تلاش دستگاه‌ها برای ایجاد امنیت در زیستگاه یوزپلنگ آسیایی
حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در جلسه‌ای که با حضور مسئولان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، سازمان امور عشایر کشور، اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد و کشاورزی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان، معاون دادگستری کل استان سمنان، رئیس حوزه قضایی بیارجمند، اداره کل عشایر سمنان، رئیس پارک ملی توران برای بررسی مشکلات ناشی از حضور مستمر دام در منطقه توران در سازمان محیط زیست برگزار شد، اظهار کرد: این سازمان طی سال‌های گذشته با کمک دستگاه‌های متولی توانسته حدود 100 هزار هکتار از مجموعه حفاظتی توران را از حیث وجود دام خالی کند، اما همچنان شتر در منطقه امن و سگ‌های گله در مجموعه حفاظتی توران حضور دارند.
وی در ادامه گفت: در کنار حضور دام ما سگ‌های گله را داریم و اگر مشکل دام را نتوانیم حل کنیم، نمی‌توانیم یوز را نجات دهیم. کار‌های زیادی انجام شده یا در حال انجام است ولی کاهش سگ گله می‌تواند بازخورد مناسبتری در زمینه کاهش تلفات یوز داشته باشد.
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه گفت: جلوگیری از ورود شتر که معمولا برای خوردن آب و یا چرا وارد منطقه می‌شود، هم از دیگر مشکلاتی است که با آن دست به گریبانیم. در چند مورد دوربین‌های تله‌ای کارگذاری شده در محل آبشخور‌های توران، حضور گله‌های پرتعداد شتر را ثبت کرده‌اند و در این عکس‌ها نشان داده شده که یوز‌ها از ترس شتر‌ها از منبع آبی رانده شده‌اند.
اکبری اضافه کرد: همکاران وزارت نیرو هم اعلام آمادگی کرده‌اند تا در صورت نیاز نسبت به تامین آب شتر‌ها در مناطقی از پارک ملی توران اقدام کنند، اما این کار نیاز به کمک دستگاه‌های اجرایی مانند منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، امور دام و... دارد.
وی در ادامه گفت: طرح بیمه دامداران را با کمک صندوق ملی محیط زیست در دستور کار داریم و در صورت هرگونه آسیبی به دامداران، بیمه مکلف است تا خسارات دامداران را پرداخت کند.
اکبری اضافه کرد: آماده‌ایم تا با برگزاری یک نشست آموزشی با همکاری امور عشایری در خصوص محاسن کم کردن سگ‌های گله برای حفاظت بیشتر از یوز و بیمه خسارت‌های احتمالی حیات وحش به دامداران، همکاری‌های لازم را انجام دهیم. شاید تبدیل شترداری سنتی به شترداری صنعتی با اختصاص زمین مورد نیاز یکی از روش‌های قابل قبول باشد.
در ادامه حسن وحید - معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان منابع طبیعی - گفت: در پارک ملی توران هم مانند سایر پارک‌های ملی باید قوانین به‌صورت کامل اجرا شود و اختیار اجرای قوانین هم به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است و ما هم به عنوان همکار در کنار محیط زیست هستیم. ایجاد یک زون بافر در حاشیه پارک ملی توران می‌تواند کمک شایانی به امنیت منطقه بکند.
وی در ادامه گفت: تا زمانی که به مردم آموزش ندهیم و منافع مردم را از حفاظت برای آنها مشخص نکنیم، هیچ اتفاق مثبتی در زمینه حفاظت از محیط زیست به خصوص یوز نمی‌افتد. قرق‌های اختصاصی و حفاظتگاه‌های خصوصی می‌تواند به عنوان زون بافر به کار حفاظت کمک کند.
وی در پایان مطالعه در خصوص تغییر معیشت شترداران به سمت شترداری صنعتی در آن همچنین بررسی ممیزی به‌روز مراتع و ابلاغ ظرفیت جدید و پالایش ممیزی‌های قبل را در دستور کارمنابع طبیعی استان سمنان قرار داد.
