بیانیه گام دوم یک نظریه تحولی تمدنی و تمدن‌ساز است
تهران - ایرنا - دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بیانیه گام دوم یک نظریه تحولی تمدنی و تمدن ساز دارای الگوی عملی تجربه شده است و مقام معظم رهبری در این بیانیه تمدن نوین اسلامی را به عنوان هدف قرار داده‌اند.
به گزارش روز یکشنبه گروه علم و آموزش ایرنا، سعیدرضا عاملی در همایش «بیانیه گام دوم جهاد تبیین، ضرورت‌ها و راهبردها» که به صورت حضوری و مجازی در ساختمان قدیم مجلس برگزار شد، با اشاره به نظام برنامه‌ریزی پیشرفت و توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی اظهار داشت: باید به این بیانیه به عنوان یک نقطه عطف نگریست. این بیانیه هم جمع بندی چهل ساله اول انقلاب است و هم مسیر را برای چهل‌واره دوم انقلاب اسلامی مشخص می‌کند.
وی ادامه داد: بیانیه گام دوم سند و منشور مهمی است، اگر چه بیانیه خطاب به مردم ایران است، اما دلالت‌های جهانی و دلالت‌هایی برای نظام حکمرانی هم در سطح جهانی و هم در سطح ملی دارد. بعضی تصور می‌کنند به دلیل آنکه این بیانیه خطاب به مردم ایران صادر شده، مسئولیتی متوجه نظام حکمرانی نیست و مردم باید اتفاقی را در این راستا رقم بزنند. مردم را خطاب قرار دادن بدان معناست که هیچ گونه تغییر و تحول اجتماعی بزرگی صورت نمی‌گیرد؛ مگر اینکه مشارکت مردمی وسیعی اتفاق افتاده و این مشارکت تبدیل به یک خواسته عمومی شود.
عاملی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری آینده را در راهبردهای هفتگانه و در مسئولیت‌پذیری جوانان در تحقق نظام پیشرفت اسلامی ترسیم کرده‌اند. این موارد رویش جدیدی را در مسیر تمدنی با تکیه بر توان جدید و نوآوری‌های بزرگ ایجاد می‌کند. این نوآوری‌ها لزوماً از گروه سنی جوان بیرون می‌آید. مقام معظم رهبری اشاره کرده‌اند که سردار سلیمانی یک جوان و دائماً پای حفاظت از ارزش‌های انقلاب می‌ایستاد. طراوت و نوآوری داشت و ارزش‌های انقلاب در ذهنش پررنگ بود. از عقلانیت راهبردی برای حرکت در مسیر انقلاب برخوردار بود و این‌ها خصلت‌های جوانی است، ولو افراد به لحاظ سنی جوان نباشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: شاید به کیفیت این هدف‌گذاری توجه کمتری داشته‌ایم. در بازدیدهایی که از پارک های علم و فناوری کشور داشته‌ام، به دنبال تمدن نوین اسلامی می‌گشتم. به عنوان مثال کارهای مربوط به هوش مصنوعی در چه مسیری حرکت می‌کند.
عاملی تصریح کرد: استقرار عدالت یکی از بنیادی‌ترین اهداف تمدن نوین اسلامی به شمار می‌رود. استقرار عدالت نیازمند آن است که بررسی شود در کدام نقاط می‌توان عدالت را (چه به معنای توزیعی و چه به معنای توجه به حقوق اجتماعی مردم) با استفاده از ظرفیت هوش مصنوعی استقرار بخشید. به همین منظور ضرورت دارد هدف استقرار عدالت را دائم رصد کنیم. تمدن یک امر پرکار و پیچیده تلقی می‌شود. تمامی آثار تمدنی مادی در تاریخ بشر، محصول تلاش‌های فراگیر و پرکار صنعتگران اهل مهارت، هنر و دقت بوده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرافت در پدیده تمدن و همه‌جانبه‌نگری آن را به عنوان دومین خصوصیت پدیده تمدنی بر شمرد و گفت: پدیده‌های تمدنی می‌تواند خصیصه های مختلفی را جذب و تکثر را به وحدت، پراکندگی را به یکپارچگی تبدیل کند. امر تمدنی از ماندگاری برخوردار بوده و یک امر مقطعی یا هیجان اجتماعی نیست؛ بلکه امری ادامه‌دار به شمار می‌رود و نسل به نسل در کنار امر تمدنی احساس افتخار می‌کنند. عنصر تمدنی یک عضویت اجتماعی و حس افتخار ملی ایجاد می‌کند. بنابراین از این دیدگاه خود پدیده تمدنی جایگاه لازم را دارد و کار را جلو می‌برد.
