اپراتورها در آستانه ورشکستگی
تقریبا 150روز از فیلترینگ شبکه های اجتماعی پرکاربر و محدودیت های اینترنتی می گذرد. در این مدت اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت، نامه هایی برای وزیر ارتباطات ارسال کرده بودند که در شبکه های اجتماعی منتشر شد و از کاهش قابل توجه درآمد این شرکت‌ها خبر می‌داد. حالا رئیس کمیته دانش بنیان و اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی نیز در نامه ای به وزیر ارتباطات، با اشاره به کاهش 40درصدی درآمد اپراتورهای...
وزیر ارتباطات پاسخگو باشد
مجتبی توانگر، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس که ماه گذشته هم در نامه ای به وزیر ارتباطات خواستار بررسی تاثیرات فیلترینگ شده بود، بار دیگر با ارسال نامه ای به وزیر ارتباطات، ضمن اشاره به کاهش 40درصدی درآمد اپراتورهای اینترنتی به‌ویژه اپراتورهای همراه کشور بعد از فیلترینگ، خواستار ارائه گزارشی درباره اثرات فیلترینگ و سیاست های حمایتی وزارت ارتباطات بر وضعیت پلتفرم های داخلی شد. توانگر در این نامه آورده است: «با توجه به گذشت حدود چهارماه از ایجاد محدودیت در اینترنت کشور و به‌خصوص فیلترینگ برخی پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی، شما به‌کرات اعلام کرده اید که این وزارتخانه در خصوص این محدودیت‌ها و فیلترینگ تصمیم‌گیر نیست؛ اما درباره تقویت پلتفرم های داخلی و حمایت از آنها احساس مسوولیت می‌کند و تمرکز بر حمایت از پیام رسان هایی است که مردم اقبال بیشتری به آنها نشان داده اند و با آماده‌شدن زیرساخت هایشان، کیفیت آنها هم به شکل قابل‌ملاحظه ای افزایش پیدا کرده است. متاسفانه گزارش های منتشرشده از وضعیت مالی اپراتورهای اینترنتی، به ویژه اپراتورهای همراه کشور نشان می‌دهد که درآمد ماهانه این اپراتورها از خدمات دیتا نسبت به مدت مشابه پیش از اعمال محدودیت‌ها حدود 40درصد کاهش پیدا کرده است.
با توجه به آنکه اپراتورها با ایجاد، توسعه و به روزرسانی مستمر زیرساخت های ارتباطی نقش پیشران و کلیدی در اقتصاد دیجیتال کشور دارند استمرار این کاهش درآمد سبب وارد شدن زیان های جبران ناپذیر به این بخش خواهد شد. گذشته از ضربه ای که فیلترینگ و ایجاد اختلال در دسترسی به اینترنت به کسب‌وکارها و کاربران وارد کرده است، این گمان وجود داشت که اقبال نسبی به پلتفرم های داخلی بتواند اثر فیلترینگ شبکه های خارجی را تا حدی جبران کند. متاسفانه آمارهای غیررسمی منتشرشده از میزان رشد ترافیک داخلی نشان می‌دهد این میزان رشد در حدی نیست که کاهش ترافیک اینترنت ناشی از فیلترینگ را جبران کند. از طرف دیگر به دلیل مدل اقتصادی کاملا غلط در تعرفه گذاری ترافیک داخلی افزایش آن سبب جبران درآمد از دست رفته اپراتورها نمی‌شود. با توجه به اینکه تاکنون به جز اعلام تعداد کاربران ثبت‌شده، ماهانه و روزانه فعال برخی از پیام رسان های داخلی، آمار دیگری به صورت رسمی برای ارزیابی اثرات فیلترینگ و سیاست های حمایتی آن وزارتخانه از سکوهای داخلی منتشر نشده، لازم است برای ارزیابی دقیق تاثیر سیاست های آن وزارتخانه در چند ماه اخیر، موارد زیر به تفکیک برای ماه های مرداد، شهریور، مهر، آبان، آذر و دی ماه (تا پانزدهم ماه) 1401 اعلام شود: میزان کل ترافیک ماهانه اپراتورهای تلفن همراه به تفکیک هر اپراتور و نیز به تفکیک ترافیک بین‌الملل و داخلی (برحسب پتابایت)، میزان درآمد محقق ماهانه اپراتورهای تلفن همراه به تفکیک هر اپراتور و نیز به تفکیک بین‌الملل و داخلی از ترافیک اینترنت و سهم ترافیک ماهانه هر یک از سکوهای روبیکا، ایتا، بله، سروش، گپ، آی‌گپ و تلوبیون از میزان ترافیک هر یک از اپراتورها به تفکیک برحسب ترابایت. خواهشمند است دستور فرمایید ظرف یک هفته آینده این آمار در اختیار کمیته دانش بنیان اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی قرار گیرد.»
