از فلسطین چه بخوانیم؟ مروری بر کارنامه ادبیات مقاومت در حوزه فلسطین

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ادبیات مقاومت که از مهمترین سنگرهای فرهنگی ملت‌های انقلابی در مقابل تهاجم نظامی، سیاسی و فرهنگی است، امروز به یک شکوفایی در دنیا رسیده است، وجه پررنگی از ادبیات مقاومت در سرزمین فلسطین به حیات خود ادامه می‌دهد، نویسندگان بسیاری از داخل و خارج فلسطین با آثارشان به این ادبیات غنا بخشیده‌اند‌، این روزها که جهان اسلام در بهت و حیرت در برابر جنایات باورنکردنی رژیم صیهونیستی فرو رفته و سران قدرت در جامعه جهانی سکوت کرده‌اند، مروری بر کارنامه درخشان ادبیات پایداری در حوزه فلسطین می‌تواند شناختی جامع‌تر از گذشته تاریخی فلسطین و جنایات اسرائیل برای ما ایجاد کند. شمار کتاب‌های منتشر شده در این حوزه بسیار است، اما در این گزارش تلاش شده تا به معرفی برترین کتاب‌های منتشر شده در حوزه ادبیات داستانی و مستند طی سال‌های اخیر پرداخته شود.

متاستاز اسرائیل نوشته کوروش علیانی از انتشارات جام جم

کوروش علیانی در متاستاز اسرائیل به مسئله جنگ اسرائیل می‌پردازد و نشان می‌دهد که درگیری‌های ایجاد شده توسط اسرائیل چه اثرات مخربی را به لحاظ اقتصادی و همچنین انسانی ایجاد کرده است. نویسنده در این کتاب تلاش داشته تا رویکرد جدیدی را در برخورد با این پدیده جنگ اسرائیل ارائه دهد. نگارنده از سه نفر که تاثیر بسزایی در به ثمر رسیدن این کتاب داشتند نام برده؛ که می‌گوید: نام دو نفر را بلدم و سومی را نه. اولین نفر امام خمینی (ره) عزیز است، نه به‌دلیل جایی که گفت؛ اسرائیل باید از بین برود بلکه به علت جایی که گفت جنگ ما جنگ فقر و غناست و جنگ بشریت با اسرائیل ادامه جنگ فقر و غناست و هرگز تمام نخواهد شد، مگر روزی که عدالت در این کره خاکی اجرا شود. دومین نفر که در این کتاب بسیار موثر بود، عبدالله شهبازی است که به ما آموخت که زرسالار یعنی چه! و پیوند زرسالاری و صهیونیسم چیست و چرا نمی‌توان آن‌را نادیده گرفت و سومین کسی که بسیار از او ممنونم، خانم صهیونیستی است که در کانادا زندگی می‌کند و در سال 2005 هر روز برای من نامه فحش، تهدید و... می‌فرستاد و همان‌جا بود که من فهمیدم صهیونیسم یعنی چه! این سه نفر چشمم را به واقعیت تمام و کمال باز کردند. حرف‌های بسیاری در این کتاب زدم از جمله این‌که؛ صهیونیسم همانقدر ضدیهود است که فاشیست‌ها ضدیهود بودند. صهیونیسم را یهودی بینید.

علیانی در این کتاب فارغ از شعارها و هیاهوها، در پی شناخت ریشه‌ای و تاریخی مساله اسرائیل برمی‌آید و با یک سلسله روایت تاریخی که از 140 سال پیش شروع می‌شود و تا زمان نگارش کتاب در سال1399 ادامه دارد، می‌کوشد تکوین و تشکیل این رژیم را پیگیری کند. این کتاب در حقیقت نتیجه حدود دو دهه مطالعه و پژوهش علیانی درباره اسرائیل و صهیونیسم است و تاریخ و سیر تشکیل اسرائیل را به‌زبان و روایت ساده پیش روی مخاطب می‌گذارد. نویسنده با کدهای مشخص اثبات می‌کند آنچه به نام اسرائیل ایجاد شده، جامعه‌ای از یهودیان حول یک هسته سخت با محوریت گروه‌های تروریستی است که مثلث ترور، تعدی و تبعیض را نمایندگی می‌کنند و با تزویر تکمیل می‌شوند.