بیانیه گام دوم یک تحول در سازوکار اجرایی کشور است
عاملی ادامه داد: مدل راهبردی پیشرفت و عزت رهبری معظم انقلاب (در بیانیه گام دوم) در مبدا مبتنی بر ظرفیت‌ها و مزیت‌ها و در مقصد با تکیه بر مزیت‌ها خلق ارزش‌های مطلوب در پیوند با تمدن نوین اسلامی است.
وی اذعان کرد: حتما بیانیه گام دوم یک تحول در نگاه و ساز و کار نهادی و اجرایی کشور است و به عنوان یک تحول دارای الگوی عملی تجربه شده به شمار می‌رود. مقام معظم رهبری مزیت‌های گذشته ایران انقلابی را در 40 سال گذشته بررسی کرده‌اند. فهم ظرفیت‌ها در جامعه کار هرکسی نیست و نیازمند یک شناخت عمیق از جامعه است. مقام معظم رهبری به خوبی ویژگی‌های انقلاب اسلامی درگذشته را فهم و برجسته کرده اند، حفظ آرمان‌های انقلاب و صیانت از کرامت خود و اصالت شعارها، توجه به زندگی دنیوی و اخروی به صورت توامان، شعارهای جهان شمول و جاودانه انقلاب اسلامی، دفاع از نظریه انقلاب اسلامی، پایبندی به اصول و خطوط اصلی انقلاب در کنار توجه به پدیده‌های جدید، مروت و عزت انقلابی از جمله آن‌هاست.
عاملی افزود: مقام معظم رهبری تاکید می‌کنند که باید گذشته انقلاب شناخته شود. نمی‌تواند چیزی تبدیل به سرمایه شود، مگر اینکه سرمایه بودن آن احراز شود، باید مشخص شود در قلک انقلاب چه یافته‌هایی وجود دارد.
استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری نقطه‌ای را که انقلاب هم اکنون در آن ایستاده نیز تبیین می کنند و از افتخارات ارزشمند جمهوری اسلامی در عدالت که جلوه آن در فراگیری زیرساخت های اصلی مورد نیاز مردم مانند آب، گاز، برق و تامین امور مرتبط با سلامت و ارتباطات را ترسیم کرده‌اند. این موارد در گذشته محدود به شهرهای بزرگ مانند پایتخت بوده است، اما امروز شاهد آن هستیم 99 درصد مردم ایران از گاز برخوردار هستند، این در حالی است که در گذشته تنها چندین شهر ایران (کمتر از 35 هزار خانوار) از گاز برخوردار بودند.
چالش در سطح بین المللی بین اسلام و استکبار است
وی خاطرنشان کرد: اقتدار ایران ظرفیت امروز کشور است، ما پای میز مذاکره‌ای می‌نشینیم که آمریکا و قدرت‌های اروپایی و قدرت شرق آسیا مقابل ما می‌نشینند. ما یک طرف ماجرا هستیم و تمام قدرت‌های دیگر طرف دیگر ماجرا به شمار می‌روند. امروز جمهوری اسلامی ایران به علت اقتدار نظامی، معنوی، فکری و هوشیاری اجتماعی، ظرفیت جهانی پیدا کرده است. این ظرفیت بسیار بزرگ بوده و تغییر ماهیت در چالش های بین المللی و منطقه ای ایجاد کرده است. در حال حاضر چالش در سطح بین المللی بین اسلام و استکبار است. معادلات قدرت عوض شده است و قدرت بر مبنای صرفا توانایی نظامی، مالی، سیاسی یا منطقه ای رقم نمی‌خورد. این تقابل اسلام انقلابی و استکبار است که جایگاه دین را در معادلات قدرت تغییر داده است.
عاملی بیان کرد: مردم این کشورها به قدری به صورت منقطع از فرمان خدا زندگی کرده‌اند که در حال حاضر هر چیزی را ترسیم می‌کنند و به عنوان لذت دنبال می‌کنند، بدون آنکه به مصالح و حقیقت انسان توجه کنند. جامعه شناسی مانند گیدنز که شهرت جهانی دارد، خانواده را بودن دو فرد در کنار یکدیگر تعریف می‌کند و از کلمه انسان استفاده نمی‌کند. بنابراین ایده غلط، رابطه بین یک انسان و یک حیوان یا 2 هم جنس می‌تواند منشا تشکیل خانواده باشد. به طور طبیعی این خانواده، خانواده‌ای نیست که در آن نظام انتقال نسل صورت گیرد. بنابراین بحرانی در این زمینه وجود دارد که به نابودی جامعه انسانی منتهی می‌شود. بیانیه گام دوم یک کشش عظیم و پاسخ دهنده به این حسرت بزرگ و خواست اساسی نسبت به تمدن نوین اسلامی ایجاد می‌کند.