نکته قابل توجه این است که این نامه در تاریخ 18دی‌ماه سال‌جاری از سوی مجتبی توانگر برای وزیر ارتباطات ارسال شد و به دلیل عدم‌پاسخگویی عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات به این نامه بعد از گذشت 20روز، توانگر در تاریخ 10بهمن‌ماه سال‌جاری طی نامه ای مجددا خواستار پاسخگویی وزیر ارتباطات پیرامون این موضوع شده است.
نامه های بی نتیجه
افت درآمد اپراتورهای اینترنت به دنبال فیلترینگ گسترده، پیش از این هم اعتراض عضو کمیسیون اینترنت و انتقال داده سازمان نظام صنفی رایانه ای استان تهران را به دنبال داشت که در اواسط آبان‌ماه با اشاره به محدودیت‌های اخیری که بر بستر اینترنت بین‌الملل اعمال شده، عنوان کرده بود، فروش اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت 35 تا 40درصد کاهش یافته است. علی توسلی، عضو کمیسیون اینترنت و انتقال داده این سازمان، با اشاره به میزان افت فروش اپراتورها اظهار کرده بود: «براساس اطلاعات به دست آمده، اپراتورها بین 35 تا 40درصد افت فروش اینترنت داشته اند که به دلیل وجود اختلال در اینترنت کشور است. مشتری به علت وجود اختلال، سرویس نمی خرد و اگر هم سرویسی را تمدید می‌کند، کمترین حجم را تهیه می‌کند؛ زیرا به پیام رسان ها و فضا های مورد علاقه اش در اینترنت دسترسی ندارد. کاهش حجم اینترنت مصرفی در کشور نیز گویای همین مساله است.»
اپراتورهای ارائه دهنده اینترنت هم پس از اعمال محدودیت‌ها با ارسال نامه هایی از وزارت ارتباطات درخواست کرده بودند تا فکری به حال کاهش درآمد شرکت‌ها به دلیل محدودیت‌های اینترنت کند. البته این نامه ها از سوی یک گروه هکری موسوم به «ZAA» منتشر شده اند. احمدرضا نخجوانی، مدیرعامل شاتل در تاریخ دوم آبان در نامه ای به رئیس وقت رگولاتوری و معاون وزیر ارتباطات، اعلام کرد که محدودیت‌های گسترده در دسترسی کاربران، تاثیری بسیار جدی بر مصرف پهنای باند و درآمد این شرکت داشته است. آن‌طور که در نامه مدیرعامل شاتل آمده، پهنای باند این شرکت بیش از 60درصد و درآمد نیز بیش از 40درصد کاهش یافته و این در حالی است که 80درصد هزینه های شاتل ثابت مانده یا با تورم افزایش یافته اند. مدیرعامل شاتل در نامه خود به معاون وزیر ارتباطات، به شرایط بحرانی اشاره کرده که به گفته او قابل تحمل نیست و می تواند باعث توقف سرویس دهی به مشتریان در سراسر کشور شود. در این نامه به توقف توسعه شبکه که در دستور کار وزیر ارتباطات است نیز اشاره شده است. مدیرعامل شاتل در این نامه از وزارت ارتباطات خواسته است تا برای این بحران در سریع‌ترین زمان ممکن چاره اندیشی شود. در نامه بیژن عباسی آرند، مدیرعامل ایرانسل با عنوان «جبران خسارت ناشی از اعمال محدودیت بر ترافیک ورودی بین‌الملل» در تاریخ 29آبان برای رئیس رگولاتوری و معاون وزیر ارتباطات ارسال کرده، آمده که از تاریخ 29 شهریور تا 7 آبان (فاصله زمانی 40روز) درآمد از دست رفته این اپراتور بالغ بر 8هزار میلیارد ریال یا 800میلیارد تومان بوده است. همراه اول نیز در گزارش های ماهانه ای که در سامانه کدال منتشر کرد، از کاهش درآمدهایش گفته بود. صورت‌های مالی همراه اول از ماه آبان، نشان داده بود درآمد این اپراتور در مقایسه با شهریور ماه (قبل از فیلترینگ) حدود 936میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است.
