بیماران در صف نوبت / بحران کمبود پزشک متخصص در نظام سلامت

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، کمبود پزشکان متخصص در ایران به‌ویژه در مناطق محروم و روستایی به یک بحران جدی تبدیل شده است. با سرانه تنها 6 پزشک به ازای هر 10,000 نفر، ایران از بسیاری از کشور‌های همسایه عقب‌تر است. این کمبود باعث افزایش زمان انتظار بیماران و تشدید بیماری‌ها می‌شود، در حالی که سایر کشور‌ها با برنامه‌های موفق توانسته‌اند این مشکل را بهبود بخشند.

سیستم بهداشتی و درمانی هر کشوری یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان آن کشور محسوب می‌شود. پزشکان متخصص نقش محوری در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت عمومی جامعه داشته باشد. ایران با جمعیتی بیش از 80 میلیون نفر، نیازمند یک سیستم بهداشتی قوی و کارآمد است که بتواند به نیاز‌های متنوع و روزافزون مردم پاسخگو باشد. با این حال، آمار‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و نظام پزشکی نشان می‌دهد که سرانه پزشک متخصص در ایران تنها 6 نفر به ازای هر 10,000 نفر است که پایین‌تر از میانگین جهانی است. این رقم در مقایسه با بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته و حتی برخی کشور‌های در حال توسعه بسیار پایین‌تر است. برای مثال، کشور‌هایی نظیر عمان، ترکیه، عربستان سعودی، مصر، ترکمنستان، ارمنستان و روسیه از نظر تعداد پزشکان متخصص سرانه بسیار بهتری دارند. پزشکان، لازمه توسعه پایدار سلامت کمبود پزشکان متخصص نه تنها تأثیرات مستقیمی بر سلامت بیماران دارد، بلکه پیامد‌های بلندمدتی نیز برای جامعه به همراه دارد. این کمبود باعث می‌شود که سیستم بهداشتی نتواند به‌طور مؤثر با بحران‌های بهداشتی مانند بیماری‌های واگیردار و مزمن مقابله کند. همچنین، تأثیرات اقتصادی ناشی از این کمبود نباید نادیده گرفته شود؛ زیرا افزایش بیماری‌ها و ناتوانی‌ها می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری نیروی کار و افزایش هزینه‌های درمانی شود. از این رو، توجه به این مسئله و بررسی همه‌جانبه ابعاد آن برای برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران بهداشتی کشور امری ضروری است.

این کمبود به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم کشور شدیدتر است، جایی که بیماران اغلب مجبور به طی مسافت‌های طولانی برای دستیابی به خدمات پزشکی می‌شوند که این امر علاوه بر افزایش هزینه‌ها، می‌تواند به تشدید بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روانی منجر شود. این تفاسیر در حالی است که چندی پیش هم حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس اعلام کرد: «متاسفانه یکی از مشکلات اساسی ما در کشور کمبود پزشک متخصص و فوق تخصص در شهرستان‌ها و مناطق محروم است که چندی پیش هم به دلیل همین مشکل یک زوج جوان ساوه‌ای که برای درمان فرزندشان به تهران مراجعه کرده بودند به دلیل گازگرفتگی در ماشین خود فوت کردند.»

در ادامه حاجی دلیگانی در راستای از دست دادن فرصت درمان برای بیماران گفت: «دسترسی به متخصص در شهرستان‌ها کار سختی است و خیلی از افراد به خاطر همین عدم دسترسی‌ها جان خود را از دست می‌دهند. برخی بیماری‌ها به یکباره شدت می‌گیرد و فرد نیاز دارد که برای شروع درمان سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کند، ولی در این شرایط که دسترسی به پزشک متخصص برای مردم شهرستان سخت است این بیماران فرصت اولیه درمان را از دست می‌دهند.» کمبود پزشکان متخصص تأثیرات جدی بر کیفیت خدمات درمانی دارد. بیماران مجبور به انتظار طولانی برای دریافت خدمات تخصصی هستند و این امر می‌تواند به تشدید بیماری‌ها و مشکلات جدی‌تری منجر شود. علاوه بر این، فشار روانی و استرس بر بیماران و خانواده‌های آن‌ها افزایش یافته و تأثیرات منفی بر روحیه و سلامت جامعه دارد.

مسیر درمان متخصصین در دیگر کشورها بر اساس گزارشهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) برخی کشور‌ها توانسته‌اند با اجرای برنامه‌های موفق، مشکلات کمبود پزشک متخصص خود را حل کنند. برای مثال، کشور‌های اسکاندیناوی با افزایش ظرفیت دانشکده‌های پزشکی و ایجاد شرایط کاری مناسب برای پزشکان، توانسته‌اند به سرانه پزشک مناسبی دست یابند. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین در کشور‌هایی مانند کانادا و استرالیا به بهبود دسترسی به خدمات درمانی در مناطق دورافتاده کمک کرده است. در نهایت، با توجه به اهمیت بالای دسترسی به خدمات درمانی و نقش کلیدی پزشکان متخصص در این زمینه، نیاز به اقدامات فوری و مؤثر برای افزایش سرانه پزشک متخصص در ایران احساس می‌شود. این اقدامات باید به صورت جامع و هماهنگ توسط نهاد‌های مختلف بهداشتی، آموزشی و دولتی انجام شود تا بتوان به بهبود کیفیت خدمات درمانی و افزایش سلامت جامعه دست یافت.