اقدامات ایران در حوزه حقوق بشر و شهروندی در 2 سال اخیر

ستاد حقوق بشر ایران گزارشی از اقدامات کشورمان در حوزه حقوق بشر و شهروندی مرتبط با سه‌ماهه نخست سال 1403 و گزارش ویژه دستاوردهای دستگاه‌های اجرایی طی 2 سال گذشته را منتشر کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از قوه قضائیه، خلاصه‌ای از مهم‌ترین اقدام‌های قابل‌توجه در جمهوری اسلامی ایران در حوزه حقوق بشر و شهروندی (سه‌ماهه نخست سال 1403) و گزارش ویژه دستاوردهای دستگاه‌های اجرایی طی 2 سال گذشته در این حوزه‌ها، به زبان فارسی و انگلیسی از سوی ستاد حقوق بشر منتشر شد.

عدم اجرای مجازات قصاص از طریق جلب رضایت اولیای دم

بر اساس این گزارش، اخذ رضایت از اولیای دم و عدم اجرای مجازات قصاص برای 96 نفر از محکومین به قصاص در سراسر کشور (یک نفر محکوم کمتر از 18 سال) در سه‌ماهه نخست سال 1403، کسب شد که پرونده 26 نفر از محکومین ذکرشده در نتیجه تلاش شعب حل اختلاف، ختم به صلح و سازش شده است.

2 هزار و 823 زندانی جرایم غیرعمد در سه‌ماهه نخست 1403 از زندان‌های سراسر کشور با کمک ستاد دیه و خیرین با پرداخت بیش از 11 هزار میلیارد ریال، آزاد شده‌اند.

مرخصی و آزادی با استفاده از نهادهای ارفاقی

این گزارش می‌افزاید: با عفو و آزادی 1896 نفر و تخفیف مجازات 2 هزار و 885 نفر از محکومین در سراسر کشور به مناسبت عید سعید فطر و عید سعید غدیر خم در سال جاری، موافقت شد که 338 زن، 92 نفر از اتباع بیگانه و 11 نفر از محکومین 18 سال و کمتر از آن جز معفوفین هستند.

آزادی 18 هزار و 168 زندانی در سراسر کشور با استفاده از ارفاقات قانونی و تسهیلات قضائی، صدور بیش از 48 هزار و 971 مورد مجازات‌های جایگزین حبس از سوی قضات سراسر کشور، بهره‌مندی 103 هزار و 108 نفر از زندانیان در سراسر کشور از بیش از 230 هزار و 561 مورد مرخصی در سه‌ماهه نخست سال جاری و آزادی 4 هزار و 907 نفر از زندانیان واجد شرایط سراسر کشور با استفاده از پابند الکترونیکی، ازجمله اقدام‌های قضائی در این حوزه است.

*آمار نظارت بر حقوق زندانیان و مراجعان دستگاه قضائی و تسهیل دادرسی الکترونیک در سه‌ماهه نخست سال 1403 عبارتند از: انجام ملاقات و بررسی درخواست‌های 597 هزار و 886 نفر از مراجعان به دادگستری‌های سراسر کشور از سوی رؤسای کل دادگستری‌ها، دادستان‌ها و دیگر مقام‌های قضائی و صدور دستورات لازم در این خصوص.

*رسیدگی به 797 مورد از درخواست‌های مردمی از سوی قضات و مسئولان قضائی سراسر کشور با برپایی میزهای خدمت در مساجد، مصلی‌ها و....

*رسیدگی به 3 هزار و 785 مورد از درخواست‌های مردمی در جریان سفرهای استانی ریاست محترم قوه و دیگر مقام‌های قضائی به استان‌های هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد.

*پاسخگویی به درخواست‌های 15 هزار و 136 نفر از مراجعان حضوری به اداره کل ارتباطات مردمی قوه قضائیه و ملاقات و رسیدگی به درخواست‌های 2 هزار و 12 نفر از آنان ازسوی مسئولان عالی قضائی.

