افزایش حقوق کتابداران در گرو جذب سرمایه پایدار است
تهران - ایرنا - سرپرست نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: در نهاد کتابخانه ها نیروی انسانی، جزیی از کار فرهنگی است و آرامش خیال کتابداران بسیار مهم است. ما امکان جذب سرمایه پایدار را نداریم که پرداختی راضی کننده برای همکاران کتابدار داشته باشیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، پس از پایان دوران 7 ساله حضور علیرضا مختارپور، در سمت دبیرکلی نهاد کتابخانه های عمومی کشور که با تغییرات و دستاوردهای قابل توجهی همراه بود، مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی این نهاد فرهنگی به سرپرستی نهاد کتابخانه ها، برگزیده شد.
مهدی رمضانی دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی و دانشجوی دکترا در همین رشته است.
او در طول دوران فعالیت خود در حوزه فرهنگ در سمت‌های مختلفی حضور داشته که از جمله می‌توان به معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، معاون انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مدیرعامل موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی، عضو شورای سیاست گذاری نمایشگاه‌های فرهنگی شهر تهران، عضو کارگروه کتاب و نشر مشاوران جوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عضو و نایب رئیس هیات مدیره موسسه نشر شهر، عضو کار گروه کتاب شورای فرهنگی دفتر مقام معظم رهبری و عضو شورای سیاست‌گذاری هفته کتاب جمهوری اسلامی، اشاره کرد.
رمضانی، با حضور در خبرگزاری ایرنا به سوالات خبرنگار فرهنگی این رسانه، پاسخ داد.
مسئولیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سنگین است، برای پذیرش آن تردید نداشتید؟
نمی‌خواهم بگویم از مسئولیتی که به من رسیده، گریزان بودم که اگر این گونه بود، قائدتا نباید این کار را قبول می‌کردم ولی همه عزیزانی که در کارهای اداری و اجرایی فعالیت می‌کنند، می‌دانند که شرایط امروز نهاد، به جهات مختلف سخت و دشوار است. مخصوصا نهاد کتابخانه‌ها که به لحاظ تعداد نیروی انسانی و پرسنل، دستگاهی بزرگ و گسترده محسوب می‌شود.
هفت هزار و 500 نفر همکار در سراسر کشور هستند که از کتابخانه‌های مرکزی استانها تا کتابخانه‌های روستایی و سیار، با مشقت، سختی و تلاش، در حال کار و فعالیت هستند و مباحث و نکات جدی معیشتی دارند، قطعا مشکلات و فشارهای اقتصادی که در کشور وجود دارد، شامل حال این عزیزان هم می شود.
از طرفی ما یک دستگاه خدمت رسان در حوزه فرهنگ هستیم و باید برطرف کننده نیاز و توقعات مورد نظر مردم و مخاطبان کتابخانه های سراسر کشور باشیم، این هم یک دغدغه جدی و سخت برای ما، در این شبکه گسترده است. این کار از مرکز استان تا روستاها و مناطق دور افتاده که کتابخانه های سیار وظیفه خدمت رسانی را دارند شامل می شود. بنابراین مسئولیت گرفتن در این شرایط کار سخت و دشواری است.
من قبل از این معاون توسعه نهاد بودم. در آنجا علاقه‌مندی های من وجود داشت و می توانستم آنها را پیگیری کنم. و این علاقه مندی ها با نقطه اتصال به خدمت به مردم در واقع شیرین تر می شد.
ثمره افتتاح یک بخش کودک در کتابخانه مرکزی را به فاصله فردای روز افتتاح می توانستید ببینید و این خیلی شیرین بود. همه انگیزه و علاقه ام خدمت رساندن به مردم در حوزه فرهنگ است و این خیلی اتفاق خوب و بزرگ و مبارکی است. مخصوصا در حوزه کودک و نوجوان اگر بتوانیم کاری کنیم. در حال حاضر برای آنکه این خدمت رساندن فرآیند بهتر و سالم تر و جذابتری پیدا کند و همراه با آرامش و محبت و احساس باشد. دغدغه معیشت همکارانم به این اضافه شده برای من. هرچند قبلا هم بود ولی الان به واسطه این مسئولیت، خیلی پر رنگ تر شده است.
در نهاد کتابخانه ها عنصر نیروی انسانی یک عنصر کارمند تصدی گر محسوب نمی شود و خود جزیی از کار فرهنگی است. آن چه در مشاوره کتاب و مشورت دادن و در اداره کتابخانه و همه اینها، هست، کار همکار کتابدار ماست. هرچه کتاب خوب در کتابخانه بگذاریم ولی همکار ما آرامش خیال و انگیزه نداشته باشد کار خوب پیش نمی رود. این دو دغدغه من به عنوان دو بال پیش برنده در نهاد است. یکی خدمت رساندن به مردم در کنار آرامش خیال و کارآمدی همکارانم و رفع دغدغه های آنها که امیدوارم از پس آن بربیایم.
