برجام؛ زامبی در کما است؟

پنج سال پیش در چنین روزی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده به شکل یکجانبه از توافق هسته ای با ایران (برجام) خارج شد.

باقری کنی: هیچ فرصتی دائمی نیست

در همین راستا علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد ایران در گفتگوهای برجام این رخداد را یادآوری کرد و با انتشار پیامی در توئیترش نوشت: یک یادآوری مهم: آمریکا 5 سال قبل با خروج از برجام ضربه مهلکی به حاکمیت قانون در سطح بین المللی وارد کرد. از آن زمان تاکنون، آمریکا نتوانسته است این اقدام خلاف خود را جبران کند.

به نوشته جلیلی درحالی که تدابیرجبرانی مشروع ایران در حوزه هسته ای ادامه دارد، از سرگیری اجرای کامل توافق که عنصر اساسی آن رفع موثر و پایدار تحریم ها باید باشد، درصورتی که طرف ناقض (و اتحادیه اروپا / تروئیکا) اراده سیاسی معتبری برای نهایی سازی مذاکرات نشان دهند، ممکن خواهدشد. هیچ فرصتی دائمی نیست.

برجام؛ زامبی در کما است؟

ناظران می گویند که برجام به سان یک زامبی (مرده متحرک) در کما است، شما می‌توانید آن را بیدار کنید اما هرگز به سان قبل نخواهد بود و احتمال دارد خیلی زود تکه تکه شود. این استدلال شاید به این دلیل است که تاریخ انقضای برخی از مفاد توافق اولیه نزدیک تر شده و دانشمندان هسته ای ایران در این عرصه داده های بسیاری را به دست آوردند و توانستند دانش بیشتری کسب کنند. از همین رو می توان گفت که تحریم های اقتصادی اعمالی ایالات متحده و عملیات ادعایی نظامی اسرائیل علیه سایت های هسته ای، برنامه ایران را متوقف نکرده است.

برنامه‌های مبهم بایدن

پولتیکو در این باره نوشت که ژئوپلتیک حاکم در قیاس با سال 2015 پیچیده تر شده است. ادعاهای مطرح شده در باب همکاری نظامی ایران و روسیه در اوکراین، خشم واشنگتن و بروکسل را برانگیخته؛ همان هایی که برای احیای توافق تلاش داشتند. در این میان و همزمان با افزایش تقاضاها برای ارائه نوعی طرحی «بی»، دستیاران بایدن در خلوت یا علنا درباره برنامه های خود می گویند؛ برنامه هایی مبهم.

به ادعای گروهی واشنگتن این توافق را در قیاس با توافق سال 2015 ضعیف‌تر و کم ارزش تر می داند. گروهی دیگر ادعای دیگری را مطرح کرده و بر این باورند که برجام تنها توافقی است که ایران ممکن است بدان پایبند مانده و در بازی بماند، حتی اگر (به ادعای آنها) برای خرید زمان باشد.

ژئوپلتیک خاورمیانه به نفع ایران تغییر کرده 

هفته گذشته جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در جریان سخنرانی اش در موسسه خاور نزدیک واشنگتن گفت که ایالات متحده همچنان در حال تعامل دیپلماتیک با ایران در ارتباط با برنامه هسته ای اش است. او مشخص نکرد مرادش چیست. با این همه گزارش های ادعایی در باب طرح موقت واشنگتن جهت توقف برنامه هسته ای ایران رسانه ای شده، حتی گفته شده که ایالات متحده می تواند به طور غیر مستقیم پیام هایی را برای ایران ارسال کند.

از تابستان گذشته، زمانی که مقام های آمریکایی مدعی اند که مخالفت های ایران احیای توافق را ناممکن کرد، چشم انداز تعامل دوباره تیره است. علی واعظ و ولی نصر، تحلیلگران فعال در امور خارجه استدلالشان این است که تغییرات و تحولات اخیر در خاورمیانه مسیر تازه ای را باز کرده است. به گفته آنها، از آنجایی که پادشاهی های خلیج فارس روابط خود را با ایران احیا کردند، توافق میان تهران و واشنگتن که زمانی به واسطه تیرگی و تنش در منطقه غیر قابل تصور بود، حالا امکانپذیر است.

تلاش‌های دن کیشوت وار را متوقف کنید!

با این حال جین داربی منتون با انتشار گزارشی در فارین پالسی پیشنهاد می کند تلاش های دن‌کیشوت‌وار برای معامله و توافق بهتر می تواند تلاش های واقعبینانه تر برای مهار برنامه هسته ای ایران را تضعیف کند. به نوشته او در این بازه زمانی احتمالا برای توافق در باب احیای برجام خیلی دیر است.

با این همه آگاهی دادن در باب چگونگی عملکرد این توافق حداقل به بحث های آینده در باب استراتژی عدم اشاعه و ممانعت (به ادعای او) گریز هسته ای ایران کمک خواهد کرد. اما منتقدان سرسخت توافق 2015 مدعی‌اند که ایالت متحده باید برجام را کنار بگذارد. به ادعای ناظران نزدیک شدن به تاریخ انقضای بندهای غروب تعریف شده در برجام، دستان مدافعان برجام را به سختی بسته و تلاش های آنها را حداقل در بازه زمانی کوتاه مدت بی اثر کرده است.

• زامبی برجام از نگاه اکونومیست
• مرثیه‌ای برای برجام در پنجمین سال خروج آمریکا از توافق + فیلم
• توییت مهم ظریف درباره برجام
• اولیانوف: اظهارات سالیوان درباره ایران گیج کننده است!
• حمایت قوی اتحادیه اروپا از احیای برجام

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.