ایران، عامل آب شدن یخ‌های روابط آمریکا و عربستان؟
اقتصادنیوز: به نظر می‌رسد که پس از چند ماه کشمکش رابطه ریاض و واشنگتن در حال بهبود است.
به گزارش اقتصادنیوز مقام های آمریکایی و عربستانی گفتند سه ماه پس از این که روابط دو طرف به شکلی بی سابقه به پایین ترین سطح خود رسید، دولت بایدن تهدیدهای خود مبنی بر انتقام از ریاض را به واسطه تصمیم این کشور در اوپک پلاس پایان داد؛ حالا آنگونه که نشریه وال استریت ژورنال مدعی است آمریکا و عربستان در تلاش هستند تا برای مواجهه با نفوذ ایران هماهنگی‌های امنیتی‌شان را در سال 2023 افزایش دهند.
گرمی روابط واشنگتن ریاض به بهانه افزایش نفوذ منطقه‌ای ایران
به باور تحلیلگران مقوله هایی چون کاهش قیمت بنزین در ایالات متحده، نتایج نسبتا مطلوب انتخابات میان دوره ای کنگره در ماه نوامبر برای دموکرات و همچنین نگرانی های ادعایی در ارتباط با ایران موجب شده تا دو طرف اختلاف های طولانی مدت خود را کناری بگذارند. ماه اکتبر زمانی که سعودی ها درخواست کاخ سفید در باب به تعویق انداختن کاهش تولید نفت را رد کردند، تنش ها میان ریاض و واشنگتن بالا گرفت چرا که موضع گیری ریاض به نگرانی ها در باب تورم دامن زد آن هم در شرایطی که دولت بایدن و دموکرات از نتایج احتمالی کارزار نوامبر بسیار نگران بودند.
در شرایط کنونی مقام های دولت بایدن می‌گویند که هیچ برنامه ای برای مجازات ریاض ندارند در عوض رهبران دو کشور در میانه تلاش های متوقف شده برای احیای توافق هسته ای با ایران (موسوم به برجام) پروژه های نظامی و اطلاعاتی را در اولویت قرار داده اند. به نوشته وال‌استریت ژورنال، چندی پیش ریاض و واشنگتن اطلاعاتی را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند که در چارچوبش ادعاهایی چون آمادگی ایران برای حمله قریب الوقوع به عربستان مطرح شده بود؛ قرار بر آن بود تا دو بازیگر پاسخی هماهنگ به چنین فعل ادعایی دهند؛ فعلی که تهران آن را به شدت رد کرد. با این همه ارتش آمریکا هواپیماهای جنگی و بمب افکن های خود را به نمایش گذاشت؛ اقدامی محرک در برهه ای حساس.
پس‌لرزه‌های ناتو خاورمیانه‌ای بایدن
به ادعای وال‌استریت ژورنال مقام های آمریکایی و سعودی بر این باورند که فصل تازه همکاری شان نقطه عطفی است در روابط آنها پس از شکاف ها در ماه اکتبر. کالین کال، معاون سیاسی وزیر دفاع پنتاگون در این باره مدعی شد «تصور می کنیم که ترکیبی از دو مقوله اشتراک گذاری سریع اطلاعات و تغییر موقعیت دارایی های نظامی می توانند از ریاض در برابر نفوذ رو به رشد ایران حراست کند».
همزمان مقام ها به همکاری نظامی پایدار اشاره کردند که به تداوم روابط سیاسی در طول ماه ها تحول کمک کرد. به عنوان نمونه جت های جنگده سعودی در سال گذشته چندین بار بمب افکن دوربرد آمریکایی را در مانورهایی با دیگر متحدان واشنگتن اسکورت کردند. به ادعای این نشریه در شرایط کنونی ایالات متحده در حال همکاری نزدیک با عربستان، اسرائیل و دیگر بازیگران خاورمیانه است تا سامانه های دفاع هوایی هماهنگ جدید و همکاری در دریا را برای بازدارندگی ایران توسعه دهد؛(فعلی که با توجه به موضع تهران مبنی بر خروج کشورهای فرامنطقه ای و عدم دخالتشان در معادلات منطقه می تواند پیامدهای جدی را برای منافع واشنگتن به دنبال داشته باشد).
چتر امنیتی بر محور یک ادعا
ژنرال الکسوس گرینکویچ که فرماندهی نیروی هوایی ایالات متحده در خاورمیانه را بر عهده دارد، مدعی است که ایجاد مشارکت های قوی ضروری است. این مقوله موجب می شود این زمین کلیدی امن و در اردوگاه ما در کنار نظم بین الملل لیبرال که از زمان جنگ جهانی دوم برقرار بوده، حفظ شود. کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به پرسش هایی در باب روابط با عربستان سعودی گفته است که ایالات متحده به ارزیابی روشمند و استراتژیک روابط با ریاض و در راستای منافع ما ادامه خواهد داد.
شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان در یک کنفرانس خبری در ماه دسامیر گفته بود که ریاض به تلاش ها برای داشتن پل ارتباطی قوی با ایالات متحده در سراسر جهان و در حوزه های امنیتی و سیاسی ادامه خواهد داد. به ادعای تحلیلگران گرم شدن روابط عربستان و آمریکا که اخیرا بسیار سرد شده بود در حالی رخ داد که دولت بایدن به دنبال تغییر شکل حضور نظامی ایالات متحده در خاورمیانه با تعریف چتر امنیتی است. آنها در ادامه تحلیل های ادعایی شان گفته اند که نگرانی ها در مورد ایران از زمانی آغاز شد که مسئله ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه مطرح گشت؛ (ادعایی که از زمان رسانه ای شدن بارها توسط مقام های ایران رد شد. تهران بارها اعلام کرده که فارغ از همکاری های نظامی و استراتژیکی با مسکو در جنگ اوکراین دخالتی نداشته و ندارد و حاضر در قامت میانجی برای تحقق صلح در اوکراین فعالیت کند).
همکاری متزلزل
به نوشته وال استریت ژورنال، ایالات متحده و مقام های سعودی هشدار می دهند که این روابط همچنان متزلزل است و ممکن است دوباره سرد شود. شاهزاده محمد بن سلمان سیاست خارجی مستقل تری را ترسیم کرده و روابط خوب با رقبای آمریکا چون چین و روسیه؛ دو بازیگری که از منظر استراتژیک برای ریاض با اهمیت هستند را نیز در اولویت قرار داده است آن هم در شرایطی که دولت بایدن قصد دارد چین و روسیه را هدف قدرت آتش خود قرار دهد.
محدودیت واشنگتن برای نزدیکی به ریاض
وابستگی ایالات متحده به روابط نظامی اش با عربستان سعودی دارای محدودیت هایی است. آمریکا یک بار یک ناو هواپیمابر را برای نشان دادن تعهد نظامی اش به امنیت خلیج فارس در این منطقه مستقر کرد اما 15 ماه است که در این زمینه منفعل است و در عوض تانکرها و جت های جنگی اش را فرستاده.
هرگونه نزدیکی در حال ظهور فعلا به تصمیم عربستان در باب نفت منوط نیست زیرا مقام های پادشاهی گفته اند که کاهش تولید نفت در راستای منافع ملی شان است. پیشتر عربستان سعودی به واسطه هم صدایی با روسیه در اوپک پلاس در باب کاهش تولید نفت هدف انتقاد تند قانونگذاران آمریکایی قرار گرفت تا جایی که کنگره، دولت بایدن را برای توقف فروش تسلیحات به ریاض تحت فشار قرار داد. حالا در سال 2023 و با شروع به کار کاپیتول هیل بسیاری می گویند در فصل تازه فعالیت های کنگره، روابط آمریکا و عربستان به آزمون گذاشته خواهد شد.
شان کاستن، نماینده و نویسنده لایحه ناموفقی که پس از کاهش تولید نفت ارائه شد و در چارچوبش بر خروج نیروها و پدافند هوایی آمریکایی از عربستان تاکید شده بود گفته که ایالات متحده هنوز باید روابطش با عربستان را مورد ارزیابی قرار دهد و چرخش ما به سمت انرژی پاک و تولید داخلی تسریع گردد. مقام های سعودی گفتند که کاهش تولید نفت برای اقتصاد آنها ضرورت دارد و هرگونه پیشنهادی مبنی بر کمک به روسیه را رد کردند.
روسیه به عنوان بخشی از ائتلاف 23 کشوری موسوم به اوپک پلاس، تولید نفت خود را کاهش داد. در حالی که بهای نفت پس از این تصمیم افزایش یافت در نهایت در پایان سال میلادی به دلیل هراس از رکود جهانی سیل نزولی را تجربه کرد.
پیچیده تر شدن فرایند حمایتی آمریکا از عربستان
نقطه کانونی برای ادامه همکاری نظامی ایالات متحده و عربستان، پایگاه هوایی شاهزاده سلطان است، پاسگاه بیابانی در جنوب ریاض که از ساختمان ها و چادرهای موقت تشکیل شده است. مقام های دولت بایدن در برابر خارج کردن موشک پاتریوت از این پایگاه سعودی مقاومت کردند و گفتند که این موشک ها برای حراست از نیروهای آمریکایی مستقر در این جغرافیا ضروری هستند.
جنگده های سعودی سال گذشته ماموریت هایی را انجام داده و بمب افکن های دوربرد آمریکایی را در حریم هوایی ملی خود اسکورت کرده و به قدرت پروژه نظامی آمریکا در سراسر خاورمیانه کمک کردند. B-52 هفته ها قبل و بعد از تصمیم اوپک پلاس تا حدی از پایگاه هوایی شاهزاده سلطان خارج شدند. انتظار می رود امسال نیز این فرایند ادامه داشته باشد. تریسی جونز، معاون مدیر بخش همکاری امنیتی نیروی هوایی در خاورمیانه گفت که ماموریت های آموزشی معمول به هر دو طرف در مسدود کردن و مقابله اساسی عملیات هوایی کمک می کند. به گفته او، آمادگی آمریکا برای اجرای این ماموریت تغییر نکرده بلکه فرایند پیچیده تر شده است.
همچنین بخوانید