کتاب «متاستاز اسرائیل» روایت استمرار تبعیض، ترور و تعدی به قلم کورش علیانی در 272 صفحه با شمارگان 1000 نسخه و بهای67 هزار تومان، برای نوبت سوم توسط انتشارات جام جم چاپ و روانه بازار کتاب شده است.

زخم داوود نوشته سوزان ابوالهواء از انتشارات آرما

کتاب زخم داوود نوشته سوزان ابوالهواء و ترجمه فاطمه هاشم‌نژاد، یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های فرانسه است، ابوالهواء نویسنده فلسطینی ساکن آمریکاست و خودش اشغال را تجربه کرده است. او در این رمان زندگی چهار نسل از یک خانواده فلسطینی را در دل سیر وقایع تاریخی این سرزمین روایت می‌کند. داستان از زاویه‌ای متفاوت به فلسطین و ساکنان آن (چه یهودی و چه عرب) نگاه می‌کند. نگاه همدلانه نویسنده به تمام شخصیت‌های داستان و روایت جزئیات زندگی هر کدام خواننده را در فضایی بی‌طرفانه قرار می‌دهد.

در این رمان زندگی در سایه جنگ جدی روایت می‌شود و مرگی که هر لحظه و هر روز در یک قدمی انسان قرار دارد، عشق، دل‌بستگی، خانواده و حتی امید را پررنگ‌تر می‌کند. روایت صادقانه و گرم نویسنده از مردمی که برای زندگی‌کردن می‌جنگند و احساسی که کتمان نمی‌شود، داستان کتاب را برای همه، حتی کسانی که قدر آرامش روزهای معمولی‌شان را نمی‌دانند، دل‌پذیر و خواندنی می‌کند.

با این حال، کتاب با نام اصلی صبحگاهان در جنین به26 زبان زنده دنیا ترجمه شده و عنوان پرفروش‌ترین کتاب فرانسه را در سال 2009 از آن خود کرد. این کتاب قبل از آن در سال 2006 با نام زخم دیوید که در ترجمه فارسی با نام زخم داوود ترجمه شده است در روزنامه‌ای به صورت پاورقی در آمریکا منتشر شده است.

«فلسطین از منظر آیت‌الله خامنه‌ای» به کوشش سعید صبح‌میرزایی، انتشارات انقلاب اسلامی

کتابی که سعید صلح‌میرزایی از میان بیانات مقام معظم رهبری آن را گردآوری کرده و در انتشارات انقلاب اسلامی به چاپ رسیده، کتابی است که از منظر آیت‌الله خامنه‌ای به فلسطین نگاه کرده است. در ابتدای این کتاب مقدمه‌ای از علی‌اکبر ولایتی پیرامون فلسطین و نقش و جایگاهش در امت اسلامی آمده است و در مطالب کتاب به موضوعاتی چون آینده فلسطین، راه‌های حل مسئله فلسطین و شبهات مربوط به فلسطین در کلام و نگاه رهبر معظم انقلاب پرداخته است‌.

این کتاب شامل بیانات آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در دومین برگزاری روز قدس انقلاب اسلامی مصادف با 1359.05.17است و در 8 بخش «کلیات»، «شکست‌ها و پیروزی‌ها»، «مسئولیت‌ها»، «جنایات»، «راه‌حل‌ها»، «قهرمانان» «روشنگری»، «آینده روشن» به بیان دیدگاه رهبر در مسئله فلسطین پرداخته است.

«غزه از بازگشت می‌نویسد» از انتشارات آرما

این کتاب داستان‌هایی کوتاه از 15 داستان نویس جوان ساکن در غزه را در خود دارد. این نویسنده‌های جوان که از محاصره غزه رنج بسیار برده‌اند و در فضای غم‌انگیز غزه متولد شده و رشد یافته‌اند، راوی داستان‌های متعدد و از جنبه های مختلف در غزه هستند و البته تجاوز سال 2008- 2009 اسرائیل به غزه که به جنگ 22 روزه معروف شد، تاثیر بسیار زیادی بر فضای داستان‌های این کتاب گذاشته است.

