چرا باید ایمنی را تمرین کنیم؟ / عوامل انسانی بیشترین علت آتش‌سوزی‌ها

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_ علی کیمیایی، بی‌توجهی به اصول ایمنی، به‌ویژه در محیط‌هایی مثل منزل، کارگاه یا انبار، چیزی نیست که بتوان آن را ساده یا بی‌اهمیت تلقی کرد. اگر بخواهیم شدت خطر را به‌صورت ملموس و قابل‌تصور بیان کنیم، می‌توان گفت؛ رعایت نکردن ایمنی درست مثل این است که کسی روی خودش بنزین بریزد و بعد با دست خودش فندک را روشن کند.

این تشبیه شاید تند به نظر برسد، اما واقعیت همین‌قدر تلخ و بی‌رحم است. وقتی فردی بدون توجه به سیم‌کشی‌های فرسوده، مواد قابل اشتعال، نبود خاموش‌کننده یا آموزش‌های اولیه، محیط زندگی یا کار خود را اداره می‌کند، عملاً در حال فراهم کردن مقدمات یک فاجعه است. آتش‌سوزی‌ها معمولاً ناگهانی نیستند؛ آن‌ها نتیجه مجموعه‌ای از بی‌توجهی‌های کوچک‌اند که در نهایت، مثل همان فندک، شعله را روشن می‌کنند.

شاید در دنیای واقعی، هیچ‌کس عمداً خودش را به آتش نمی‌کشد. اما وقتی ایمنی نادیده گرفته می‌شود، تفاوتی با آن تصمیم خطرناک ندارد. این تشبیه نه برای ترساندن، بلکه برای بیدار کردن ذهن‌هاست. ایمنی یعنی خاموش نگه‌داشتن آن فندک، یعنی دور نگه‌داشتن بنزین از بدن، یعنی حفظ جان، مال و آرامش.

آتش سوزی مقوله ایست که بیشتر مردم تا با آن مواجه نشوند، به فکر آموزش، پیشگیری و کم کردن ریسک ناشی از آن نمی‌افتند. آتش‌سوزی یکی از خطرناک‌ترین و پرهزینه‌ترین حوادثی است که می‌تواند در هر لحظه، زندگی فردی یا جمعی را تحت تأثیر قرار دهد. این حادثه نه‌تنها خسارات مالی سنگینی به بار می‌آورد، بلکه جان انسان‌ها را نیز تهدید می‌کند.

عوامل انسانی؛ دلیل اصلی آتش سوزی‌ها

در نیمه نخست سال 1404، گزارش‌های متعددی از وقوع آتش‌سوزی در نقاط مختلف کشور منتشر شده که نشان‌دهنده گستردگی و تنوع این حوادث در محیط‌های شهری، صنعتی و طبیعی است. در بندرعباس، تنها تا پایان شهریور، 698 مورد آتش‌سوزی ثبت شده که بخش قابل توجهی از آن‌ها در منازل مسکونی، واحدهای تجاری، خودروها و محل‌های نگهداری ضایعات رخ داده‌اند. در این حوادث، 56 نفر دچار مصدومیت شده‌اند و متأسفانه 6 نفر جان خود را از دست داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اتصال برق و بی‌احتیاطی انسانی از مهم‌ترین عوامل این آتش‌سوزی‌ها بوده‌اند. در استان ایلام نیز، در مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست، 17 مورد آتش‌سوزی در نیمه اول سال ثبت شده که مجموعاً 268 هکتار از اراضی طبیعی را درگیر کرده‌اند.

نکته قابل توجه این است که 99 درصد این آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی داشته‌اند و اغلب ناشی از بی‌احتیاطی گردشگران یا ساکنان محلی بوده‌اند. در سطح ملی نیز، تا نیمه مردادماه، 256 مورد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور گزارش شده که بیشترین آن‌ها در استان‌های ایلام، فارس، گلستان، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان و مازندران رخ داده‌اند. برخی از این مناطق نسبت به سال گذشته با افزایش چشمگیر تا 700 درصد در تعداد آتش‌سوزی‌ها مواجه بوده‌اند.

این آمارها نشان می‌دهند که عامل انسانی همچنان نقش اصلی را در بروز حوادث ایفا می‌کند و بی‌توجهی به اصول ایمنی، چه در منازل و کارگاه‌ها و چه در طبیعت، می‌تواند پیامدهای سنگینی به همراه داشته باشد.

این عوامل اغلب ناشی از نبود آموزش کافی، ضعف در فرهنگ ایمنی، و کم‌توجهی به استانداردهای ساخت‌وساز و نگهداری تجهیزات‌اند. بنابراین، آموزش عمومی، نصب تجهیزات ایمنی، و رعایت استانداردهای نگهداری مواد قابل اشتعال باید به‌عنوان اولویت‌های جدی در دستور کار صاحبان اماکن و شهروندان قرار گیرد.

رعایت اصول ایمنی تنها به رفتار شهروندان محدود نمی‌شود؛ نهادهای مسئول نیز نقش مهمی در فراهم‌سازی زیرساخت‌های ایمن، آموزش عمومی و نظارت مؤثر ایفا می‌کنند. همکاری متقابل میان مردم و دستگاه‌های اجرایی، زمینه‌ساز کاهش خطرات و مدیریت بهتر حوادثی مانند آتش‌سوزی است.

مرور تعدادی از حوادث اخیر

در ماه‌های گذشته، مجموعه‌ای از آتش‌سوزی‌ها و خسارت در نقاط مختلف کشور رخ داده که بار دیگر اهمیت رعایت اصول ایمنی را به‌طور جدی یادآور شده‌اند. این حوادث، از منازل مسکونی گرفته تا مراکز تجاری، خودروها، انبارها و حتی اراضی طبیعی را درگیر کرده‌اند و در مواردی با تلفات جانی و مالی همراه بوده‌اند. بخش قابل توجهی از این آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی داشته‌اند؛ بی‌احتیاطی، استفاده نادرست از تجهیزات، و نبود زیرساخت‌های ایمن از جمله عوامل تکرارشونده در این رخدادها هستند.

آتش‌سوزی گسترده انبار روغن موتور در جنوب تهران

قطعا یکی از بزرگترین آتش‌سوزی‌های اخیر آتش سوزی انبار روغنی در جنوب تهران بود؛ این آتش سوزی در انباری متعلق به بخش خصوصی به وسعت حدود 4000 متر مربع اتفاق افتاد و مقدار زیادی مواد روغنی از جمله روغن موتور، پارافین، اسپری‌های شوینده موتور و... در آن وجود داشت که در نهایت با تلاش آتش نشانان مهار شد.