تلاش برای حمایت؛ از ترمیم حقوق تا کالابرگ / فشار سنگین تورم بر سفره بی‌پول‌ها

هرچند در سال‌های گذشته روند افزایش قیمت بر روی بسیاری از کالاها مشاهده شده و در این میان با افزایش قیمت دلار از یک سو و ممنوعیت‌های وارداتی از سوی دیگر، قیمت کالاهای خارجی در بازار رشدی بسیار چشم‌گیر داشته‌اند اما با توجه به اینکه بخش مهمی از این کالاها از سوی دهک‌های پردرآمد مورد استفاده قرار می‌گیرند و اکثر این کالاها مصرفی و روزمره نیستند، فشار بر روی پردرآمدها کمتر محسوس بوده است.

از سوی دیگر، در ماه‌های گذشته قیمت کالاهای اساسی که بسیاری از آنها در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند، به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. هرچند دولت پس از اصلاحات یارانه‌ای اعلام کرد که مبلغ یارانه نقدی را به 300 و 400 هزار تومان افزایش داده اما با رکوردشکنی‌های تورمی در خرداد ماه، قیمت این کالاها نیز رشدی چشم گیر داشت تا شرایط برای طبقات کم درآمد دشوارتر شود، موضوعی که در گزارش اخیر مرکز آمار نیز به روشنی خود را نشان می‌دهد.

نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور در مهر ماه 1401، برابر 48.6 درصد است که نسبت به ماه گذشته (49.7 درصد)، 1.1 واحد درصد کاهش یافته است. محدوده تغییرات تورم نقطه‌ای در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بین 68.6 درصد برای دهک دهم تا 77 درصد برای دهک اول است.

همچنین اطلاع مذکور درمورد گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» نیز بین 34.2 درصد برای دهک اول تا 36.7 درصد برای دهک دهم است. همچنین نرخ تورم ماهانه کل کشور در مهرماه 1401، 3 درصد می‌باشد که نسبت به ماه گذشته (2.2 درصد)، 0.8 واحد درصد افزایش داشته است. محدوده تغییرات تورم ماهانه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بین 2.2 درصد برای دهک اول تا 2.3 درصد برای دهک دهم است. همچنین اطلاع مذکور درمورد گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» نیز بین 3.2 درصد برای دهک دهم تا 3.7 درصد برای دهک اول است.

بر اساس این گزارش، سهم تورم ماهانه گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» از کل تورم خانوارهای کشور در مهرماه 1401، 0.93 درصد می‌باشد که این عدد، برای دهک اول 1.35 درصد و برای دهک دهم 0.59 درصد است. سهم تورم ماهانه گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» از کل تورم خانوارهای کشور در مهرماه 1401 نیز 2.03 درصد می‌باشد که از این بین، سهم دهک اول 1.39 درصد و سهم دهک دهم 2.38 درصد است. موضوعی که نشان‌دهنده این است که اثرات تورمی گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در دهک‌های پایین‌تر جامعه و اثرات تورمی گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» در دهک‌های بالاتر جامعه بیشتر احساس می‌شود.

در کنار طبقات کم درآمد، فشار تورم بر روی استان‌های کم برخوردار نیز بسیار بالا بوده و این موضوع نیز در گزارش مرکز آمار خود را نشان می‌دهد. براساس گزارش مرکز آمار، بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور در مهرماه 1401، مربوط به استان البرز با 4.0 درصد و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان خوزستان با 1.9 درصد است. در این ماه بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای شهری مربوط به استان قزوین با 4.3 درصد و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان بوشهر با 2.1 درصد است.

در مهرماه 1401 همچنین بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای روستایی مربوط به استان سیستان و بلوچستان با 5.3 درصد و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان خوزستان با 0.5 درصد می‌باشد. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای کشور 48,6 درصد می‌باشد. بیشترین نرخ تورم نقطه‌ای مربوط به استان سیستان و بلوچستان (57.8 درصد) و کمترین آن مربوط به استان زنجان (42.4 درصد) است. تورم نقطه به نقطه برای خانوارهای شهری کشور 47,7 درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه‌ای خانوارهای شهری مربوط به استان ایلام (56.3 درصد) و کمترین آن مربوط به استان بوشهر (40.1 درصد) است. تورم نقطه به نقطه در مهرماه 1401 برای خانوارهای روستایی نیز 53,2 درصد می‌باشد. بیشترین نرخ تورم نقطه‌ای مربوط به استان سیستان و بلوچستان (65.9 درصد) و کمترین آن مربوط به استانهای یزد و خوزستان (46.1 درصد) است.

نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به مهرماه 1401 برای خانوارهای کشور به عدد 42,9 درصد رسید. بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (48.2 درصد) و کمترین آن مربوط به استان خوزستان (38.4 درصد) است. نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به مهر ماه 1401، برای خانوارهای شهری به عدد 42,3 درصد رسید. بیشترین نرخ تورم

دوازده ماهه مربوط به استان مازندران (47.4 درصد) و کمترین آن مربوط به استان خوزستان (38.0 درصد) است. نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به مهر ماه 1401 برای خانوارهای روستایی به عدد 46,2 درصد رسید. بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان قزوین (51.6 درصد) و کمترین آن مربوط به استان همدان (39.9 درصد) است.

در چنین شرایطی هنوز تکلیف برخی از حمایت‌های دولتی معلوم نیست. هرچند در هفته‌های گذشته مجلس و دولت بر سر اجرای متناسب‌سازی حقوق‌ها به جمع‌بندی ابتدایی رسیدند و بنا شد که اجرای آن آغاز شود اما با توجه به حجم افزایش هزینه‌ها، مشخص نیست افزایش یک میلیون تومانی حقوق برای کارمندان و 900 هزار تومانی آن برای بازنشستگان تا چه حد توان پوشش مشکلات را دارد.

از طرف دیگر طرحی که از سوی کارشناسان ارایه شده این بود که با توجه به نرخ بالای تورم در اقتصاد ایران، حمایت یارانه‌ای می‌تواند به شکل کالابرگ انجام شود تا در طول زمان، حجم حمایت از مردم کاهش پیدا نکند. در هفته‌های گذشته گمانه زنی‌هایی درباره کنار گذاشتن کامل این برنامه منتشر شد اما هنوز حرف دقیقی در این زمینه به گوش نمی‌رسد، با این وجود یک مقام در وزارت صمت گفته که طرح تخصیص کالابرگ هنوز به شکل کامل کنار گذاشته نشده است. علیرضا شاه‌میرزایی - معاون تجارت و خدمات وزیر صنعت، معدن و تجارت - در نشست خبری، در پاسخ به نقدی در رابطه با قیمت‌گذاری دستوری، اظهار کرد: قیمت وابسته به عرضه و تقاضا است. در ساختار جدید دولت، هر بخش باید کالای مربوط به خود را مدیریت کند؛ مثلا تولید و تنظیم بازار کالای کشاورزی به عهده وزارت جهاد است. همچنین در سال‌های اخیر تعدادی کالا بورسی شده و قیمت‌گذاری دستوری نداشته است. وی با بیان اینکه اجرای پروژه مردمی‌سازی یارانه‌ها شرایط خاص و متفاوت بوده، تصریح کرد: حتی دولت‌های قبلی که ادعای آزادی اقتصادی داشتند، جرئت اجرای این پروژه را نداشتند. اما این دولت جرئت کرد و با حذف ارز دولتی قیمت برخی اقلام چهار تا پنج برابر شد و در این شرایط تصمیم‌های خاص برای قیمت برخی کالاها گرفته شد. وی افزود: کالابرگ هم یکی از طرح‌هایی است که نیاز کشور است. اما وزارت صمت تنها تصمیم‌گیر نیست. ارایه کالابرگ منتفی نشده و حتی به صورت پایلوت در چهار شهرستان گرمسار، آبیک، دماوند و فیروزکوه اجرا شده است.

کاهش جدی تورم یکی از اصلی‌ترین وعده‌هایی بود که دولت رییسی با محوریت آن کار خود را آغاز کرد و چند ماه پس از اجرای اصلاحات یارانه‌ای هنوز بر روی آن تاکید دارد. باید دید در شرایطی که بیش از 15 ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم گذشته، آیا در نهایت راهی برای کاهش تورم و البته افزایش حمایت‌های همزمان از اقشار کم درآمد پیدا خواهد شد یا خیر.

بیشتر بخوانید:

• اقتصاد ایران تا کجا به مردم سخت می گیرد؟/ فقر تا کجا جلو می رود؟

• تصویر اقتصاد ایران در پایان تابستان / از رشد پول تورم ساز تا افزایش نرخ دلار

217 35