مقام معظم رهبری افق گشایی برنامه ریزی کشور را تغییر دادند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: مقام معظم رهبری افق‌گشایی برنامه‌ریزی کشور را تغییر دادند و نظام برنامه‌ریزی را از یک نگاه مقطعی پنج ساله و چشم انداز 20 ساله به افق چهل ساله منتقل کردند. ایران بعد از انقلاب، 6 برنامه پنج ساله را پشت سر گذاشته است و هشت برنامه پنج ساله دیگر را تا چهل ساله آینده در پیش دارد. ایران در این مسیر باید بتواند هم به ظرفیت‌های گام اول و هم به راهبردهای هفتگانه برای گام دوم توجه کند. مدل تمدنی که در ذهن مقام معظم رهبری وجود دارد، روش برنامه ریزی راهبردی جدیدی را ترسیم می‌کند. ممکن است ابعادی از این موارد را در نظام‌های برنامه‌ریزی وجود داشته باشیم، اما این مدل به عنوان یک روش به هم پیوسته مدل جدیدی به شمار می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری محوری کانونی تحت عنوان امید و خوش بینی به آینده را برای گام دوم بیان کرده‌اند. رهبری در این مدل عملا بر پایه امیدواری و مثبت اندیشی به مزیت‌های چهل‌واره اول انقلاب توجه کرده اند. در نظام‌های برنامه‌ریزی چنین اقدامی رایج نیست و در نهایت چالش‌ها و فرصت‌های بیرونی و موانع و مزیت‌های درونی را بررسی می‌کنند. در نظام‌های برنامه‌ریزی جدید مسئله را تعریف کرده و بر مبنای آن راهبرد طراحی می‌کنند. مقام معظم رهبری هم در مبدا و هم در هدف به مزیت‌ها توجه کرده‌اند.
عاملی گفت: توجه به هدف مطلوب در روش‌های پسانگر وجود دارد، یعنی بر مبنای هدف مطلوب، مهندسی معکوس کرده و مشخص می‌کنند که باید چه اقدامی انجام داد، اما رهبری مزیت‌های دوره انقلاب را استخراج کرده‌اند که همان توصیه‌های هفت گانه است که در 40 سال اول وجود داشته است. به عنوان مثال علم و پیشرفت، معنویت و اخلاق، ظرفیت متناسب با اقتصاد مقاومتی، مرز گذاشتن با دشمن وجود داشته است، اما این موارد نیازمند تقویت، استقرار و فراگیری بوده که در بیانیه گام دوم بیان شده است. این تحول از جنس تحولاتی نیست که به یک باره احساس کنید یک اتفاق عجیب و غریبی رخ داده است، بلکه مقام معظم رهبری، به یک تغییر مثبت نهادینه شده و ماندگار توجه کرده‌اند.
وی اضافه کرد: بیانیه گام دوم برخاسته از یک روش سازگار با فطرت است و بدان معناست که این بیانیه یک دلالت جهانی دارد. مقام معظم رهبری از آزادی، اخلاق، معنویت، عدالت، استقلال، عزت، عقلانیت، برادری صحبت می‌کنند و این موارد وجوه مشترک مردم جهان است. امروز در جهان خستگی اجتماعی به دلیل از دست دادن اصول فطری زندگی و از بین رفتن عدالت وجود دارد و یک غم بزرگ "ای کاش داشتیم" و "ای کاش بودیم" در ذهنیت اجتماعی ایجاد شده است و پیشرفت مادی صرفاً تامین کننده پیشرفت معنوی نیست. در دنیای پیشرفته، پیشرفت مادی بوجود آمد، اما در حوزه معنویت دچار بحران و تنهایی مفرط شده اند. امروز در سه کشور وزیر تنهایی منصوب شده است؛ زیرا مردم در مدل زندگی مادی خود تنها شده‌اند و نظام خویشاوندی از بین رفته است.
عاملی افزود: چند روز قبل با ریاست مرکز اسلامی انگلیس صحبت می‌کردم، به گفته وی سایتی در این مرکز قرار داده شده که به معرفی اسلام می پردازد. کلیپ‌هایی که به نوعی ارزش‌های اسلام را معرفی می‌کند در این سایت در دسترس عموم قرار داده شده است. تاکنون 10 نفر از طریق این سایت در مدت کوتاه به اسلام گرویده اند. این موضوع بیانگر خواسته پر رنگ جامعه است و در سال‌های اخیر شاهد اسلام آوردن بسیاری از افراد در دنیای غرب بوده‌ایم. این افراد با حسرتی به سمت اسلام حرکت کرده‌اند. نامه رهبری به جوانان اروپا با رویکرد برقراری ارتباط مستقیم بین نسل جوان غرب و اسلام تدوین شده است. در واقع دعوت به خواندن بدون واسطه قرآن کریم شده است.