*انجام بیش از 26 هزار و 515 مورد بازدید از زندان‌ها ازسوی قضات و ملاقات با 105 هزار و 115 نفر از زندانیان ازسوی آنان در سراسر کشور و در نتیجه، صدور دستور اعطای مرخصی برای بیش از 43 هزار و 77 نفر، دستور آزادی بیش از 14 هزار و 200 نفر، موافقت با بیش از 17 هزار و 210 مورد درخواست اشتغال و موافقت با اعمال ارفاقات قانونی برای بیش از 11 هزار و 179 نفر از زندانیان.

*برگزاری بیش از 83 هزار و 591 فقره دادرسی الکترونیک برای زندانیان در محاکم حقوقی و قضائی سراسر کشور.

*اخذ 822 هزار و 142 نوبت ازسوی مراجعان به‌صورت الکترونیکی و غیرحضوری و با مراجعه به سامانه نوبت‌دهی الکترونیکی جهت مراجعه به شعب و واحدهای متمرکز اجرای احکام.

*صدور 715 هزار و 595 فقره گواهی عدم سوء‌پیشینه برای متقاضیان به‌صورت غیرحضوری و با مراجعه به سامانه ثبت درخواست گواهی عدم سوء‌پیشینه.

آموزش، حرفه‌آموزی و اشتغال زندانیان و حمایت از خانواده آنان

برگزاری دوره‌های آموزشی اشتغال و حرفه‌آموزی برای بیش از 27 هزار و 73 نفر از زندانیان در سه‌ماهه نخست 1403، پوشش بیش از 39 هزار و 985 خانواده زندانیان ازسوی انجمن‌های حمایت از زندانیان در سراسر کشور و ارائه خدمات حمایتی، درمانی و آموزشی به آنان و اشتغال بیش از 65 هزار و 620 نفر از زندانیان و پرداخت دستمزد ماهیانه به آنان، از جمله دستاوردها در حوزه آموزش، حرفه آموزی و اشتغال زندانیان و حمایت از خانواده آن‌ها است. صلح و سازش در نتیجه تلاش‌های شورای حل اختلاف

در رابطه با صلح و سازش در سه ماهه اول سال جاری 356228 از پرونده‌های مختومه قابل صلح (41/71 درصد) در شعب حل اختلاف سراسر کشور (6514 شعبه) ختم به صلح شده و همچنین 6811 نفر از زندانیان آزاد شده‌اند و از ورود 2351 نفر به زندان در نتیجه ایجاد صلح و سازش با تلاش شعب شورای حل اختلاف مستقر در زندان و صلح یاران سراسر کشور، جلوگیری شده است.

اهم اقدام‌های قابل‌توجه در حوزه غیرقضایی

در ادامه این گزارش مهم‌ترین اقدام‌های قابل‌توجه غیرقضایی مورد توجه قرار گرفته است.

برگزاری نخستین آزمون استخدامی ویژه افراد دارای معلولیت به‌منظور جذب و به‌کارگیری 4 هزار و 336 نفر در 46 دستگاه اجرایی، افزایش اعتبار هزار و 728 میلیارد تومانی برای کمک به تغذیه کودکان دچار سوءتغذیه، خدمات رایگان دندانپزشکی در روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر، بودجه 25 هزار میلیارد ریالی برای درمان رایگان کودکان زیر 7 سال، درمان رایگان مصدومان تصادفی، انجام رایگان 561 هزار عمل جراحی برای بیمه‌شدگان، ارائه رایگان 44 میلیون خدمت دارویی به بیمه‌شدگان در مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی، کمک بیش از 10 هزار میلیارد ریالی بیمه سلامت به بیماران خاص، بازگشت 20 درصدی دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل عشایری به مدارس، پوشش تحصیلی 98 درصدی دانش‌آموزان عشایر، افتتاح 25 هزار و 841 واحد از جمله نهضت ملی مسکن در سیستان و بلوچستان، آزادی 500 زندانی جرایم غیرعمد، توزیع بیش از 17 هزار سمعک حلزونی، جذب 50 هزار بازمانده از تحصیلات، ارزیابی سلامت جسمانی دانشجویان جدیدالورود 19 منطقه تهران، بهره‌مندی 5 هزار خانوار روستایی استان سیستان و بلوچستان از برق و تصویب روز محیط زیست در تقویم رسمی کشور از دیگر اقدام‌های قابل‌توجه در سه‌ماهه نخست سال 1403 است. دستاوردهای مهم دستگاه‌های اجرایی در 2 سال اخیر در حوزه حقوق بشر و شهروندی