نویسندگان این کتاب، به این مجموعه به عنوان وسیله ای برای رساندن صدای خود به جهانیان نگاه کرده‌اند و از پدران و مادران و کودکانی گفته‌اند که از کوچکترین امکانات محروم بوده، هدف حملات اسرائیل قرار گرفته‌اند و در بدترین شرایط سعی کرده‌اند، زنده بمانند. «غزه از بازگشت می‌نویسد» خواننده‌ها را با زندگی واقعی و مسائل پیش روی مردم این منطقه مواجه می کند. این کتاب در سال 2014 منتشر شد و نویسندگان جوان غزه با این کتاب واقعیت غزه و آنچه را که بر مردم این سرزمین می‌رود، به عنوان گواه پیش روی وجدان‌های جهانی قرار داده‌اند.

«10 غلط مشهور درباره اسرائیل» نوشته ایلان پاپه، انتشارات کتابستان

«10 غلط مشهور درباره اسرائیل» نوشته ایلان پاپه، با ترجمه وحید خضاب به نقد ادعاهای دروغین اسرائیل پرداخته است، در سال‌های اخیر مورخان بسیاری در سراسر جهان به نقد ادعاهای دروغین اسرائیلی‌ها برای حضور در سرزمین‌های اشغالی پرداخته‌اند. در این میان نظرات مورخانی که از دل اسرائیل و یهود برخاسته‌اند، حائز اهمیت است. ایلان پاپه یکی از این مورخان است که نظراتش در سال‌های اخیر سرو وصدای زیادی به پا کرده است.

پاپه مورخ و فعال اجتماعی اهل سرزمین‌های اشغالی است. او استاد دانشکده علوم اجتماعی و مطالعات بین‌الملل و رئیس مرکز اروپایی مطالعات فلسطین در دانشگاه اگزتر بریتانیا است. پاپه در حیفا متولد شد. او پیش از رفتن به بریتانیا از سال 1984 تا 2007 استاد ارشد علوم سیاسی در دانشگاه حیفا و از سال2000 تا 2008 رئیس مؤسسه مطالعات فلسطینی و اسرائیلی امیل توما در این شهر بود.

کتاب‌های مختلف او درباره درگیری اسرائیل و فلسطین باعث شده است که او شهرت فراوانی در این حوزه کسب کند. ایلان از جمله مورخان جدید اسرائیلی است که تشکیل اسرائیل را مقصر فقدان صلح در خاورمیانه دانسته و صهیونیسم را خطرناک پنداشته و خواستار تحریم بین‌المللی دانشگاهیان اسرائیلی شده است.

او حتی پیش از آنکه «پاکسازی نژادی فلسطین»، پرفروش‌ترین کتاب خود را بنویسد، یک چهره جنجال‌برانگیز در اسرائیل بود. او در کتاب «بیرون از قاب»، گزارشی کامل از جدایی وی از فضای علمی اصلی اسرائیل و پیامدهای آن ارائه می‌کند. وی معتقد است که رژیم اشغالگر صهیونیست زشت‌ترین پاک‌سازی نژادی در جهان معاصر را انجام داده تا اشغالگران را ساکنان اصلی یک سرزمین جای دهد.

اما شاید مهمترین کتاب پاپه بعد از "پاکسازی نژادی فلسطین" را بتوان " 10 افسانه درباره اسرائیل" دانست که پس از انتشار سر و صدای زیادی به پا کرد. پاپه در این کتاب 10 افسانه‌ای را که اسرائیل بر پایه آن بنا نهاده شده است، مورد ارزیابی قرار داده و جعلی بودن آن را به جهانیان نشان داده است. حالا انتشارات کتابستان معرفت ترجمه‌ای از کتاب را به کوشش وحید خضاب در دست انتشار دارد.

پاپه در این کتاب ابتدا 10 گزاره تاریخی را که بنیاد کشور جعلی اسرائیل شده، مطرح کرده است و در ادامه با دلایل تاریخی و مستندات و شواهد این ادعاها را مورد مداقه قرار می‌دهد.