وی ادامه داد: عمیق‌ترین جامعه‌شناسان جهانی افرادی هستند که حس ارتباطی قوی‌تری با بستر اجتماعی دارند. رهبری بدون اختلال مفهومی توانسته‌اند دوره و زمانه خود را درک کنند و بر مبنای ظرفیت‌های زمانه خود، راهبرد برای آینده ایجاد کنند. خود رهبری به نکته‌ای که در زمینه امید و خوشبینی در بیانیه آورده‌اند عمل کرده‌اند. امید و خوشبینی نباید به گزاف باشد بلکه باید بر اساس یک مبنای مشخص صورت گیرد. انسان به امید بر مبنای داشته ها دل می‌بندد، رهبری داشته‌ها را بیان و داشته‌های مطلوب‌تری را برای آینده ترسیم کرده‌اند.
بیانیه گام دوم یک مدل راهبردی جدید برای حرکت از وضعیت خوب به وضعیت بهتر
عاملی با بیان اینکه بیانیه گام دوم یک مدل راهبردی جدید برای حرکت از وضعیت خوب به وضعیت خوبتر و بهتر به شمار می‌رود، تصریح کرد: روحیه انقلابی بیشتر به نداشته‌ها توجه می‌کند، اما رهبری در بیانیه گام دوم به روحیه انقلابی مکملی اشاره کرده‌اند که به داشته‌هایتان، سرمایه‌های اجتماعی و انسانی توجه کرده و از این مسیر موانع را برطرف کنید. در این روش حرکت از آینده مطلوب به حال با مهندسی معکوس صورت می‌گیرد. تمدن نوین اسلامی به اعتقاد من عناصری است که توسط مقام معظم رهبری برجسته شده‌اند که از جمله آن می‌توان به عدالت اشاره کرد.
وی اظهار داشت: ایرانیان استقلال گرا و حساس نسبت به سلطه و مداخلات آمرانه فردی و اجتماعی هستند. باید در فرهنگ‌سازی به آن توجه کنیم و بتوانیم در مسیر توانمندتر کردن جامعه حرکت کنیم بدون آنکه تعرضی به استقلال فردی داشته باشیم. خصلت دیگر جامعه ایرانی، حریت و آزادگی است که این آزادگی را از فرهنگ امیرالمومنین (ع) و عاشورا آموخته‌اند. اگر به حریت اجتماعی جامعه ایرانی توجه نکنیم، نمی‌توانیم تمدن تحولی ایجاد کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: اگر به گذشته نگاهی بیندازید در می‌یابید مردم ایران از گذشته عدالت‌خواه و حساس نسبت به تبعیض اجتماعی بوده‌اند. این خصلت جامعه ایرانی است که به اعتقاد من خصلت جامعه انسانی نیز به شمار می‌رود. این خصلت باعث پیروزی انقلاب شد. امام خمینی (ره) می‌فرمایند: «عواملی که باعث بقای انقلاب می‌شود، همان عواملی است که باعث پیروزی انقلاب شد.» باید این موارد را حفظ کرد. یکی از این موارد که امام راحل (ره) همواره بر آن تاکید داشتند کار برای خدا و دیگری انگیزه مردم بود. اگر کار برای خدا صورت گیرد انقلاب رشد کرده و کمال پیدا می‌کند و کسی در مسیر ظلم حرکت نخواهد کرد و عدالت را زیرپا نخواهد گذاشت.
وی اضافه کرد: خصلت دیگر با هم‌بودن و برای یکدیگر تلاش‌کردن است. تکه‌تکه کردن جامعه و اجتماع یکی از بزرگترین خطاها به شمار می‌رود. باید بتوانیم افراد را با سلیقه‌های مختلف پای خصلت‌های فطری که حکیم انقلاب طرح می‌کنند مجتمع کرده و این مسیر تمدنی را طی کنیم. باید به دارایی‌ها و حساسیت‌های فردی و اجتماعی در حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی اهمیت دهیم.