در این گزارش همچنین به بررسی اقدام‌های و دستاوردهای انجام‌شده در کشورمان طی 2 سال گذشته در حوزه‌های اشتغال و اقتصاد، بهداشت و ایمنی، ارتباطات و فناوری اطلاعات، آموزش، زنان و خانواده، مسکن، حمل‌ونقل و فرهنگی پرداخته شده است؛ پیگیری مطالبات مردم در حوزه حقوقی و قضائی از دیگر مواردی است که در ادامه به آن رسیدگی خواهد شد.

حوزه اشتغال و اقتصاد:

*کاهش نرخ بیکاری از 9.6 درصد در سال 2020 به 8.9 درصد در سال 2024.

*کاهش نرخ بیکاری در بسیاری از استان‌ها و تا 26 استان رشد 32 درصدی آموزش فنی‌وحرفه‌ای.

*آموزش فنی‌وحرفه‌ای به بیش از 2 میلیون نفر.

*رشد 300 درصدی در مراکز ارزن.

*افزایش نرخ مشارکت اقتصادی به 41.3 درصد (متوسط نرخ مشارکت بلندمدت اقتصادی کشور در 25 سال گذشته به‌طور میانگین 38 بوده است).

*اشتغال 42.5 درصد از کسانی که در پاییز 1401 در پاییز 1402 بیکار بودند.

*ایجاد شرایط اشتغال در شهرهای کم‌برخوردار با ابداع روش‌های خودحمایتی و حمایت از بنگاه‌های اقتصادی کوچک (کاهش تعداد شهرهای با نرخ بیکاری بالای 10 درصد در سال 1403 از 15 مورد به 6 شهر و کاهش نرخ بیکاری در بسیاری از شهرها به کمتر از 7 درصد).

*افزایش بیش از 170 درصدی دستمزد کارگران و افزایش 40 درصدی میانگین حداقل دستمزد سالانه.

*کاهش 2.1 درصدی نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نسبت به سال قبل.

*کاهش 8.0 درصدی نرخ اشتغال.

*امنیت شغلی تکاملی (براساس داده‌های آماری، بیش از 21 میلیون نفر از جمعیت شاغل در پاییز 1401، پس از گذشت یک سال و در پاییز 1402 همچنان به همان شغل مشغول بودند؛ این میزان یعنی 88.2 درصد از شاغلان در همان محل کار و در همان شغل خوداشتغالی بوده‌اند که دستاورد کمتری در ایجاد امنیت شغلی در محل کار است.)

* 760 هزار کارگاه با کمتر از 10 کارگر در کشور.

*آموزش ایمنی برای کارگران در محل کار زیر 10 نفر.

*کاهش نقطه به نقطه تورم بر اساس آمار بانک جهانی از 48.7 درصد در سال 2020 به 35 درصد در سال 2024.

*افزایش 300 درصدی پرداخت تسهیلات در صندوق امید کارآفرینی و در نتیجه ایجاد یا حفظ بیش از 300 هزار شغل.

*رشد اقتصادی قابل توجه کشور در سال‌های 1400، 1401 و 1402 به ترتیب 5.6، 5 و نزدیک به 6 درصد بوده است.

*افزایش تولید ناخالص داخلی از 195.53 در سال 2020 به 464.18 در سال 2024.

*افزایش شاخص برابری قدرت خرید (PPP) از 30.73 در سال 2020 به 115.67 در سال 2024.

*افزایش 63 درصدی صندوق بازنشستگان.

