اهمیت شناخت سیره فاطمی برای سرودن شعر فاطمی

به گزارش مشرق، در آستانه سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) و با همکاری اداره کل کتابخانه های عمومی استان قم، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، دبیرخانه شعر آیینی و سازمان فرهنگی، هنری، ورزشی شهردای قم، سومین نشست از سلسله نشست های آسیب شناسی شعر آیینی با عنوان «در حریم شعر آیینی» با حضور محمدعلی مجاهدی، پدر شعر آیینی و دبیر دائمی دبیرخانه شعر آیینی کشور و محمدجواد الهی پور، حمید رمی، علی اصغر شیری و قدرت الله شفیعی از شاعران آیینی استان و مهدی توکلیان، سرپرست اداره کل کتابخانه های عمومی استان قم در کتابخانه عمومی شهدای نوبهار برگزار شد.

شعر آیینی، شعری تاثیرپذیرفته از منابع معتبر وحیانی، روایی و تاریخی اسلام

محمدعلی مجاهدی در این نشست گفت: در تعریف شعر آیینی گفتیم که هر مقوله منظومی که به نحوی با منابع معتبر وحیانی، روایی و تاریخی اسلام مرتبط باشد و از آنها تاثیرپذیری داشته باشد، شعر آیینی می نامیم؛ به عبارت دیگر، شعر آیینی را می توان لحاظ موضوعی به پازل گسترده ای تشبیه کرد که شعر ولایی، دینی، فاطمی، رضوی، عاشورایی و... قطعه هایی از آن را تشکیل می دهند. برای مثال شعر دینی تعریف متفاوتی دارد و در اشعار مناقبی خلاصه می شود و قسمت کوچکی از مجموعه شعر آیینی را دربر می گیرد.

هر چه از آموزه های اسلامی نشات گیرد، زیر مجموعه شعر آیینی است

وی در ادامه پیرامون گسترده شعر آیینی ادامه داد: آیا می شود گفت که موضوعات مرتبط به توحید، اخلاق، عرفان، جامعه، تربیت و موضوعات دیگری مثل دفاع مشروع، حضور در جبهه های نبرد حق علیه باطل، حمایت از مکتب قرآن و عترت و... از آموزه های اسلامی نشات نمی گیرند؟ خیر! بنابراین همه اینها می توانند زیر مجموعه شعر آیینی باشند.

سرودن شعر از نظر اسلام، یک عمل جهادی است

پدر شعر آیینی کشور در ادامه خاطر نشان کرد: از نظر شارع مقدس اسلام، سرودن شعر متعهد یک عمل جهادی است و نمونه تاریخی آن حسان بن ثابت که از شعرای صدر اسلام و مورد عنایت پیامبر (ص) نیز بوده است و به دلیل مشکلاتی که در کودکی داشته است از جنگ هراس داشته است و خدمت پیامبر گرامی اسلام (ص) می رسید و می گوید که من به لحاظ روحی آمادگی جنگ کردن ندارم و با شمشیر انسی ندارم. حضرت به ایشان فرمودند تو با عمل فرهنگی و شعر هایت، روحیه دشمنان اسلام را تضعیف کن و این عمل تو، عملی جهادی است.

آسیب های ساختاری، اعتبار شعر آیینی را خدشه دار می کند

وی با تقسیم بندی آسیب های شعر آیینی به دو بخش ساختاری و محتوایی افزود: آسیب های ساختاری، اشعاری هستند که از نظر دستور زبان مشکل دارند و این در کنار آثار فاخر گذشتگان ما هیچ جایگاهی نمی تواند داشته باشد و باعث هنجارشکنی، حرمت شکنی و از بین بردن اعتبار شعر آیینی می شوند.

مسائل مالی برخی از شاعران آیینی را منحرف کرده است

دبیر دائمی دبیرخانه شعر آیینی با اشاره به آسیب های شعر آیینی در سال های اخیر ابراز داشت: جریان شعر آیینی در حال حاضر با آسیب جدیدی رو به رو شده است که برخی از شاعران آیینی ما به واسطه مسائل مالی، گاهی حرمت شعر آیینی خدشه دار می شود و در این بین، شاعرانی موفق هستند که با وجود همه مشکلات، حریم شعر آیینی را محترم نگه دارند و اجازه ندهند که کیان شعر آیینی از بین برود.

مجاهدی در ادامه گفت: این خطر به گوش متولیان فرهنگی کشور رسیده است؛ در شرایطی که بسیاری از شبکه های معاند در خارج از کشور به دنبال شیعه هراسی هستند، برخی شاعران آیینی ما در داخل نیز خوراک لازم را برای آنها فراهم می کنند و فرهنگ غنی شیعه را زیر سوال می برد. برای مثال شاعری سروده است که «فاطمه ایزد است و ایزد او؛ این دو پروردگار یکدگرند» این بسیار آسیب زننده است که متاسفانه برخی از ناشران نیز در تولید این آثار مشارکت دارند و این کتاب ها را در تیراژ بالا ترویج و منتشر می کنند.

