزیده در حوزه مطالعات ادبی و زبان فارسی) و برنده ششمین دوره جایزه استاد دکتر فتح‌الله مجتبایی (یکی از دو رساله دکتری برگزیده سال 1394 در حوزه ادبیات، عرفان و فلسفه) شد.

حفیظ‌الله ممبینی (آبگینه)، شاعر و داستان‌نویس سال 1321 در باغملک متولد شد و 13 آبان درگذشت.

مجموعه شعرهای «دانه‌های اشک»، «چشمه‌سار غزل» و «مثنوی هزار و یک بیت» از آثار این شاعر هستند.

زهرا تجویدی، نویسنده متولد 1324 بود. او فرزند علی‌اصغر تجویدی، آهنگساز و نوازنده فقید موسیقی ایران و همسر محمدعلی شاکری‌راد، هنرمند نقاش، اسطوره‌شناس و استاد دانشگاه بود. تجویدی 12 آذر در 79 سالگی درگذشت.

«گنجینه نقوش خاتم»، «آشنایی با هنرهای سنتی ایران»(با همکاری شاکری‌راد) و «گنجینه طلایی آشنایی با هنرهای سنتی ایران» (با همکاری شاکری‌راد) از آثار به‌جا مانده از این نویسنده است.

منصور یاقوتی، داستان‌نویس، پنجم دی‌ماه سال 1327 در روستای کیوه‌نان شهرستان سنقر استان کرمانشاه متولد شد و هشتم دی پس از تحمل مدت‌ها رنج بیماری، در سن 76 سالگی درگذشت. او یکی از چهره‌های شاخص در میان نویسندگان دهه 40 و 50 ایران بود.

«آواز کوه»، «داستان‌های آهو دره»، «قصه‌های زاگرس»، «آیین یارسان در اساطیر قوم کرد»، «حماسه بابک خرم‌دین»، «خرچنگ بلندپرواز»، «دهقانان»، «چراغی بر فراز مادیان کوه»، «افسانه‌هایی از ده‌نشینان کرد»، «گل خاص»، «پاجوش»، «مردان فردا»، «سال‌های پرخاطره»، «با بچه‌های ده خودمان»، «زخم» و «درخت خشک و باغ پرگل» بخشی از آثار این نویسنده است.

سیدابراهیم نبوی، نویسنده، طنزپرداز، پژوهشگر طنز و از فعالان مطبوعاتی، متولد 22 آبان 1337 بود که 26 دی 1403 در 66 سالگی به زندگی خود پایان داد.

«ستون پنجم»، «بی‌ستون»، «چهل‌ستون»، «دایره‌المعارف ستون پنجم»، «راپورت‌های یومیه» و «تذکره‌ها»، سه کتاب با همکاری نیک‌آهنگ کوثر با نام‌های «در سال 79/78/77 اتفاق افتاد»، «سانس 6»، «یادداشت‌های روزانه زندان»، «ماه عسل پاییزی»، «کاوشی در طنز ایران» (2 جلد)، «اعتراف»، «تهرانجلس»، «سفر طولانی» و «دشمنان جامعه سالم» از جمله آثار اوست.

جلال متینی (زاده 1307)، مورخ و محقق متخصص در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران (مخصوصاً در زمینه شاهنامه‌پژوهی) در 96 سالگی در آمریکا درگذشت.

«خلاصه ویس و رامین»، «منظومه حماسی کوش‌نامه»، «تفسیر قرآن مجید»، «پند پیران»، «هدایه‌المتعلمین» و «نمونه‌هایی از نثر فصیح فارسی معاصر» بخشی از آثار این پژوهشگر است.

پرویز مسجدی، داستان‌نویس، متولد سال 1317 در تهران بود که 30 بهمن در 86 سالگی از دنیا رفت.

«بازی هر روز»، «جزیره»، «روزهای مقاومت در خرمشهر»، «با گنجشکها بودم»، «رویاهای ماندگار»، «افکار تیره» و «پاتوق» از جمله آثار اوست.

تورج رهنما، شاعر، نویسنده، پژوهشگر ادبی و استاد زبان و ادبیات آلمانی دانشگاه تهران سال 1316 در اهواز متولد شد و 21 اسفند در 87 سالگی درگذشت.

از جمله آثار رهنما به زبان فارسی هفت دفتر شعر است که آخرین آن‌ها «پرده بگردان، بانو» است. از جمله پژوهش‌های ادبی او نیز می‌توان به «برشت، فریش، دورنمات» و «ادبیاتِ امروزِ آلمان» اشاره کرد. همچنین چند کار ادبی او به زبان آلمانی عبارت‌اند از: «در نفسِ اژدها»، «ادبیاتِ داستانی و تغزلی در ایران»، «ادبیات نمایشی در ایران» و «سیمای زن در ادبیات امروز ایران».

رهنما در سال 2000 میلادی جایزه ادبی شهر هانوفر را دریافت کرد و در سال 2002 نشان «گوته» در شهرِ وایمار به او اعطا شد.

24457