در نامه بعدی ایرانسل که چند روز بعد و در تاریخ 2آذر با موضوع مشابهی ارسال شد، مدیرعامل ایرانسل مجددا برای معاون وزیر ارتباطات و رئیس رگولاتوری نوشت که در نتیجه اعمال محدودیت‌ها، عملا نیمی از ظرفیت شبکه کاهش یافته و استمرار محدودیت‌های اعمال شده در پهنای باند بین‌الملل مانعی جدی برای ادامه فعالیت این شرکت خواهد شد که بی شک نیازمند مساعدت و انجام اقدامات حمایتی است. مدیرعامل ایرانسل در نامه خود به اصول کلی حاکم بر موافقت‌نامه پروانه این شرکت اشاره کرده که در آن گفته شده است هرگونه اعمال تغییر در پروانه توسط دولت که به ایجاد هزینه یا از دست رفتن درآمد بینجامد، باید جبران شود. مدیرعامل ایرانسل بر همین اساس نوشته که لازم است تمهیدات در راستای جبران خسارت از محل بازنگری و افزایش تعرفه های ارتباطی به ویژه خدمت دیتا، افزایش تعرفه ترافیک داخلی یا کاهش حق السهم دولت از درآمد اپراتورها یا کاهش و تعلیق تعهدات توسعه شهری، جاده ای و روستایی اعمال شود.
در کنار شرکت‌های شاتل، ایرانسل و مبین نت، اواسط آذر ماه نامه شرکت رایتل نیز به شخص وزیر ارتباطات منتشر شده بود؛ نامه ای که در آن یاسر رضاخواه، مدیرعامل رایتل رسما از احتمال خروج رایتل از بازار به دلیل محدودیت‌های اینترنتی و کاهش درآمد صحبت می‌کند. او در نامه خود به تاریخ 9آبان، گفته بود ترافیک روزانه شبکه رایتل از حدود 1500ترابایت در ابتدای شهریور ماه به کمتر از 700ترابایت رسیده است. مدیرعامل رایتل همچنین اعلام کرده بود درآمد از محل اینترنت (که 86درصد درآمد رایتل است) تحت‌الشعاع قرار گرفته و موجب کاهش 14میلیارد ریالی درآمد روزانه و از دست رفتن حدود 302میلیارد ریال از درآمد کل طی 21روز ابتدایی اعمال محدودیت‌ها شده است. البته چند روز پس از انتشار نامه رایتل، عیسی زارع پور وزیر ارتباطات اعلام کرد که نامه رایتل مبنای تخصصی ندارد و عده ای تلاش دارند ضعف های مدیریتی خود را به گردن اتفاقات اخیر بیندازند. پس از رسانه ای شدن این نامه ها ماه گذشته سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به شبهات درباره نامه شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت به این سازمان در خصوص خسارات ناشی از محدودیت اینترنت در ترافیک بین‌الملل پاسخ داد. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در خصوص تایید و صحت این خبر اعلام کرد: «رگولاتوری نامه درخواست اپراتورها در خصوص جبران خسارت ناشی از اعمال محدودیت روی ترافیک ورودی بین‌الملل را دریافت کرده است و موضوعات طرح‌شده در حال بررسی است.» طبق اعلام سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، برای بررسی دقیق تر موضوع در تعامل با اپراتورها، اطلاعاتی شامل آمار تعداد مشترکان، میزان ترافیک و درآمد داده به تفکیک ترافیک داخلی و بین‌الملل از آنها درخواست شده است.
در ماه های اخیر اظهارات وزیر ارتباطات و رگولاتوری حاکی از افزایش کاربران در پلتفرم های بومی و بسته های حمایتی است، درحالی که اپراتورهای اینترنت هم در کنار گروه بزرگی از کسب‌وکارهای مجازی متحمل آسیب ها و ضررهای قابل توجهی شده اند و البته وزیر ارتباطات به عنوان متولی این بخش همچنان خود را در مقام پاسخگویی نمی بیند.
--> اخبار مرتبط