امام علی (ع): طلب خیرخواهی از دشمن نشانه نادانی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، استراتژی‌ها و سیاست‌های خارجی باید بر پایه اصول محکم اعتقادی و اعتماد به نفس ملی بنا شوند. تکیه بر دشمنان نه تنها نادانی است، بلکه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای یک کشور داشته باشد. کشورها باید با اتکا به ظرفیت‌های داخلی و حمایت از متحدان قابل اعتماد، مسیر توسعه و تعاملات خارجی خود را پیش ببرند و از هرگونه اعتماد بی‌جا به دشمنان بپرهیزند و توقع خیرخواهی از آنها را نداشته باشند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در حدیثی فرمود "قَد جَهِلَ مَن استَنصَحَ أعداءَهُ" یعنی "هر که از دشمنان خود طلب خیرخواهی کند، نادان است" این حدیث دارای آموزه‌های عمیقی در زمینه سیاست خارجی است. این سخن نه تنها یک هشدار در برخورد با دشمنان است، بلکه اصولی مهم برای پیشبرد سیاست‌های بین‌المللی را ارائه می‌دهد. در ادامه، این حدیث را از منظر سیاست خارجه تحلیل می‌کنیم.

اولین نکته‌ای که از این حدیث برداشت می‌شود، اهمیت استقلال در تصمیم‌گیری است. امیر مؤمنان علیه‌السلام با این بیان به مسلمانان یادآور می‌شود که نباید برای تصمیم‌گیری‌های مهم، به دشمنان خود اعتماد کنند. در سیاست خارجی، کشورها باید استقلال فکری و استراتژیک خود را حفظ کنند و از مشورت و راهنمایی دشمنان بالقوه که منافع متضادی دارند، خودداری کنند. هرگونه وابستگی فکری به دشمن می‌تواند موجب از دست دادن منافع ملی و ایجاد ضعف در مقابل تهدیدات خارجی شود.

دومین نکته، درک واقعی از ماهیت دشمنان است. امام علی علیه‌السلام در این حدیث به ضرورت شناخت دقیق و عمیق از دشمنان اشاره می‌کند. در سیاست خارجی، کشورها باید تحلیل درستی از رفتار و نیات دشمنان خود داشته باشند و در هیچ شرایطی به آنان به‌عنوان منابع مشورت یا اعتماد تکیه نکنند. طلب خیرخواهی از دشمن به معنای نادیده گرفتن تعارضات و منافع متضاد است که می‌تواند منجر به تصمیماتی ناپخته و خطرناک شود؛ به عنوان نمونه کشوری که دشمنی آنها برای ملت عیان شده و 40 سال است که برای کشورمان هزینه‌تراشی می‌کند، جای چه دست برادری است؟ سیاست خارجی مؤثر نیازمند کنش فعال و برنامه‌ریزی در مقابل تهدیدات و فشارهاست، نه صرفاً واکنش منفعلانه نسبت به اقدامات طرف مقابل. ما یادمان نمی‌رود که سردار عزیزمان قاسم سلیمانی را همین آمریکایی‌ها ترور کردند و به آن بالیدند. همین آمریکا به صدام تسلیحات داد و کلی از جوانان ما را به قتل رساند. همین آمریکا هواپیمای مسافربری ما را منهدم کرد و به خلبان آن مدال افتخار داد.

دومین نکته، درک واقعی از ماهیت دشمنان است. امام علی علیه‌السلام در این حدیث به ضرورت شناخت دقیق و عمیق از دشمنان تأکید می‌کند. در سیاست خارجی، کشورها باید تحلیل دقیقی از رفتار و نیات دشمنان خود داشته باشند. طلب خیرخواهی از دشمن، به معنای نادیده گرفتن تعارضات و منافع متضاد است که می‌تواند منجر به تصمیمات ناپخته و خطرناک شود. به عنوان مثال، کشوری که دشمنی آن برای ملت عیان شده و 40 سال است که هزینه‌های سنگینی برای کشورمان ایجاد کرده، جای دست برادری نیست. سیاست خارجی مؤثر نیازمند کنش فعال و برنامه‌ریزی دقیق در برابر تهدیدات و فشارهاست، نه صرفاً واکنش منفعلانه به اقدامات دشمن. دشمنانی که تاریخشان پر از خیانت و دشمنی با ملت ما است، نباید در محاسبات سیاست‌گذاران خارجی به‌عنوان شریک یا دوست احتمالی مطرح شوند.

همان‌گونه که یادمان نمی‌رود سردار عزیزمان، قاسم سلیمانی، به‌دست همین آمریکایی‌ها ترور شد و آنان به این اقدام ننگین خود بالیدند. همین آمریکا بود که در جنگ تحمیلی به صدام حسین تسلیحات داد و به واسطه این کمک‌ها، تعداد بی‌شماری از جوانان ایرانی به قتل رسیدند. این همان کشوری است که هواپیمای مسافربری ایران را سرنگون کرد و نه تنها عذرخواهی نکرد، بلکه به خلبان این جنایت مدال افتخار داد. چنین کشورهایی در تاریخ دشمنی خود با ملت ما، هیچ‌گاه به عنوان خیرخواهان یا متحدان قابل اعتماد نخواهند بود؛ بنابراین مسئله تحریم بخش کوچکی از دشمنی ما با آمریکا است.

سومین درس از این حدیث، اهمیت همکاری با متحدان واقعی به جای دشمنان است. در سیاست خارجی، کشورهای موفق کسانی هستند که به‌جای تکیه بر دشمنان، به متحدان استراتژیک خود روی می‌آورند. این اتحادها بر اساس منافع مشترک و اعتماد متقابل ساخته می‌شوند. کشورهای هوشمند می‌دانند که دشمنان به دنبال منافع شخصی خود هستند و هرگونه راهنمایی یا مشورت از سوی آنان می‌تواند با اهداف نهفته و زیان‌بار همراه باشد.

چهارمین نکته، هشدار در مورد جنگ‌های نرم و تأثیرات روانی است. دشمنان در بسیاری از موارد، به جای جنگ نظامی، از ابزارهای نرم همچون دیپلماسی فریبکارانه، رسانه‌ها و جنگ روانی استفاده می‌کنند تا کشورهای رقیب را از درون تضعیف کنند. در چنین شرایطی، اعتماد به دشمنان و طلب نصیحت از آنان می‌تواند به شکاف داخلی و تضعیف حاکمیت ملی منجر شود. امام علی علیه‌السلام با این سخن، به اهمیت هوشیاری در برابر ابزارهای جنگ نرم دشمنان اشاره کرده است.