تشدید عدم‌تعادل در بازار سرمایه / قوانین بازارگردانی تغییر کند
معاون نظارت بر بازار شرکت فرابورس با انتشار اطلاعیه ای از شمول 9نماد برای تغییر دامنه‌نوسان قیمت در صورت تمایل به رعایت بندهای 2، 3 و 4 ضوابط مربوط به ماده21 دستورالعمل فعالیت بازارگردانی خبر داد. بازارگردانان این نمادها در صورت تمایل می‌توانند با رعایت سایر بندهای ضوابط مربوط به ماده21 دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس تهران و فرابورس، درخواست تغییر دامنه‌نوسان قیمت را به فرابورس...
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، پیش از این نیز سهم های دیگری شامل این ماده شده‌بودند، اما سوال اینجاست در شرایطی که بازار سهام با وضعیتی بحرانی مواجه است، ارزش معاملات خرد بورس به‌شدت پایین آمده، خروج پول هر روز بیش از دیروز است و سهامداران هر روز شاهد تصمیمات جدیدی در خارج از بازار هستند که سرمایه شان را تهدید می‌کند؛ اقدامات این‌چنینی مشکلی را از سهامداران حل خواهد کرد؟ برخی از کارشناسان معتقدند اگر بپذیریم شرایط اقتصاد کلان از حیطه تصمیم‌گیری ریاست سازمان خارج است، اما واقعیت آن است که در داخل بازار نیز تصمیمات درستی برای بهبود اوضاع گرفته نشده است. در نگاهی کلان تر تعیین ساعت های مختلف برای معامله در بورس و فرابورس، تعیین دامنه‌نوسان های متفاوت برای سهام در بازار اول، دوم و... و تفکر پیاده سازی ثبات در بازاری که ذاتا دارای روند است، بورس را با مشکلاتی جدی مواجه می‌کند. آنها روند شدید خروج پول از بورس در شرایطی که بازار سرمایه بازدهی منفی دارد را از سوی سرمایه گذاران تصمیمی درست می بینند اما این تمام ماجرا نیست. کارشناسان نسبت به بحران صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز هشدار می‌دهند.
قوانین بازارگردانی باید تغییر کند
برزو حق شناس، کارشناس بازار سهام درخصوص شمول 9نماد برای تغییر دامنه‌نوسان، گفت: ماده21 دستورالعمل بازارگردانی می‌گوید؛ چنانچه بعضی از سهم ها از نظر فرابورس دارای شرایط لازم باشند، بازارگردان در صورتی‌که درخواست بدهد می‌تواند دامنه‌نوسان این سهم ها را تا 10درصد باز‌کند. این اتفاق قبلا هم افتاده و دامنه‌نوسان چند سهم که عمدتا هم مربوط به بنیاد مستضعفان بودند تا 10درصد باز‌شدند. این دستورالعمل بازارگردانی است که حالا 9سهم دیگر هم به آن اضافه شدند که اگر بازارگردانشان درخواست بدهد دامنه برای آنها باز‌می‌شود. وی در تشریح کامل ماده21 دستورالعمل فعالیت بازارگردانی ادامه داد: این ماده می‌گوید؛ بازارگردان می‌تواند درخواست دهد دامنه بازتر یا بسته تر شود یا حجم مبنا تغییر کند و حالا 9نماد که شامل ارفع1، آریا1، تجلی1، شراز1، شراتل1، شگویا1، صبا1، لطیف1 و ومهان1 هستند مشمول بندهای 2 و 3 و 4 این ماده که مربوط به تغییر دامنه‌نوسان است، شدند.
حق شناس در ادامه عنوان کرد: این موضوع به این معنی نیست که دامنه‌نوسان قاعدتا برای این نمادها افزایش یابد، کما اینکه در حال‌حاضر هم بسیاری از سهم‌ها مشمول این ماده هستند اما بازارگردان برای افزایش دامنه درخواست نداده است. این کارشناس بازار سهام در ادامه با اشاره به معضلات بازارگردانی در بازار سهام گفت: در یک نگاه کلی تر باید به مشکلات متعددی اشاره کرد که بازارگردانی برای بازار سهام ایجاد کرده و ما بارها اعلام کرده‌ایم که قانون بازارگردانی ما مشکل دارد، اما متاسفانه سازمان بورس در این‌باره اقدام درستی نمی‌کند و فقط سفسطه می‌کند. علاوه‌بر اینکه قانون بازارگردانی به کل مشکل دارد، باز و بسته کردن های این‌چنینی دامنه‌نوسان هم فایده ای ندارد. در بورس دامنه‌نوسان از 2 داریم تا 7درصد و این یعنی وضعیت در بازار سهام در هم برهم شده است. حق شناس با تاکید بر اینکه وضعیت مذکور توازن بازار را به هم زده است، گفت: در حال‌حاضر بازار سهام از تعادل خارج شده است. علاوه‌بر دامنه‌نوسان تغییر وضعیت در مورد ساعت معاملاتی نیز به همین صورت است. ساعت معاملاتی فرابورس تا ساعت13 و بورس تا ساعت12 و نیم است. این کارها به‌درد بازار نمی‌خورد. این به آن معنا نیست که ساعت معاملات یا دامنه‌نوسان نباید افزایش یابد؛ موضوع این است که تغییرات باید متعادل باشد اما متاسفانه تغییرات مثبتی که می‌توانست تاثیر خوبی از داخل سازمان بر معاملات بگذارد به‌نحوی انجام‌شده که خود به عاملی مخرب برای بورس تبدیل شده است.
