ایران و اسرائیل جعبه پاندورا را باز کردند

انتقام جویی اسرائیل به طرز شگفت انگیزی محدود بود. ایران نیز اهمیت حملات هوایی روز جمعه به یک پایگاه نظامی در نزدیکی اصفهان و سایر اهداف را به حداقل رساند و تایید نکرد که این حملات از خارج از مرزهایش انجام شده است. همزمان مقام های اسرائیلی به طرز عجیبی سکوت کرده‌اند.

وضعیت فوق این برداشت را به ذهن متبادر می کند که گویا تفاهم ضمنی و دوجانبه ای صورت گرفته تا در سایه آن این آخرین حلقه از زنجیره تنش کم‌اهمیت جلوه داده شده و تنش‌زدایی بی‌سر‌وصدایی صورت بگیرد. ظاهرا هر دو تصمیم گرفته‌اند که از درگیری پرسروصداتر جلوگیری کنند. هر کدام مستقیما به طرف دیگری شلیک کرده که باعث آسیب نمادین شده است.

حالا به نظر می‌رسد که همه چیز میان دو طرف تمام شده است. اگر درست باشد این یک درمان البته موقت است که نشان می دهد فشار شدید ایالات متحده بر اسرائیل برای اعمال خویشتنداری با حمایت بریتانیا و دیگران نتیجه داد. جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا پس از دفع موفقیت آمیز حمله هوایی بی سابقه و گسترده ایران به اسرائیل، از نخست وزیر این رژیم خواسته بود که غائله را تمام‌شده فرض کند.

اما به نظر می‌رسد که در دی. ان. ای نتانیاهو چنین برخورد و رویکردی نهفته نیست و او به طور غریزی به زور متوسل می شود. در حالی که تندرو های اسرائیلی از نتانیاهو خواسته بودند که واکنش جدی نشان دهد، اما شاید بتوان گفت که پاسخ روز جمعه او نشان داد که حرف ایالات متحده اجرایی شده است. البته کمک های حیاتی ایالات متحده در دفاع از اسرائیل در آخر هفته گذشته را نمی‌توان نادیده گرفت.

احمقانه است اگر فرض کنیم این پایان کار است. خصومت درونی، سیاسی و ایدئولوژیک، هنوز دو دشمن را مقابل هم قرار داده است. هر دو دولت درگیر اختلافات داخلی هستند که به غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتار های آنها کمک می کند. می‌توان گفت که دو طرف جعبه پاندورای رویارویی را باز کرده‌اند. (کنایه از انجام یا شروع کاری که باعث مشکلات پیش‌بینی‌نشده زیادی می شود.)

جنگ سایه ای که دو طرف سال‌ها به راه انداخته اند، برای همگان در معرض نور روز قرار گرفته است. اکنون ایران می‌تواند در هر زمان، مستقیم یا غیرمستقیم دوباره به اسرائیل حمله کند. اسرائیل که روز جمعه نشان داد در صورت تمایل می‌تواند به تاسیسات هسته ای ایران ضربه بزند، هم می‌تواند دفعه بعد اقدامی به مراتب بدتر انجام دهد.

این بن‌بست اسرائیل و ایران به طور تفکیک‌ناپذیری با مناقشه فلسطین در هم تنیده است و البته به نفع هیچ‌کدام نیست. اکنون غرب بیش از پیش بر سر دوراهی سختی قرار گرفته است. دیوید کامرون، وزیر امور خارجه بریتانیا، عملا رویکردی یک‌طرفه، اما با دو نمای بیرونی متفاوت را اتخاذ کرده است. او با تاخیر، اما به هرحال برای برقراری آتش‌بس در غزه تلاش می کند که البته تاکنون ره به جایی نبرده است.

یکی از دلایل این شکست ممکن است عدم‌تمایل دولت ریشی سوناک از استفاده از اهرم فروش تسلیحات بریتانیا به اسرائیل باشد. دلیل دیگر، امتناع کامرون از محکوم کردن حمله هوایی اول آوریل اسرائیل به مقر دیپلماتیک ایران در دمشق است که منجر به ترور فرماندهان ارشد ایرانی شد.

کارشناسان سازمان ملل می گویند این حمله ناقض قوانین بین‌المللی است. کامرون هفته گذشته اعتراف کرد که اگر کنسولگری بریتانیا به طور مشابه مورد حمله قرار گیرد، بریتانیا «پاسخ قاطعانه» نشان خواهد داد. اما او نمی‌توانست خود را متقاعد به اعتراف به اشتباه اسرائیل هم در این حمله بکند. این موضع پیش‌فرض طرفدار اسرائیل، نگرش بسیاری از دولت های غربی را مشخص می کند.

