تحلیل پایگاه خبری "میدل ایست آی" از سفر ابراهیم رئیسی به روسیه

به گزارش الف، پایگاه خبری "میدل ایست آی" در گزارشی ضمن پرداختن به سفر "ابراهیم رئیسی" رئیس جمهور کشورمان به روسیه، ابعاد مختلف این سفر و رایزنی های احتمالی رئیس جمهور ایران در روسیه را مورد بررسی قرار داده و به طور خاص انجام دیدار میان روسای جمهورِ ایران و روسیه در شرایط حساس منطقه ای و بین المللی را حامل دستاوردهایی قابل توجه برای هر دو کشور در ابعاد گوناگون ارزیابی کرده است.

میدل ایست آی در این رابطه می نویسد: «"ابراهیم رئیسی" رئیس جمهور ایران و "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه در جریان سفر دو روزه رئیسی به مسکو، مذاکرات فشرده ای را با یکدیگر خواهند داشت و احتمالا توافق جدیدی را نیز در جهت توسعه روابط دوجانبه امضا خواهند کرد.

این توافق که هنوز دو طرف در حال کار روی جنبه های مختلف آن هستند، تا حد زیادی نتیجه رایزنی های رهبر انقلاب اسلامی ایران "آیت الله خامنه ای" و "ولادیمیر پوتین" در روزهای پایانی سال شمسی گذشته است. به گفته سفیر ایران در روسیه "کاظم جلالی"، سندی که به تازگی در حال تدوین است، نسخه به روز شده "قانونِ بنیان های روابط متقابل و اصول همکاری های جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه" است که نسخه ابتدایی آن در سال 2001 میلادی عرضه شد.

جلالی به این نکته نیز اشاره کرده که این سند متفاوت از "توافق مشارکت راهبردی 25 ساله میان ایران و چین" است و برخلاف این توافق، مجلس ایران نیز بایستی معاهده امضا شده با روسیه را تصویب کند. ایران این توافقِ جدید را به مثابه مهمترین دستورکار سفر ابراهیم رئیسی به روسیه و تداومِ روندی می داند که از زمان عضویت دائم ایران در "سازمان همکاری های شانگهای"(در ماه های ابتدایی ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی)، در پیش گرفته شده است.

در واقع، ایران می خواهد نشان دهد که یک کشور منزوی نیست و تلاش های دیپلماتیک آن در عرصه بین المللی نیز قادرند موفقیت ها و دستاوردهای قابل توجهی را برای آن به ارمغان آورند. با این حال، سفر ابراهیم رئیسی به روسیه را صرفا نباید یک دیدارِ تشریفاتی تلقی کرد.

بدون تردید، ابراهیم رئیسی صرفا به روسیه نمی رود تا یک توافق را به بحث و مذاکره بگذارد. اینطور به نظر می‌رسد که وی طیف گسترده ای از مسائل و موضوعات را در حوزه روابط دوجانبه و منطقه ای نظیرِ: بازسازی سوریه، آشتی ملی در افغانستان و موقعیت شکننده امنیتی در منطقه قفقاز جنوبی را نیز با همتای روسی خود به بحث و مذاکره خواهد گذاشت.

اگرچه توافق جدید میان ایران و روسیه، چهارچوبی نو را برای توسعه همکاری های دوجانبه فراهم می کند، با این حال، روابط ایران و روسیه با چیزی ورای تماس های عادی و تغییر مسوولان ارشد سیاسی تعریف می شود.

*درک متقابل ایران و روسیه

از زمانِ به قدرت رسیدن "ولادیمیر پوتین"، روابط دو جانبه ایران و روسیه تا حد زیادی پیرامون همکاری های امنیتی، خنثی سازی تهدیدات مشترک و معاملات تسلیحاتی قرار داشته است. "امنیت" تقریبا از آن دسته از حوزه‌هایی است که تهران و مسکو خیلی زود به توافق راجع به آن دست پیدا می کنند.

با توجه به اینکه روسیه، تطویلِ یکجانبه تحریم های واشنگتن علیه ایران در زمینه تسلیحاتی را مورد شناسایی قرار نمی دهد و آن را مشروع نمی داند، کسب سلاح های روسی بویژه جنگنده های مدرن، از اهمیت قابل توجهی برای تهران برخوردار است.

تهران و lسکو بر اساس برخی گمانه زنی ها در آستانه امضای یک توافق 10 میلیارد دلاری در زمنیه همکاری‌های دفاعی و امنیتی هستند که این توافق شاملِ خرید جنگنده های سوخو 35 و سامانه های پدافندیِ اس 400 نیز می شود. اگر این توافق در دوره حضور رئیسی در مسکو منعقد شود، تسلیحات آفندی و پدافندی جدیدِ روسیه که در دستان ایران قرار خواهند گرفت، تا حد زیادی توانِ بازدارندگی ایران را در برابر تهدیداتی که به ویژه از سوی اسرائیل علیه این کشور عرضه می شوند را تقویت خواهند کرد. جدای از همه این ها، انعقاد یکچنین توافقی، تا حد زیادی نوعی به سخره گرفتنِ آشکار تحریم های آمریکا علیه تهران نیز به حساب می آید.