بخش بهداشت:

*بهره‌برداری از 16 هزار تخت اطفال شامل 4 هزار تخت تخصصی.

*افزایش هزار و 800 پزشک در 2 سال گذشته به ظرفیت درمان کودکان.

*افزایش 25 درصدی حریم هوایی اورژانس.

*راه‌اندازی 87 مرکز درمان ناباروری سطح 2 در کشور و 37 هزار و 492 نفر برای درمان ناباروری به این مراکز مراجعه کردند و 30 درصد موفقیت در درمان آن‌ها.

*افزایش مراکز درمانی ناباروری سطح 3 از 70 مرکز در سال 1400 به 126 مرکز (شامل 50 مرکز دولتی) در سال 1403 در تمامی استان‌های کشور و ارائه یک میلیون و 112 هزار و 683 خدمات تخصصی به مراجعین.

*33 خدمت جراحی برای درمان ناباروری.

*بیش از 300 هزار تولد در مراکز دولتی به‌صورت رایگان انجام شد.

*برگزاری 270 هزار کلاس برای مادران باردار جهت ترویج زایمان طبیعی.

*مراکز توسعه زایمان بدون درد.

*ایجاد 34 بیمارستان تخصصی برای حمایت از مادران و کودکان و در نتیجه کاهش مرگ‌ومیر نوزادان (به‌عنوان مثال کاهش 25 درصدی مرگ‌ومیر نوزادان در زاهدان).

*افتتاح 134 پروژه درمانی در سال 1402.

*افزایش مراقبت از کودکان از 556 تخت به 1050 تخت.

*افزایش کل تجهیزات سرمایه‌ای از 91 دستگاه به 351 دستگاه و افزایش تعداد دستگاه‌های دیالیز از 347 دستگاه به هزار و 453 دستگاه در مراکز بهداشتی درمانی شهر کشور.

*اعزام 12 هزار پزشک، دندانپزشک و داروساز و 2 هزار و 800 پزشک متخصص به مناطق محروم و کاهش هزینه‌های درمانی مناطق محروم و کاهش اعتبارات فعالیت‌های درمانی در این مناطق از 30 درصد به 10 درصد در مسیر کاهش محرومیت.

*رشد 100 درصدی در حوزه گردشگری، سلامت و فعالیت، 290 بیمارستان در این حوزه.

*افزایش پیوند دو طرفه.

*اجرای قانون تعرفه خدمات پرستاری پس از 15 سال تأخیر

*رشد راهنماهای بالی از 827 مورد به 13 هزار و 397 مورد.

*افزایش ناوگان پیش بیمارستانی اورژانس و توزیع هزاران آمبولانس.

*بهره‌برداری از 135 پروژه آموزشی شامل 4 دانشکده علوم پزشکی و 15 مرکز آموزش پزشکی.

*افزایش تعداد دانشجویان پزشکی از 208 هزار و 590 دانشجو در سال 1400 به حدود 28 هزار در سال 1402.

افزایش 65 درصدی مدت دوره دکتری پزشکی (50 درصد افزایش در فوق تخصص و 25 درصد در فلوشیپ).

*صادرات داروهای ایرانی به 50 کشور

*اهدای سبد سیاه به 60 میلیون نفر از 7 دهه اول در قالب انجمن الکترونیک فجرنا کالابرگ.

*ارائه سبد غذایی رایگان به 136 هزار کودک مبتلا به سوءتغذیه.

*ارائه بسته‌های غذایی و بهداشتی 6 میلیون ریالی به مادران باردار و شیرده در سه دهه اول جامعه. 196 پنال دارو مدرن.

*ارائه کلیه خدمات پزشکی به بیماران خاص به‌صورت رایگان.

*تولید 120 قلم فرآورده‌های دارویی مدرن که 44 قلم برای نخستین بار در کشور تولید شده است.

حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات:

*اتصال 8200 روستای بالای 20 خانوار به اینترنت و دسترسی 98.5 درصد از آنان به اینترنت پرسرعت. ارائه 75 درصد از خدمات دولت از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند و ارائه بیش از 500 خدمت بدون مراجعه حضوری و در لحظه به مردم.