برنامه‌هایی که آقای مختارپور آغاز کردند، ادامه پیدا خواهد کرد؟
بنای شخصی و مدل کاری من این است که وقتی وارد فضای کاری می شوم و مسئولیتی را می پذیرم از تمام توان و ظرفیتم برای پیشبرد آن حوزه استفاده می کنم. بعد از مختارپور کار کردن، کار دشواری است. ایشان یک شخصیت فرهیخته، دارای سابقه جدی در حوزه فرهنگ، کتاب و کتابخوانی و شناخته شده هستند و شخصا اعتبار علمی دارند، کسی که بخواهد جا پای ایشان بگذارد قطعا کارش برای ادامه مسیر سخت تر است.
من در این جابجایی، از بدنه نهاد محسوب می شوم و الان هم دوران سرپرستی را طی می کنیم. شاید به لحاظ عملیاتی و اجرایی، تخصصی ترین معاونت نهاد کتابخانه ها و هر آنچه ماموریت نهاد بوده، در معاونت توسعه و ترویج کتابخانه ها، پیگیری می شده است. مباحث فرهنگی، توسعه و تجهیز کتابخانه‌ها، تامین منابع، بحث مشارکت ها و انجمن ها و کارهایی از این دست.
تجربه این سالها که قریب به چهار سال بوده، به علاوه تجربه‌هایی که به صورت مستقل و قبل از آن در قالب اتاق فکر نهاد کتابخانه ها و در حوزه مشورتی با نهاد داشتم، به پیشرفت کار کمک خواهد کرد و می توانیم مباحثی که در رابطه با نهاد بوده است را پیگیری کنیم و اجازه ندهیم ضرب آهنگ کارها در ادامه از ریتم بیفتد.
وظیفه ما پیگیری است و پیگیر هستیم. ما هیچ کدام از برنامه های توسعه ای خود را عقب ننداخته ایم. این برنامه ها اعم از توسعه و تجهیز کتابخانه ها و تکمیل پروژه ها که بیشتر آنها در دست ما نیست و تنها بهره برداریم. چه مجری طرح ها و پروژه ها، چه صاحبین آن استانداری ها و فرمانداری ها هستند. نهادهایی مثل نوسازی و تجهیز مدارس، وزارت مسکن و شهرسازی و یا خود وزارت فرهنگ و ارشاد مجری برخی پروژه ها هستند، هیچ یک از این کارها متوقف نشده و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سفری که به قم داشتند، پیگیر راه اندازی فوری کتابخانه قم و تکمیل پروژه و تجهیز آن هستند.
پروژه بعدی که نزدیک افتتاح است کتابخانه مرکزی رشت خواهد بود که پروژه مهم و اثرگذاری است. با مذاکره ای که با استاندار گیلان، اسدالله عباسی داشتم، بر این موضوع تاکید کردم و ایشان هم نسبت به این کار اهتمام داشتند و جلسه انجمن کتابخانه عمومی استان را تشکیل دادند و موضوع را پیگیری کردند. پروژه های کوچک دیگری هم هست که در روزهای دهه فجر بهره برداری شدند.
در سطوح مختلف، توسعه و تجهیز کتابخانه های روستایی و شهری، به جد در حال پیگیری است. اولویت اساسی هم ساخت کتابخانه از طریق خیرین یا محل مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی و تجاری است که آن هم در حال انجام است. در همین زمینه بانک پاسارگاد چند پروژه جدی در این نهاد کلید زد که انشاالله به نتیجه برسد. در حوزه برنامه‌های فرهنگی هم همینطور است، اختتامیه جشنواره رضوی را نیز خواهیم داشت، برنامه سالروز تاسیس نهاد را داریم و برنامه راه اندازی هدهد سفید.
هدهد سفید، جشنواره ای است که در پی آن هستیم تا باشگاه مخاطبان آن را در سالروز ایجاد این مجموعه راه اندازی کنیم. یکی از کارکردهای هدهد سفید انتخاب کتاب برتر در حوزه کودک و نوجوان بود که یک دوره آن هم برگزار شد و انشاالله این استمرار خواهد داشت.
حکم دبیرکلی شما چه زمانی صادر خواهد شد؟
اینکه چه زمانی حکم می خورد و چه فرآیندی باید طی شود، نکته ای نیست که من بخواهم راجع به آن اظهار نظر کنم. ابتدا ریاست محترم جمهور، باید هیئت امنای نهاد را منصوب کنند و در واقع احکام اعضای حقیقی از جانب ایشان صادر شود. اعضای حقوقی هم که بر اساس قانون مشخص هستند.
این نکته، موضوعی است که وزیر ارشاد و ریاست جمهوری، باید به آن رسیدگی کنند. البته من نه از باب تعارفات مرسوم سیاسی و اداری که وجود دارد، از نظر حرفه‌ای، اگر در این شرایط کسی تواناتر و با ظرفیت بیشتر و بهتر بتواند این مسئولیت را بر عهده بگیرد، بعد از دوران سرپرستی این مسئولیت را به او واگذار خواهم کرد، من از این موضوع حتما استقبال می کنم. چون نتیجه این تصمیمات باید به مصلحت عمومی مردم و در واقع اعضا و همکاران نهاد کتابخانه ها باشد.