«من پناهنده نیستم» نوشته رضی عاشور از انتشارات شهرستان ادب

رمان «من پناهنده نیستم»، زندگی یک خانواده فلسطینی اهل طنطوره - روستایی ساحلی است که در 49 کیلومتری حیفا در جنوب فلسطین واقع شده - را به تصویر می‌کشد که به علت حمله اسرائیلی‌ها از سرزمین خود کوچ می‌کنند. شخصیت اصلی و قهرمان داستان زنی به نام رقیه است. او به اصرار پسرش حسن داستان زندگی خود را تعریف می‌کند. این رمان روایت پناهندگی فلسطینیان و جنگ داخلی لبنان و حمله اسراییل به این کشور است، رنج هجرت و قتل عام و وقایع بزرگی که بعد از پیمان اوسلو بر سر فلسطین آمده است؛ همه این روایات چنان با جزئیات دقیقی بیان می‌شود که یکی از مهمترین رمان‌های مربوط به واقعه 1948 فلسطین در ادبیات روایی عرب را رقم می‌زند. حکایتی از مصیبت ملت فلسطین و اجبار آنان برای خروج از سرزمین و وطنشان و زندگی تلخ در نقاط مختلف جهان به امید بازگشت به وطن.

رضوی عاشور در این اثر چنان از فلسطین و سنت‌های آن می‌نویسد، که گویی در آنجا زندگی می‌کند. البته این یکی از ویژگی‌های مثبت و از ویژگی‌های سبک نوشتاری عاشور است که در دیگر آثار او نیز به خوبی قابل مشاهده است. پرداختن به جزئیات زندگی، سنت‌ها و آیین‌ها، دغدغه‌های یک فلسطینی به صورت پیوسته در کتاب دیده می‌شود؛ هرچند ممکن است گاه برای مخاطب ملال‌انگیز شود.

رقیه، شخصیت اصلی این داستان، قصه زندگی خانواده‌اش را از کودکی تا بزرگسالی روایت می‌کند. «رقیه» در واقع نمادی است از تمام جوانان فلسطینی که دوره تاریخی سختی را پشت سر می‌گذارند. «من پناهنده نیستم» نماینده‌ای است برای معرفی میراث فلسطین از عادات و سبک زندگی گرفته تا آهنگ‌ها و موسیقی.

نثر نویسنده و از سوی دیگر آشنایی او با جزئیات زندگی و دغدغه‌های «رقیه» به عنوان یک جوان فلسطینی کتاب را برای علاقه‌مندان به ادبیات عرب خواندنی کرده است؛ به طوری که مخاطب می‌تواند با رنج «رقیه‌» ها در پیکار با سرنوشت، آوارگی و دلتنگی همدل باشد. روایتی که در آن گاه نفس تاریخ نیز به شماره می‌افتد. «من پناهنده نیستم» داستانی است از رنج و عشق و اشاره‌ای است به زندگی هزاران نفر که نادیده گرفته شدند.

 حرکت اسلامی فلسطین نوشته سیدهادی خسروشاهی از انتشارات اطلاعات

این کتاب مبارزات مردم فلسطین را با توجه به مراحل مختلف تاریخ مبارزات اسلامی ملت فلسطین در پنج دوره ارزیابی و بررسی کرده است: 1. دوره نخست: مرحله تاریخی سالهای 1917 تا 1929م و ماهیت اسلامی قیامهای 1919، 1920 و 1921.2. دوره دوم: مرحله تاریخی سالهای 1929 تا 1939م و ظهور شیخ عزالدین قسام و پیدایش حرکت «قسامیون» هواداران قسام و آثار آن در رویدادهای انقلاب بزرگ فلسطین.3. دوره سوم: مرحله تاریخی سالهای 1939 تا 1948 و پیدایش جنبش اخوان المسلمین و نقش این سازمان و هواداران قسام در جنگ فلسطین. 4. دوره چهارم: مرحله سخت و دردناک از سال 1948 تا 1967م و اوضاع سیاسی فلسطبن در بحران جنگ و پس از آن.5. دوره پنجم: حرکتهای اسلامی معاصر از سال 1967م به بعد و موضع اخوانالمسلمین در قبال مسأله فلسطین؛ نقش حرکت اسلامی «حماس» و «جهاد اسلامی فلسطین».