عاملی درباره خصیصه های انقلاب اسلامی برگرفته از بیانیه گام دوم اظهار داشت: پایداری و استقرار انقلاب یکی از این خصیصه‌ها است. مقام معظم رهبری به دنبال فرآیندهایی که به پایداری و استقرار جمهوری اسلامی منجر می‌شود، هستند. حفظ هویت انقلابی دومین خصیصه انقلاب اسلامی است که در این بیانیه مورد تاکید قرار گرفته و استقامت و پایداری خصیصه دیگر مردم در دوره انقلاب اسلامی است که البته مبنای این استقامت خداخواهی و توحیدگرایی است. وفاداری به ارزش های انقلاب با تاکید بر استقلال، آزادی، جمهوری اسلای ایران، عدالت گستری، پیشرفتگی و توسعه همه جانبه، نقش‌آفرینی محوری به عنوان قدرت بزرگ در سطح منطقه‌ای و جهانی دیگر خصیصه انقلاب برگرفته از بیانیه گام است.
وی گفت: مقام معظم رهبری درکنار راهبردهای هفتگانه یک هویت ایجاد کرده‌اند، هویت به معنای بودن و نبودن و محصول یک «لااله‌الاالله» و وجود امر ایجابی و امر سلبی در کنار یکدیگر است تا مرزها را روشن کند و در کنار این هفت خصلت تلاش کرده‌اند هم امر ایجابی و هم امر سلبی را ذکر کنند. در علم و پژوهش عدم توصیه به سوء استفاده از دانش تاکید شده است. دانش می‌تواند به نیرنگ تبدیل شود. عبور از مرزهای علم و پیشتازی به عنوان امر ایجابی، جوشاندن چشمه دانش در جامعه به عنوان امر ایجابی، عدم هراس از تحریم مالی و علمی به عنوان امر سلبی به شمار می‌روند. در معنویت و اخلاق، تببین و تدقیق اخلاق علمی در رابطه با معنویت و علم، رد موضوعیت علم بدون اخلاق به عنوان اقدامات ایجابی و سلبی مطرح شده است. ارتقای شعور معنوی و وجدان اخلاقی جامعه و پیشگیری از شکل گیری کانون‌های ضد معنویت به عنوان اقدامات ایجابی و سلبی فرهنگ مبنا عنوان شده است.
عاملی تصریح کرد: تمدن‌سازی یک تحول عظیم با تکیه بر ظرفیت‌ها و مزیت‌هاست. تمدن امری است که سررشته تاریخی دارد. باید به تاریخ قبل از انقلاب برگردیم و خصلت‌های تمدنی اسلام به خصوص بعد از ورود اسلام به ایران را شناسایی کنیم و از آن گلواره‌های تمدنی استخراج کنیم که مورد پذیرش اجتماعی قرار گیرد.
امسال در مراسم 22 بهمن شکوه پرچم ایران به خوبی نمایان شد
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: امسال در مراسم 22 بهمن شکوه پرچم ایران به خوبی نمایان شد و این بسیار مهم است که ذیل پرچم جمهوری اسلامی مقوله‌های تمدنی، فرهنگی، اجتماعی، دستاوردها و ساخته‌ها و عناصر تمدنی معنا پیدا کند.
وی اظهار داشت: شورای عالی انقلاب فرهنگی سندی را با نگاه به بنیان‌های تمدن نوین اسلامی و اقدامات راهبردی و مولفه‌های اثر گذار تدوین کرده است. رییس جمهور در بیانات خود به جایگاه مرجعیت سند گام دوم تاکید داشته و بر این باور بود برنامه‌های پنج ساله باید از این سند تاثیر بگیرد. سیاست‌های کلان که مجمع تشخیص مصلحت نظام با نظر مقام معظم رهبری ارایه می‌کنند، اسناد بالادستی را نیز باید ذیل این معنا بازسازی کنیم.
عاملی ادامه داد: باید مرجع اصلی این هفت محور بر مبنای بنیان‌هایی که در 40 ساله اول ذکر شده اند پایه‌گذاری شود. تغییر گفتمانی با هدف، جامعه‌پردازی منجر به مطالبه مولفه‌های بیانیه گام دوم در جامعه و تبدیل شدن آن به یک فرهنگ اجتماعی و انفاذ آن در سبک زندگی اسلامی ایرانی باید رخ دهد. در محور اول با تقسیم کار ملی سند، آموزش و پرورش و صدا و سیما نقش محوری و کلیدی در گفتمانی شدن بیانیه گام دوم دارند. دانشمندان نیز نقش مهمی در این راستا ایفا می‌کنند. تغییر نظام سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی به افق گشایی 40 ساله و بازتعریف تقسیم کار ملی و تدوین مولفه‌ها و شاخص‌ها، معطوف به اهداف تمدن نوین اسلامی با رویکرد تاثیرگذاری بر هشت برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.