آیا بودجه نهاد در سال پیش رو، 1401 افزایش خواهد داشت؟
در پاسخ به این سوال باید مقدمه ای درباره ساختار بودجه نهاد، بگویم. ما در نهاد دو منبع اصلی تامین بودجه داریم. یکی نیم درصد از درآمد شهرداری هاست که بر اساس قانون تاسیس نهاد کتابخانه ها به این نهاد تعلق می گیرد که در واقع قانون الحاقی مقررات مالی دولت است که باید به کتابخانه های عمومی پرداخت شود. اساسا این درآمد، درآمد پایداری نیست، چون درآمد شهرداری‌ها درآمد پایداری نیست و قابل برنامه ریزی و محاسبه به صورت قطعی و دقیق و نهایی نبوده است. ضمن اینکه شهرداری‌ها اکثرا از پرداخت این حق قانونی کتابخانه ها به صورت مستقیم خودداری می کنند و ما مجبوریم بر اساس قانون دیگری که وجود دارد درخواست دهیم که خزانه بانک مرکزی از حساب شهرداری‌ها برداشت و به حساب کتابخانه های عمومی واریز کند که همین کار هم حواشی و نکات دیگری در پی دارد.
محل دیگر تامین بودجه کمکی است که دولت به ما اختصاص می دهد و در جداول بودجه به عنوان کمک محسوب می شود. نزدیک به 30 تا 35 هزینه های نهاد از این طریق است و قاعدتا 65 درصد آن را هم شهرداری‌ها پوشش دهند. در مجموع این دو عدد با توجه به افزایشی که در هزینه های جاری داشتیم و افزایشی که در فضای اقتصادی خانوارها و همکاران کتابدار ما شکل گرفته، امکان جذب سرمایه پایدار را نداریم که پرداختی راضی کننده برای همکاران داشته باشیم. البته تلاش دبیرکل پیشین و معاونین اداری مالی وقت نهاد، من و دیگران این بود که تمام حقوق قانونی مصوب شده به همکاران ما پرداخت شود اما واقعا با حقوق 4-5 میلیون تومانی (به طور میانگین در نهاد)، نمی شود این شرایط اقتصادی را سپری کرد و همکاران ما از این حیث در مضیقه و سختی هستند.
افزایش هرگونه پرداختی در هر قالبی منوط به تامین و افزایش این بودجه است. تلاش این بود عددی که در قالب کمک دولت است به نوعی تامین شود و افزایش یابد، سال گذشته تلاش هایی صورت گرفت اما باز عددی که افزایش یافت چندان قابل توجه نبود.
یکی دیگر از اتفاقاتی که دولت می تواند به وقوع آن کمک کند، و الان در دستور کار رئیس جمهوری، قرار دارد، هماهنگ و یکسان شدن نظام پرداخت ها است. نهاد ما، عمومی و غیر دولتی محسوب می شود و مشابه ما در این زمینه جمعیت هلال احمر است اما از فصل یک پرداخت بودجه برخوردار است. انشاالله سازمان اداری استخدامی که این موضوع را پیگیری می کنند و سازمان مدیریت و برنامه ریزی، نهاد کتابخانه ها و کارکنان شریف آن را که جزو زحمت کشان حوزه فرهنگ هستند را در این محاسبات و اصلاحات منظور کنند و ما هم پیگیری های خود را از طرق اداری، چه معاونت ریاست جمهوری و چه مجلس انجام می‌دهیم و امیدواریم این موضوع در آینده ای نه چندان دور مرتفع شود و بتوانیم مشکلات پرداخت را حل کنیم.
به تازگی تابلوهایی در سطح شهر برای نشان دادن محل کتابخانه‌های عمومی نصب شده است، هماهنگی آن چگونه بود؟
این کار را از سازمان زیبایی شناسی شهرداری تهران، در دوره قبل پیگیری کردیم، اکنون با وجود تیم جدید فضای همراهی در حال شکل گرفتن است. البته شنیده ایم که در یکی دو منطقه تابلوها را جمع کردند و باید پیگیری شود. این کار در شهرهای کوچک خیلی مرسوم است که البته استان به استان متفاوت است. در کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل، اراک، در خیلی از شهرستان‌ها و شهرها این تابلوها دیده شده اما در کلان شهرها کمتر دیده شده است.
برای برخی از اماکن از قبیل مساجد، این تابلو قبلا دیده و طراحی شده اما برای کتابخانه ها نبوده و برای اعضای کتابخانه ها به صورت خاص و همکاران کتابدار خیلی امیدوار کننده و خوشحال کننده است که محلی که کار می کنند شناسانده شود.
دغدغه ما این است که موقعیت کتابخانه در بین مردم شناخته شده نیست و روی این موضوع باید کار شود. در مراکز خدمات رسانی شهری جایی داریم به عنوان کتابخانه که می توان خدماتی از آن دریافت کرد، مردم شاید فرهنگ سرا را بهتر از کتابخانه می شناسند، البته در کلان شهر ها بهتر است و در استانها و مراکز استانها تقریبا مرکز اصلی فرهنگی آن شهر محسوب می شود.
برچسب‌ها