*صدور 5 میلیون مجوز ظرف 6 ماه گذشته به شکل برخط.

*افزایش تراکنش مرکز ملی تبادل اطلاعات کشور که اتصال بین دستگاه را برعهده دارد از یک‌ونیم میلیارد در سال 99 به 8 میلیارد در سال 1402.

حوزه آموزش:

*ساخته شدن بیش از 7 هزار مدرسه و 33 هزار کلاس درس.

*ساخته شدن 2 هزار و 700 فضای ورزشی درون‌مدرسه‌ای با تاکید بر مناطق کم برخوردار.

*ارسال پنجاه هزار میلیارد ریال تجهیزات برای مدارس مناطق کم‌برخوردار.

*بهره‌برداری از 192 هنرستان جدید در مناطق کم‌برخوردار و در دست احداث بودن 300 هنرستان دیگر در این مناطق.

*تشکیل صندوق عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای نخستین بار طی سال 1403 و اختصاص 3 هزار و 500 میلیارد ریال به آن. کسب 30 مدال طلای المپیادهای علمی جهانی.

حوزه زنان و خانواده:

*تدوین بیش از 30 لایحه در حوزه زنان و اصلاح و اجرایی شدن برخی قوانین دیگر.

*ایجاد پست هم‌تراز معاون وزیر به مشاوران زن در دستگاه‌های اجرایی کشور.

*تشکیل 2 جلسه ستاد ملی زن و خانواده با 6 مصوبه شامل صندوق ضمانت زنان خانوار و ایجاد پست هم‌تراز معاون وزیر به مشاوران زن.

*اصلاح مواردی از قانون جوانی جمعیت، برنامه جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، لایحه مرخصی مادران در بیماری فرزند، لایحه افراد فاقد هویت، لایحه اهدای جنین، روش‌های نوین درمان ناباروری.

*اعطای 70 هزار قطعه زمین به خانواده‌های پرجمعیت.

*اصلاح آئین‌نامه اعطای سرپرستی و آئین نامه حمایت از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست و در نتیجه، خلوت شدن شیرخوارگاه‌ها و واگذار شدن سرپرستی کودکان به خانواده‌های واجد صلاحیت.

*انجام طرح‌هایی به‌صورت منطقه و محله‌ای با همکاری نهادها و بیش از 50 سمن و کارگروه‌های مردم نهاد در زمینه‌های مختلف مثل هویت دختران، ازدواج آسان، پیشگیری از طلاق، کاستن از آسیب‌ها به‌ویژه آسیب‌هایی مانند خودکشی و مشکلات زنان سرپرست خانوار و حمایت از زنان نخبه و تأثیرگذار و در نتیجه آن کاهش 2.7 درصدی طلاق، کاهش 33 درصد ازدواج دختران زیر 15 سال، کاهش بیش از یک درصدی بیکاری و افزایش یک درصدی اشتغال.

*اختصاص 41 درصد از 2 میلیون و 600 هزار شغلی که ایجادشده به زنان.

*اختصاص 30 درصد از مجوزهای تمامی مشاغل و 80 درصد از مجوزهای مشاغل خانگی به زنان.

*راه‌اندازی مجتمع‌های شوق زندگی برای حمایت از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست در یک‌سوم از استان‌های کشور.

*تهیه و تدوین گزارش ادواری حقوق کودک جمهوری اسلامی ایران و گزارش کنوانسیون مبارزه با فساد بعد از چند سال تأخیر.

*خودکفایی بیش از 126 هزار زن ایرانی سرپرست خانوار.

*کاهش 25 درصدی ازدواج زنان زیر 18 سال از 1400 تا پایان 1402.

*رشد 22 درصدی تعاونی‌های زنان در سه سال گذشته و تشکیل هزار و 223 شرکت تعاونی زنان با 12 هزار و 196 عضو و 18 هزار و 900 فرصت شغلی.