صداها در مورد خطرات تشدید ناگهانی فراموش شد. ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و دیگران با هواپیماهای جنگی به منظور تکمیل دفاع موشکی پیشرفته، هماهنگ شدند. در حالی که اسرائیل تقریبا بدون صدمات جدی ظاهر شد، مقامات می‌گویند اوکراین که به اندازه کافی محافظت نمی‌شود هر هفته با تعداد مشابهی از حملات پهپادی و موشکی مواجه می‌شود.

وقتی به طور گسترده تری تحولات را از لنز برنده و بازنده ارزیابی می کنیم تشخیص جایی که اوکراین ایستاده، سخت نیست. آنها باز هم با ریاکاری و استاندارد دوگانه غرب روبه‌رو شده‌اند. آنها برای بیش از دو سال خواهان دریافت پوشش هوایی ناتو و دفاع موشکی مکفی در برابر حملات روسیه بودند، اما این اسرائیل بود که بلافاصله از چنین موهبتی برخوردار شد.

به همین ترتیب، فلسطینی های محاصره شده با ناامیدی تماشا کرده اند که مجموع اتفاق های رخ داده همبستگی نسبی جهانی برای کمک به آنها را متزلزل کرده است. آژانس های امدادی همچنان درباره قحطی قریب‌الوقوع در غزه هشدار می دهند. حدود 34هزار فلسطینی در 6 ماه گذشته به دست اسرائیل کشته شده‌اند. حمله به تاخیر افتاده اسرائیل به رفح نزدیک است. در غزه و کرانه باختری هیچ برنده‌ای وجود ندارد، فقط بازنده است.

فضای فعلی هیچ برنده ای ندارد. با وجود آنکه تهران می گوید عامدانه به منظور صرفا هشدار دادن به اسرائیل حمله موشکی و پهپادی را برنامه‌ریزی کرده، اما نویسنده ادعا می کند که این حمله هم محدودیت های نظامی ایران را آشکار کرد و هم با وضع تحریم برای ایران گران تمام شد.

اسرائیلی ها هم دلیل کمی برای جشن گرفتن دارند. اسرائیل حملات ایران را دفع کرد، اما سیاست بازدارندگی معروف آن تکه‌تکه شده و اسطوره قلعه تسخیرناپذیر اسرائیل در هم شکسته است. در همین حال، بیش از 130 گروگان در غزه باقی مانده‌اند، حماس شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسد و نارضایتی ها از نتانیاهو در اسرائیل هم افزایش یافته است.

در مورد بایدن، او سرانجام پس از مدیریت نادرست بحران پس از 7 اکتبر حالا در حال به دست آوردن چیز هایی است، اما تا پایان فاصله زیادی دارد. ایران معمای کلی بایدن در خاورمیانه را پیچیده تر می کند. بایدن از نظر سیاسی نمی‌تواند از اسرائیل فاصله بگیرد. اما رهبری نتانیاهو خطرناک و سمی است و می‌تواند کمپین انتخاباتی بایدن را به هم بزند.

در هفته گذشته خاورمیانه از تنش وسیع و گسترده قسر در رفت. تاکنون، حریق پیش‌بینی‌شده در سطح منطقه شعله‌ور نشده است. از سوی دیگر، در سایر نقاط جهان از سودان جنگ‌زده تا هائیتی، سومالی و میانمار هم بحران ها ادامه دارند. به نظر می‌رسد که یک استدلال قوی ظهور پیدا کرده که می گوید حل مناقشه اسرائیل و فلسطین کلید حل سایر مسائل در منطقه خاورمیانه است.

این پرونده زمان، انرژی و منابع دیپلماتیک زیادی را جذب می کند؛ نظام بین‌الملل را مسموم می کند و توازن سیاست غرب را به هم می زند. این وضعیت به نفع بازیگرانی مانند ایران است. در جهان به‌هم‌پیوسته امروز، مخالفت کوته‌بینانه اکثر اسرائیلی ها با یک کشور مستقل فلسطینی به مشکلی برای همه تبدیل شده است.

• یادداشت ویژه هنیه برای امیرعبداللهیان در ایران
• خشم روسیه از اقدام اسرائیل / جنایت جنگی است اگر...
• احتمال جنگ منطقه‌ای گسترده پایین است
• دیپلماسی فعال ایران در بحران غزه
• هسته‌ای زیرسایه جنگ غزه