تداوم بی‌اعتمادی تاریخی به بورس
رضا بهرامی - کارشناس بازار سرمایه
بازار سرمایه حکم دماسنج اقتصادی را دارد که نسبت به شرایط اقتصادی و سیاسی به‌سرعت واکنش نشان می‌دهد. همین موضوع در کنار بی‌اعتمادی تاریخی به عملکرد بورس تهران در طول 2 سال گذشته، مانع رشد این بازار در قیاس با بازارهای موازی آن در ماه‌های اخیر شده است. تحولات غیرمنتظره در حوزه نرخ سود و احتمال ادامه داشتن مواضع انقباضی بانک‌ها به‌صورت رسمی و غیررسمی در ماه‌های آتی، از مهم‌ترین عوامل منفی موثر بر عملکرد بازار سرمایه هستند. سیاست‌های دولت در فرآیند تصویب بودجه سال آتی و همچنین قیمت دلار از دیگر ریسک‌های بازار سرمایه در هفته‌های آینده به‌شمار می‌روند که نمی‌توان به‌راحتی درباره آنها اظهارنظر دقیق کرد.
در طول ماه‌های اخیر و برای یک بازه زمانی چندهفته‌ای شاهد بازگشت رونق به بازار سرمایه، بوده‌ایم. این صعود در سایه عرضه خودرو در بورس کالا و رشد سهام شرکت‌های خودرویی حاصل شد. روند رو به رشد سهام شرکت‌های خودرویی به سایر ارکان بازار سرمایه نیز منتقل شد، اما چالش‌های متعددی در روند عرضه خودرو در بورس کالا ایجاد شد که تداوم این مسیر صعودی را با اخلال مواجه کرد. این تنش‌ها و التهابات حتی برای یک بازه زمانی طولانی‌مدت زمینه سقوط ارزش بورس را فراهم کرد. در طول هفته‌های گذشته شاهد تلاش دولت برای تثبیت نرخ دلار نیمایی بوده‌ایم. این سیاست همزمان با تداوم رشد قیمت دلار در بازار آزاد اجرایی می‌شود و لطماتی را به تولید و تولیدکننده تحمیل می‌کند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تثبیت بهای دلار بر صنایع داخلی و صادرات‌محور تاثیر متفاوتی دارد. صنعت خودروسازی جزو صنایع ریالی بورس طبقه‌بندی می‌شود که کاهش قیمت ارز در نهایت به نفع آن است و مسیر تامین مواد اولیه ارزان را برای آن هموار می‌کند، اما این سیاست در نهایت به زیان صنایع بورسی صادرات‌محور تمام خواهد شد، زیرا این واحدها ناچارند ارز صادراتی خود را با بهای به‌مراتب پایین‌تری به فروش برسانند. نوسانات قیمتی کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی از دیگر عوامل موثر بر عملکرد صنایع بورسی و سود سهام به‌شمار می‌رود. بر همین اساس نیز باید تاکید کرد افت قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی محرک دیگری برای صنایع کامودیتی‌محور بورس ما محسوب می‌شود. خوشبختانه در هفته‌های پایانی سال 2022 روند ریزشی قیمت فلزات در بازار جهانی متوقف شد و حتی شاهد بازگشت قیمت‌ها به مسیر رشد بوده‌ایم. همین موضوع پالس مثبتی را به صنایع فلزی داد و از رشد ارزش سهام آنها در بازار ما حمایت کرد. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد در هفته‌های گذشته شاهد افت ارزش ریال یا صعود دلار در بازار جهانی بوده‌ایم. در چنین شرایطی افراد ترجیح می‌دهند پول نقد نگهداری نکنند و سرمایه خود را در بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری کنند. بدین ترتیب می‌توان این‌طور ادعا کرد که بخشی از پول‌های تزریق‌شده به بازار سرمایه تحت تاثیر همین کاهش ارزش پول ملی روانه بورس شده است. علاوه بر این از ابتدای امسال شاهد روند رو به رشد قابل‌توجه در اغلب بازارهای موازی بازار سرمایه از جمله دلار، مسکن، خودرو، طلا، سکه و... بوده‌ایم، اما بازار سهام از این روند رو به رشد قیمتی عقب مانده است.
همچنان شوک‌های لحظه‌ای بر عملکرد بازار سرمایه اثرگذار هستند، با این وجود بازار در میان‌مدت و بلندمدت به سقف قیمتی خود خواهد رسید؛ تا جایی که انتظار می‌رود شاخص کل حداکثر در یک بازه زمانی 2.5 تا 3ساله سقف تاریخی 2 میلیون واحدی را پشت سر بگذارد، اما در نهایت تصمیم‌گیری‌های دولت و سیاست‌گذاری‌های آن مهم‌ترین شاخصه موثر بر عملکرد بازار سرمایه است.