 دختران زیتون (به یاد زنان شهادت طلب فلسطینی) از انتشارات قبله اول

عملیات شهادت طلبانه علیه دشمنان متجاوز و اشغالگر یک عمل جهادی و روش دفاعی است و مجاهد مسلمان برای آسیب زدن به متجاوزان و اشغالگران و برای دفاع از دین، وطن و ناموس خود به این عملیات روی می‌آورد. زنان فلسطین به عنوان مادر، خواهر، دختر و یا همسر مجاهدان فلسطینی نیز از جمله افرادی هستند که برای دفاع از دین و وطن خود جانشان را در این راه فدا کردند. مؤلفان( اسماعیل عبداللطیف الاشقر و مومن محمد غازی بسیسو و محمدعلی صمدی) در این کتاب سعی کرده است به معرفی این شیرزنان فداکار بپردازند.

 فلسطینی کُشی (هولوکاست اسرائیلی) نوشته مایکل هافمن و موشه لیبرمن انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

پس از انقلاب اسلامی کتب فراوانی راجع به فلسطین در ایران به چاپ رسیده است که هرکدام از زاویه ای مساله فلسطین را مورد بررسی قرار دادهاند. اما کتاب حاضر جزء معدود کتابهایی است که جنایات صهیونیستها را به صورت عینی و دقیق در ابتدای هزاره سوم میلادی نشان داده است.

هزارهای که اوج عصر ارتباطات است و هیچ حادثهای در دنیا از چشم تیزبین رسانه‌ها مخفی نمی‌ماند اما در همین عصر هم اسرائیل با استفاده از سلطه رسانه‌های معروف جهان به قتل و غارت و تجاوز به حقوق فلسطینیان ادامه میدهد. در بخشی از این کتاب واقعیت‌های جدیدی از هویت، ریشه‌ها و صدها مسئله مرتبط با صهیونیسم ارائه شده که در نوع خود حتی برای خوانندگان اهل فن نیز تازگی دارد.

فلسطین از منظر امام خمینی از مؤسسه چاپ و نشر عروج

کتاب حاضر متضمن رهنمودها و مواضع بزرگمردی است که نهضت الهی خویش را با اتکال به خدا و تکیه بر نیروی عظیم مردمی به انقلابی بزرگ در جهان اسلام مبدل ساخت. آنچه در این اثر گردآوری شده است فرازهایی از مواضع امام خمینی (ره) درباره فلسطین که در مقاطع مختلف از تاریخ انقلاب اسلامی در سخنرانیها، پیامها و مصاحبه‌های ایشان منعکس گردیده است.

مطالعه مجموعه حاضر به خوبی آشکار می‌سازد که حضرت امام در اوج قدرت نظام ستمشاهی، افشاگر روابط پنهان رژیم شاه و اسرائیل بود و مقابله با خطر اسرائیل برای جهان اسلام را بسیار جدی و پیگیرانه دنبال می‌کرد.

بچه های فلسطین نوشته غسان کنفانی و فاطمه باغستانی - روایت فتح

کنفانی داستان فلسطینیان را می‌نوشت و بعد خودش به وسیله این داستان‌ها روایت شد. داستانها و روایت‌های کنفانی خواننده را به درک تجربه‌های فلسطینیان درباره مبارزه‌شان دعوت می‌کند، مبارزهای که در قرن بیستم اکثر مردمان خاورمیانه را غمگین کرده است.

در کتاب «بچه های فلسطین» هر داستان یک شخصیت کودک دارد، کودکی که قربانی حوادث و رویدادهای سیاسی است اما با وجود این برای به دست آوردن آیندهای روشن در مبارزهها مشارکت میکند. همانند رمانهای دیگر کنفانی، این داستانها بر جبران وضعیت گذشته وطن گمشده به طور عملی تاکید میکنند و در عین حال با چنان استعدادی نگارش یافته‌اندکه برای تمام جهانیان عرب جذاب است.