این کارشناس بازار سهام گفت: یک تصمیم درست باید اتخاذ شود و برای همه بازار اعمال شود، اما سوای مسائل کلان اقتصادی که بازار را به نابودی کشانده، برخی از سیاستگذاری های سازمان نیز به‌حدی عجیب و غریب است که تعادل داخلی بازار را به‌هم زده است، بحث این 9نماد بماند. وی در ادامه با تاکید بر اینکه مشکلات بازار سهام بیشتر از مسائل کلان اقتصادی نشات می‌گیرد، گفت: مشکل عمده بازار مربوط به اقتصاد کلان و بیرون از بازار است. در این‌خصوص ریاست سازمان یا نمی‌تواند و یا نمی خواهد اقدامی انجام دهد اما به‌نظر می‌رسد سازمان بورس در این مورد هم روند منفعلانه ای را در‌پیش گرفته است.
حق شناس گفت: در حالی‌که سایه مسائل کلان اقتصادی از جمله نرخ بهره بین‌بانکی، بودجه، برجام و... بر بازار سرمایه سنگینی می‌کند. در این وضعیت اقتصادی صحبت از نرخ 10هزار‌تومانی خوراک می‌شود و قصد دارند نرخ خوراک را صددرصد افزایش دهند. موضوع نرخ سوخت و... بماند با این اوصاف صنایع کوچک و متوسط بیش از همه زیان می بینند. این کارشناس بازار سهام عنوان کرد: در چنین شرایطی حداقل در داخل بازار باید شاهد یک روند واحد باشیم. دامنه‌نوسان و ساعت معاملات برای تمام سهام و بازارها باید یکسان باشد اما متاسفانه کل تعادل بازار را به‌هم ریختند. بازار سهام در حال‌حاضر هم از بیرون و هم از داخل بازار تحت‌فشار است. این موضوع امروز و دیروز نیست و به‌نظر می‌رسد اراده ای برای بهبود وضعیت وجود نداشته باشد.
وی با بیان اینکه اکثر کارشناسان بازار سهام بر این موضوع که بازارگردانی با این شیوه و آیین نامه بازار را به نابودی می کشاند، اتفاق‌نظر دارند. علاوه‌بر این نوع استفاده از الگوریتم هم مشکل دارد. در این مورد هم مانند دامنه‌نوسان و ساعت معامله اصلا انتقادی به اصل ماجرا نیست. کسی نمی‌گوید الگوریتم بد است. بالاخره بازار باید به سمت جهانی‌شدن و استفاده از تکنولوژی‌های نو پیش برود، اما متاسفانه تصمیمات غلط باعث‌شده که این موضوع نیز به مشکل بازار تبدیل شود. حق شناس ادامه داد: در حال‌حاضر بازارگردان پول، سهام و منابع را در اختیار دارد و از معافیت 80درصدی کارمزد هم برخوردار است و صلاح الگوریتم را نیز به او سپرده‌اند، خب طبیعی است که شروع به نوسان گیری می‌کند و سهامدار هم بالاخره جایی از این وضعیت خسته می‌شود. در چنین شرایطی بازار می شکند و پله‌پله پایین می رود.
بازار سهام جای ثبات نیست
این کارشناس بازار سهام افزود: موضوع دیگر موضوع ثبات است. طی یک سال‌اخیر بارها این موضوع را شنیده‌ایم که گفتند ثبات را باید در بازار سهام حاکم کنیم و در مصاحبه های متعدد به آن تاکید کردند. این اظهارنظر در حالی مطرح می‌شود که بازار سرمایه اصلا جای ثبات نیست. بازاری رونددار است. تفکر ثبات در بازار سهام آن هم بازاری که یک‌طرفه است؛ باعث می‌شود بازار پله‌پله بشکند و پایین برود.
حق شناس اظهار کرد: سرمایه گذار خسته شده است. در یک تورم 50درصدی حالا با تفکر ثبات، عدم‌تعادل در بازار، مشکلات قانون بازارگردانی و مسائل کلان اقتصادی موثر بر بازار مواجه است. طبیعی است که می فروشد و به سمت بازارهای حداقل باثبات تری می رود. تمام بازارها اگر نگوییم هم‌پای تورم ولی لااقل در سال1401 بازدهی داشتند اما بازدهی در بازار سرمایه منفی بوده است. این کارشناس بازار سهام به خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار سهام و حجم معاملات پایین اشاره و عنوان کرد: مردم خسته شده‌اند، در نتیجه شاهد خروج پول هستیم و اگر فکری به حال بازار سرمایه نکنند، بحران صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نزدیک است. در آینده ای نه‌چندان دور خواهیم دید صندوق‌ها اوراق جلوی بانک مرکزی می چینند و می‌گویند پرداخت کن.
همچنین بخوانید