حوزه مسکن:

*افزایش 2 برابری نوسازی مسکن روستایی در 2 سال گذشته (بیش از 165 هزار واحد در سال).

*رشد 14 درصدی تولید و ساخت مسکن (از منفی 6.9 درصد در سال 1400 به 7.1 درصد در پایان سال 1402).

*واگذاری 47 هزار و 278 واحد مسکونی به مددجویان تحت پوشش بهزیستی.

*نوسازی 104 هزار واحد بافت فرسوده در 2 سال اخیر.

*صدور 96 هزار پروانه ساختمانی بافت‌های فرسوده در سال 1402.

حوزه حمل و نقل:

*احداث 327 کیلومتر آزادراه جدید در کشور و رسیدن طول آزادراه‌ها به 3 هزار و 53 کیلومتر.

*ساخت 3 هزار و 586 کیلومتر بزرگراه و افزایش طول مسیرهای بزرگراهی به 48 هزار کیلومتر.

*احداث 7 هزار و 400 کیلومتر راه روستایی و رشد 34 درصدی نسبت به قبل.

*رشد 49 درصدی ترانزیت دریایی.

*رشد 11 درصدی شاخص حمل راه‌آهن در سال 1402 نسبت به سال 1399.

*افزایش 28 میلیون تنی تخلیه و بارگیری بنادر.

*افزایش 772 هزار TEU تخلیه و بارگیری کانتینری با رشد 42 درصدی و رشد 140 درصدی جابه‌جایی مسافر در حوزه دریایی.

*احداث 292 فروند شناور دریایی و اضافه شدن 31 فروند شناور در بنادر شمالی؛ افزایش 767 درصدی جابه‌جایی مسافر بین‌المللی در بخش هوایی.

حوزه فرهنگی:

*20 برابر شدن بودجه حوزه فرهنگی از بودجه 12 هزار میلیارد ریالی در سال 1400 به 200 هزار میلیارد ریال در سال 1403. آموزش 100 هزار هنرجو در مناطق محروم.

*راه‌اندازی فناوری‌های نوین در حوزه کتاب در راستای امکان بهره‌مندی همه مردم در این بخش.

*کمک 30 هزار میلیارد ریالی به تشکل‌های مردمی در حوزه تصدی‌گری فرهنگی.

*اعطای 5 هزار میلیارد ریال یارانه مستقیم به رسانه‌ها در سال 1402.

*ابلاغ سند ملی موسیقی و اعزام رایزن فرهنگی زن به اروپا برای نخستین بار سند ملی موسیقی ایران پس از 45 سال توسط یک فقیه.

*راه‌اندازی شهر صنایع خلاق فرهنگی در 12 استان در حوزه صنایع فرهنگی.

*راه‌اندازی بنیاد ملی تئاتر ایران.

*انتصاب یک رایزن فرهنگی از اهل سنت در قاهره و یک رایزن فرهنگی زن در پاریس.

پیگیری درخواست مردم در حوزه حقوقی و قضائی:

*انعقاد 13 فقره سند همکاری حقوقی قضائی با کشورهای مختلف.

*تدوین لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور (اکنون در مجلس شورای اسلامی در نوبت صحن قرار دارد).

*کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌ها در تعزیرات حکومتی از 37 روز به کمتر از 20 روز.

*افزایش 46 درصدی تعداد بازرسی گشت‌های مشترک سازمان تعزیرات با حضور نمایندگان وزارت صمت، جهاد و کشاورزی، بهداشت و درمان، اتاق اصناف و استاندارد.

*پاسخگویی به حدود 6 میلیون ارتباط با دولت از طریق تلفن، پست، مراجعه حضوری و... که بیش از 4 میلیون و 300 هزار ارتباط در سفرهای استانی و 1 میلیون و 600 هزار تماس در پردیس حکومتی انجام شده است.

*پیگیری بیش از هزار پرونده مبارزه با فساد از طریق تماس‌های مردمی و منتج به نتیجه شدن 500 پرونده از آن‌ها.