هجمه های فرهنگی وارد شده به شعر آیین باید جبران شود

وی اضافه کرد: موضوع خاص این نشست، آسیب های شعر فاطمی است که بیش از 200 مجموعه شعر آیینی منتشر شده بعد از انقلاب را بررسی و یادداشت برداری کرده ام و هجمه های فرهنگی را که در سال های اخیر به شعر آیینی وارد شده است؛ خوشبختانه روند تولید این مجموعه شعر ها کند شده است؛ با این حال وضعیت شعر آیینی کشور هنوز مطلوب نیست و تا نقطه ایده آل فاصله داریم.

توجه به خطوط قرمز در شعر آیینی

محمدعلی مجاهدی با اشاره به اهمیت رعایت خطوط قرمز در سرودن شعر تصریح کرد: در اینکه حضرت زهرا (سلام الله علیها) مورد ستم عده ای آدم کش و جانی قرار گرفتند و به شهادت رسیدند، شکی نیست اما وقتی می خواهیم این فجایع را در لباس نظم به مخاطب ارائه کنیم، باید مطالب زیادی را رعایت کنیم و در نظر بگیریم و باید ها و نباید را در نظر بگیریم؛ تا زمانی که یک شاعر آیینی با این مسائل آشنا نباشد، دچار سرودن آثاری می شود که تبعات ناخوشایندی خواهد داشت و در آخرت باید در پیشگاه حضرات معصومین (علیهما السلام) پاسخگو باشد.

اهمیت معرفت فاطمی در سرودن شعر فاطمی

پدر شعر آیینی کشور در پایان ابراز داشت: ادبیات امروز بسیار تخصصی شده است و در سرودن شعر فاطمی، بسیار مهم است که ما از سیره فاطمی معرفت و شناخت داشته باشیم و آموزه های ما نیز دسته اول و معتبر باشد؛ اگر آموزه های ما مبتنی بر منابع معتبر تاریخی و دینی باشد، می توانیم علاوه بر ولادت و شهادت حضرت فاطمه (س)، پیرامون حکمت فاطمی، فطرت فاطمی، عصمت فاطمی، عترت فاطمی، غیرت فاطمی، بصیرت فاطمی، سیرت فاطمی، ولایت فاطمی، شفاعت فاطمی، غربت فاطمی و مصداق های آن نیز شعر بسراییم.

در پایان این نشست، محمد جواد الهی پور، شاعر آیینی و دبیر محفل ادبی پروین اعتصامی استان قم نیز به شعرخوانی پرداخت:

نور قلب مؤمن از زهراست، گرما از علی

هستی ام را از خدا دارم، خدا را از علی

از نفس افتاده فکرم در خیال وصل او

در مسیر بندگی جا مانده دنیا از علی

در شب خوف و خطر یک شهر دیدند از کسی

برنمی آید محمد بودن الا از علی

از محمد کینه ها دارند و پنهان می کنند

انتقامی سخت می گیرند، اما از علی

بغض خود را می خورد، زخمش که سر وا می کند

درد از زخم زبان است و مدارا از علی

بغض مثل درد دل های علی با فاطمه

عشق مثل رو گرفتن های زهرا از علی

ناخدای کشتی صبر است «فی البحر البلا»

نه! مصیبت ها نمی گیرد خدا را از علی

از علی گفتیم و شأنش را نفهمیدیم... حیف

دم زدیم از غربتش، اما نفهمیدیم... حیف

بدر دیده با علی در کوچه می ماند فقط

راه را از چشم حق عمار می خواند فقط

آنکه بین کوچه از اندازه اش بیرون نزد

دست بر شمشیر برد، اما قدم در خون نزد

چشم در چشم علی، آماده ی فرمان او

تا که قربانی بگیرد، یا شود قربان او

آی مردم! فهم راه خیر و شر سهل است، سهل

باز هم آتش بیار معرکه جهل است، جهل

می شنیدید از پیمبر حرمت احباب را

یادتان داده ست روزی رسم دق الباب را

سوخت جسم و جان پیغمبر، کمی آرامتر

دخترش _زهرا_ ست پشت در، کمی آرامتر

کوچه دریا می شود، دنیا تلاطم می کند

هستی اش را در شلوغی ناگهان گم می کند

مرد جریان ساز این غمنامه دارد می رود

ریسمان بر دست، بی عمامه دارد می رود

مسجد از شرم تو تا محشر خجالت می کشد

می نشینی بر زمین، منبر خجالت می کشد

پهلوان بدر و خندق بغض خود را می خورد

ذوالفقار از فاتح خیبر خجالت می کشد

بعد از آن هر بار در این خانه ی ماتم زده

حرف محسن می شود، حیدر خجالت می کشد

چهره می پوشاند از شرم نگاه کودکش

از کبود صورتش مادر خجالت می کشد

راز غسل نیمه شب را فاطمه فهمیده بود

شب اگر باشد، علی کمتر خجالت می کشد

لحظه ی تدفین ماه مرتضی سر می رسید

کاش از روی علی دنیا خجالت می کشید

گفتنی است که نوحه خوانی محمد علی رحیمیان، مداح اهل بیت (ع) نیز پایان بخش سومین نشست در حریم شعر آیینی بود.