در عرصه تجاری و اقتصادی نیز اگرچه روسیه تاکنون سهم چندانی در اقتصاد ایران نداشته و تا حدی نیز سعی کرده خود را از تهدیدِ تحریم های آمریکا دور نگه دارد با این حال، مسکو قویا مایل است تا در دور زدنِ تحریم‌های ایران و تضعیف تحریم های غربی علیه تهران، به ایران کمک کند.

دولت جدید ایران علی رغم مذاکراتِ مرتبط با احیای برجام در وین، عملا سعی دارد تا روند این مذاکرات و لغو احتمالیِ تحریم ها علیه خود را به مثابه تنها بخشی از معادلات عرصه سیاست خارجی خود ارزیابی کند و بر این اعتقاد نیست که بایستی کلا حوزه سیاست خارجی را تسلیمِ مساله برجام کرد.

حتی پس از اجرای کامل توافق برجام، برخی تحریم ها همچنان علیه ایران باقی خواهند ماند. از سوی دیگر، برخی حوزه های دیگرِ اصطکاک و تنش میان تهران و واشنگتن نظیر نفوذ منطقه ای ایران و توان موشکی این کشور نیز به احتمال زیاد در آینده موجب خواهند شد تا دولتِ آمریکا علیه ایران، اقدام به وضع تحریم و فشار کند.

همزمان با عقب نشینی نیروهای آمریکایی از افغانستان و عراق، و مزایای احتمالی که احیای برجام برای اقتصاد ایران به همراه خواهد داشت (بویژه در بحث درآمدهای نفتی)، رقبای منطقه ای ایران می گویند که نباید توافق هسته ای با ایران را از توان موشکی و نفوذ منطقه ای تهران جدا کرد.

*نکات کلیدیِ سفر رئیسی به روسیه 

جدای از قراردادهای تسلیحاتی که به احتمال زیاد در جریان سفر ابراهیم رئیسی به روسیه به امضا خواهند رسید، یکی از تلاش های عمده رئیسی در جریان سفر به روسیه، معطوف به توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان دو کشور و تشویق روس ها به سرمایه گذاری و حضورِ هر چه بیشتر در بخش های مختلف اقتصادی ایران است.

جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی امیدوار است که تنش های جاری میان روسیه و غرب در مساله اوکراین شاید کرملین را وادار کنند تا در روابط خود با ایران به عنوان اصلی ترین متحد خاورمیانه ای‌اش، یک بازنگری اساسی انجام دهد و به طور ویژه مسکو را در گسترشِ هر چه بیشتر روابط اقتصادی با تهران، تشویق کند.

تعیین تکلیفِ سرنوشت وام 5 میلیارد دلاری روسیه به ایران، عرضه بخشی از صادرات نفتی ایران از طریق شرکت‌های روسی به بازارهای جهانی، انعقاد توافقاتی با محوریتِ تحویل نفت به روسیه و در مقابل دریافت کالا و خدمات از این کشور، افزایش حجم سه میلیارد دلاری روابط اقتصادی کنونی روسیه با ایران به 5 میلیارد دلار، و انجام تجارت میان دو کشور با استفاده از پول ملی دو طرف، عمده ترین درخواست های اقتصادی ایران در جریان سفر ابراهیم رئیسی به روسیه خواهند بود.

در این راستا، "مهدی صفری" معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه ایران، با تجربه ترین دیپلماتی است که تیم رئیسی را در جریان سفر به روسیه همراهی می کند و بدون تردید وی نقش قابل توجهی در مدیریت و راهبریِ مذاکرات در روسیه خواهد داشت. صفری به عنوان سفیر ایران در کشورهای چین و روسیه خدمت کرده است و به یک سیاست خارجی متوازن از طریق توسعه پیوندهای اقتصادی و امنیتی ایران با چین و روسیه، اعتقاد دارد.

*نکات مثبتِ بازدید رئیسی از روسیه برای کرملین

سفر ابراهیم رئیسی به روسیه برای مسکو نیز امری جذاب است. پوتین مایل به انجام مذاکرات فشرده با رئیس جمهور ایران در مورد اقدامات و قدم های آتی ایران در چهارچوب معادله هسته ای این کشور و در عین حال نوعِ مواضع اقتصادی ایران در صورت لغو احتمالی تحریم ها علیه این کشور است. جدای از این ها، دولت روسیه مایل است تا بیش از پیش از فرصت های اقتصادی که ایران می تواند در اختیار آن قرار دهد نیز استفاده کند.

در این راستا، انعقاد توافقات تسلیحاتی و اقتصادی در جریان سفر ابراهیم رئیسی به روسیه موجب خواهد شد تا تصویر روسیه در افکار عمومی ایران نیز تا حد زیادی بهبود یابد و مثبت شود. البته که این دیدار خود موجب تقویت روند اعتماد و احترام میان دو کشور نیز خواهد شد.

در کوتاه مدت، ابراهیم رئیسی امید دارد که دیپلماسیِ فعال وی در جریان سفر به روسیه، موجب شود تا سرمایه سیاسی و اجتماعی دولتش تقویت شود. با این حال در بلند مدت، اجرای توافقات جدید تا حد زیادی به این نکته بستگی دارد که تا چه میزان تهران و مسکو می توانند از مداخله مولفه های جانبی نظیر تحریم ها و روابط با غرب (بر روابط دوجانبه خود) جلوگیری کنند و اهداف خود را از منظری واقع بینانه هدفگذاری نمایند».

*لینک:

https://www.middleeasteye.net/opinion/iran-russia-raisi-putin-talks-crucial-future-why