اقدامات راهبردی مقابله با تحریم‌ها
تهران - ایرنا - روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: برای مقابله با هر پدیده‌ای سیاسی - اقتصادی مانند تحریم، علی‌الاصول گام اول درک و شناخت صحیح و دقیق آن پدیده است اما درک مختصات دقیق و شفاف معماری تحریم‌ها در سطوح راهبرد، تاکتیک و عملیات، به خوبی انجام نپذیرفته است. عده‌ای به مطالعات علمی اعتقاد چندانی ندارند.
روزنامه دنیای اقتصاد 17 آذر یادداشتی را به قلم مصطفی گوهری‌فر منتشر کرد و در گزیده ای از آن آورده است: اخیرا یک طرح تحت عنوان «اقدامات راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به دولت نیز ابلاغ شد. تدقیق در محتوای این قانون نشان می‌دهد که موارد مذکور بیش از آنکه اقدامات «راهبردی» به معنای علمی آن باشد، اقداماتی «عملیاتی» به حساب می‌آید به طوری که، این اقدامات را می‌توان ذیل یک «راهبرد کلان» تبیین و تنسیق کرد. فارغ از اینکه این اقدامات، «تاکتیکی» برای فراهم کردن ابزارهای مناسب در آینده ذیل راهبرد «مذاکره و احیای برجام» باشد یا «تلاشی» به‌منظور فراهم کردن زمینه اجرای راهبرد «عدم‌مذاکره و پایان برجام»، پرسش متقن‌تر این است که چالش‌های اساسی سر راه مقابله راهبردی با تحریم‌ها کدامند؟ و برای رفع این چالش‌ها چه راهکارهایی می‌توان تدوین و اجرایی کرد؟ واکاوی تحولات سال‌های طولانی اعمال و اجرای تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان نشان می‌دهد موانع جدی در سازوکارهای مقابله وجود داشته است که تعدادی از آنها مورد اشاره قرار می‌گیرد.
عدم‌شناخت درست و کافی تحریم‌ها
.. برخی اساسا تحریم را بی‌تاثیر دانسته و گروهی نیز محتوای گزارش‌های منتشر شده توسط اندیشکده‌های کشورهای تحریم‌کننده را سرلوحه شناخت خود قرار داده‌اند. به‌عنوان مثال کتاب ریچارد نفیو توسط مرکز پژوهش‌های مجلس ترجمه و مورد استقبال و تمجید تعداد زیادی حتی در نهادهای دولتی قرار گرفته و مبنای بررسی و شناخت‌شان قرار گرفت. غافل از اینکه برخی از مطالب منتشر شده درخصوص تحریم‌ها، «بسته‌های تبلیغاتی» طراحی شده است تا آن‌گونه که دلخواه طراحان است، تحریم‌شوندگان مسائل را بفهمند و نسبت به آن واکنش نشان دهند. شناخت درست واجد تجمیع تخصص‌های مختلف در گروه‌های اجرایی - تحقیقاتی است.
رویکرد جزیره‌ای در مقابله با تحریم
به‌دلیل گستردگی دامنه شمول تحریم‌ها، نهادهای مختلفی با این موضوع درگیرند اما هماهنگی و انسجام میان‌دستگاهی به‌خوبی صورت نمی‌گیرد. از طرف دیگر تحریم ابعاد اقتصادی، سیاسی، حقوقی، امنیتی و اجتماعی دارد و این انفکاک حوزه‌ای متاسفانه موجب برداشت تک‌بعدی متخصصان هر حوزه شده و اقدامات جامع برای برنامه‌ریزی صورت نمی‌گیرد.
عدم‌رعایت محرمانگی در روابط تجاری
امروزه در قراردادهای بین شرکت‌های کوچک و حتی بین اشخاص، یکی از بندها با عنوان «عدم‌افشای اطلاعات (NDA)» تعبیه شده و در همکاری‌های وسیع‌تر در سطح شرکت‌های بزرگ این بند اهمیت بیشتری می‌یابد. بنابراین به طریق اولی ضرورت دارد که در قراردادها و توافقات در سطح ملی میان کشورها این مساله به‌صورت جدی‌تر رعایت شود. در شرایط تحریمی که رصدخانه‌های ایالات‌متحده به‌دنبال شناسایی کوچک‌ترین همکاری با کشورمان با هدف مسدود کردن آن هستند، انتشار اطلاعات مربوط به اقدامات ضدتحریمی یک مانع جدی است.
تقلیل مساله ملی به سطح حزبی و فردی
مسائل «تحریم، برجام و مذاکره» موضوعاتی ملی بوده، منافع کشور در گرو آنهاست و تصمیمات مربوط به آن در سطوح عالیه تدوین و اجرایی می‌شود. وزارت امور خارجه وفق ماده یک قانون وظایف وزارت خارجه، مسوول «اجرای» سیاست خارجی بوده و طبق اصل 176 قانون اساسی شورای عالی امنیت ملی مسوول «تعیین سیاست‌های دفاعی - امنیتی کشور» است. به‌طور قطع تبدیل این موضوعات به ابزاری انتخاباتی یا حزبی - گروهی خلاف مصالح ملی کشور است. اگر فرض بر خدمتگزاری به کشور و مردم بوده و راهبرد کلان کشور مذاکره باشد، چندان تفاوتی نخواهد داشت که کدام گروه مذاکره کنند و نتایج احتمالی به اسم آنها ثبت شود. ایجاد فضای دوقطبی نسبت به مسائل ملی کشور و تخریب شخصیت افرادی که ماموریت‌شان مذاکره بوده در جهت حفظ منافع گروهی و حزبی، دقیقا آن چیزی است که تحریم‌کنندگان را مشعوف خواهد کرد.
اگر موارد مذکور را به‌عنوان اهم موانع در راه مقابله با تحریم بپذیریم، می‌توان بر مبنای آن راهکارهایی متعدد در سطح عملیاتی تعریف کرد. مدیریت تحریم‌ها دو بال اساسی دارد؛ «بسیج همه منابع و امکانات» و «خرد جمعی». مادامی که خرد جمعی باعث تجمیع همه امکانات و منابع کشور، از جمله «اعتماد مردم» به‌عنوان بالاترین سرمایه اجتماعی، «همت و حمیت» مسوولان و «برنامه‌ریزی جامع در سه سطح «راهبردی، تاکتیکی و عملیاتی» نشود، توفیقی حاصل نخواهد شد. اگر برنامه‌ریزی بلندمدت بر مبنای «واقعیت‌های موجود» و با فرض تداوم تحریم‌ها برای درمان بیماری‌های اقتصادی صورت گیرد، آن گاه می‌توان از فرصت‌های حاصل از «توافقات مقطعی» برای تحقق و اجرای بهتر آن برنامه‌ها استفاده کرد. باید پذیرفت در میدان جنگ اقتصادی مانند جنگ نظامی، آرایش مناسب ضرورت دارد و «همکاری» و «هماهنگی» عامل موفقیت است نه «جدل» و «رقابت.»
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد *س_برچسب‌ها_س*