در بخش دیگری از این نشست زین العابدین حسام - معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان سمنان - گفت: دادگستری استان سمنان برای پیگیری حقوق عامه به‌خصوص در زمینه حفاظت از محیط زیست حضوری محکم داشته است و به‌شدت پیگیر حل مسائل و معضلات پارک ملی توران هستیم.
حسام اضافه کرد: یکی از مصوبات جلسه سال گذشته در خصوص کم کردن آسیب‌های وارده به یوز، فنس‌کشی جاده بود که تا به حال این مهم انجام نشده و دادگستری استان پیگیری‌های لازم در این خصوص را انجام می‌دهد و اگر ترک فعلی اتفاق بیفتد حتما با دستگاه مربوطه برخورد خواهد شد.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان سمنان در ادامه اظهار کرد: پیشنهاد می‌شود تا کارگروهی متشکل از محیط زیست و دستگاه‌های مرتبط تشکیل و مسائل و مشکلات با کمک و همکاری دادگستری استان سمنان به نتیجه برسد. با برنامه‌ریزی‌های انجام پذیرفته در حال انجام احکام بدل از حبس برای متخلفان در زمینه محیط زیست هستیم.
مهدی میزبان - معاون توسعه و امور زیربنایی سازمان امور عشایر ایران - نیز در این جلسه اظهار کرد: یوزپلنگ به عنوان یک سمبل ملی است و باید برای حفظ آن بکوشیم. توجیه، آموزش، ترویج و توانمندسازی جوامع عشایری می‌تواند در کاهش معضلات برای زیستگاه‌های یوز ایرانی راهگشا باشد.
به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، موارد مورد تفاهم در این جلسه به شرح زیر است:
1- مقرر شد سازمان امور عشایر زمینه آموزش‌های محیط زیستی ویژه شترداران و سازمان‌های محدوده توران را در تمام نشست‌های معمول و سایر روش‌های ارتباطی موجود فراهم سازد و سازمان در این زمینه اقدامات لازم را بعمل آورد.
2- مقرر شد با همکاری سازمان و سازمان امور عشایر (ادارات کل مربوطه در استان سمنان) رایزنی و نشست‌های لازم برای متقاعد کردن دامداران برای کاهش تعداد سگ‌های گله، با توجه به بیمه شدن خسارت‌های حیات وحش به مزارع و دامداران را انجام و نتیجه را در اولین جلسه بعد ارائه دهند.
3- مقرر شد اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان در خصوص پیشگیری از ورود شتر به پارک ملی توران و محدوده‌های شمالی منطقه حفاظت شده توران پیگیری و اهتمام لازم را داشته باشد. دستگاه قضائی نیز حاضر به برخورد جدی با شترداران غیر مجاز و دامداران متخلف در این زمینه شد.
4- مقرر شد با همکاری مشترک ادارات کل حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان محدوده امن منطقه حفاظت شده توران برای مدیریت بهتر چرای دام و تملک حقوق عرفی ترجیحا به شکل بافری در اطراف پارک ملی توران تعیین و ابلاغ شود.
5- کل زیستگاه‌ها و قلمروی فعلی یوزپلنگ در استان‌های سمنان، خراسان شمالی، رضوی و جنوبی در قالب یک مجموعه حفاظتی یکپارچه مورد توجه قرار گیرد و از ظرفیت‌های حفاظت مشارکتی، حفاظتگاه و سایر روش‌های ممکن برای ایجاد امنیت و تقویت طعمه‌های یوز در این عرصه یکپارچه بهره‌گیری شود.
6- بررسی مجدد ظرفیت چرای منطقه توران و ممیزی و اعمال مقررات موجود برای کنترل و کاهش فشار چرا و حضور دام در منطقه مورد پیگیری و اقدام اداره کل منابع طبیعی استان قرار گیرد.
7- آموزش و ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست و رعایت حقوق حیوانات به‌طور ویژه برای شترداران و دامداران منطقه توران مورد توجه و پیگیری و اقدام سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی قرار گیرد.
باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی محیط زیست