تهران، آنکارا و عرصه پهناور همکاری

تهران - ایرنا - ظرفیتهای فراوان جمهوری اسلامی ایران و ترکیه برای همکاری، اشتراکات دو کشور جهت حل بحرانهای منطقه و مخالفت با تحریم و ماجراجوییهای آمریکا از نگاه برخی رسانههای عربی، دو کشور را به تقویت مناسبات ترغیب خواهد کرد.
ششمین جلسه شورای عالی روابط راهبردی ایران و ترکیه روز سه شنبه هجدهم مردادماه به دلیل شیوع ویروس کرونا به صورت ویدئو کنفرانس به میزبانی تهران برگزار شد. «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی در این ویدئو کنفرانس طی سخنانی اظهار داشت روابط دو کشور همواره بر مبنای حسن همجواری، ارزشهای مشترک فرهنگی و احترام متقابل و همچنین توجه به منافع مشترک دو کشور و ثبات، امنیت و صلح در منطقه بوده است. روحانی ابراز امیدواری کرد توافقاتی که در این نشست مشترک با حضور هیاتهای عالیرتبه دو کشور حاصل خواهد شد برای روابط دو جانبه مثمر ثمر و سازنده باشد.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه نیز در این نشست مجازی، جلسات شورای همکاریهای راهبردی ایران و ترکیه را یکی از نمادهای دوستی بین دو کشور عنوان کرد و گفت در نشستهای قبلی و تا امروز در چارچوب این شورا تصمیمات بسیار مهمی برای توسعه روابط و همکاریها اتخاذ شده است. اردوغان برگزاری این نشست در شرایط شیوع ویروس کرونا را نشان دهنده عزم و اراده دو کشور برای توسعه و تعمیق روابط و همکاریهای بیشتر به شمار آورد. رئیس جمهوری ترکیه با بیان اینکه تهران و آنکارا در حلوفصل بسیاری از مشکلات و مسائل منطقه از نقش تعیینکنندهای برخوردارند، گفت امروز نیز همراه با دوستان خود در ششمین نشست برای توسعه هر چه بیشتر همکاریها و شتاب در اجرای توافقات قبلی تلاش خواهیم کرد.
روابط اقتصادی ایران و ترکیه
دو کشور ایران و ترکیه به دلیل همسایگی، عضویت در سازمان همکاریهای منطقهای از جمله اکو و سازمان دی 8 دارای روابطی گستردهاند. رهبران دو کشور هدف خود را اولویت در پیشبرد و توسعه روابط اقتصادی قرار دادهاند. بررسی آمار و ارقام مبادلات تجاری ایران و ترکیه نشان دهنده افزایش روند رشد در حجم مبادلات تجاری دو کشور است. مهمترین وجه روابط استراتژیک ایران و ترکیه، ثبات در حوزه انرژی است. جمهوری اسلامی ایران اکنون یکی از مهمترین تامین کنندگان گاز طبیعی و نفت خام مورد نیاز ترکیه است. گردشگری بین دو کشور نیز یکی از مهمترین زمینههای همکاریهای اقتصادی است. گردشگران ایرانی در سالهای اخیر ترکیه را جزو مهمترین مقاصد گردشگری خود انتخاب کردهاند.
به نوشته تارنمای اندیشکده «صدی» آمریکا، ترکیه که به دنبال تنوعبخشی به اقتصاد خود است برای تامین امن نیازهای خود به انرژی از جمله نفت خام و گاز به ایران به عنوان یک منبع راهبردی و ضروری نگاه میکند و از این کشور نفت و گاز وارد میکند. ایران هم به دلیل جمعیت بالای خود بازاری مهم برای صادرات غیرنفتی ترکیه است. ترکیه به طور روز افزون از ایران به عنوان راهی برای عبور به بازارهای کشورهای آسیای مرکزی استفاده میکند. ترکیه در شرایط سخت به ویژه در شرایط تحریم اقتصادی میتواند از ایران حمایت کند و موضوع تقویت روابط دو جانبه به ویژه در شرایطی که دولت آمریکا از تحریم به عنوان ابزاری علیه دیگر کشورها استفاده میکند به یک اولویت میان مقامات دو کشور تبدیل شده است.
به نوشته روزنامه الکترونیکی «رای الیوم»، ایران و ترکیه برای رسیدن حجم همکاری اقتصادی به ارزش 50 میلیارد دلار در سال تلاش میکنند. حجم همکاری دو کشور فراتر از 21 میلیارد دلار است و این سطح بالای همکاری تجاری و اقتصادی ثمره تلاش های مستمر مقامات دو کشور از طریق کنفرانسهای اقتصادی و سفرها و نشستهای دوجانبه است. مقامات دو کشور در عرصههای انرژی، سرمایهگذاری، گردشگری تفاهمنامههایی را امضا کردهاند. همکاری دو کشور، افزون بر عرصههای اقتصادی، گردشگری به عرصههای امنیتی و نظامی هم کشیده شده است و دو کشور در 17 آگوست سال 2017 میلادی برای تقویت همکاری نظامی به هماهنگیهای رسیدهاند و و فرمانده ستاد نیروهای مسلح ایران با راهبران ترکیه از جمله رجب طیب اردوغان دیدار کرده است.
به نوشته تارنمای شبکه «الجزیر» قطر، وزارت امور اقتصادی ترکیه همکاری با ایران در بخشهای گردشگری، بانک، پتروشیمی، ارتباطات، خودرو و نقل و انتقال را هدف قرار داده است. همچنین وزارت امور اقتصادی ترکیه اعلام کرده است که ترکیه برای تاسیس فرودگاهها، خطوط سریعالسیر، هتلها در ایران فرصت خوبی در اختیار دارد. برپایه این گزارش حدود 100 شرکت ترکیهای در تهران و 38 شرکت سرمایهگذاری در تبریر فعال هستند.
همگرایی ایران و ترکیه درباره مسائل منطقهای
ایران و ترکیه طی سالهای اخیر درباره برخی مسائل از جمله مساله سوریه و یمن اختلاف دیدگاه داشتند. اما اختلاف دیدگاههای دو کشور درباره مسائل منطقه موجب قطع روابط دو کشور نشد و مقامات دو کشور با درایت سعی در نزدیکسازی مواضع دو کشور درباره مسائل منطقهای کردند. با درک ترکیه از مواضع ایران درباره مسائل منطقهای از جمله بحران سوریه و یمن، آنکارا مواضع خود را تعدیل و به تهران نزدیک کرد. کودتای نظامی ترکیه در سال 2016 و موضع صریح ایران در زمینه حمایت از دولت قانونی ترکیه و تماسهای مستمر مقامات ایرانی و ترکیه در شب کودتا و متعاقب آن سفر «محمدجواد ظریف» وزیر امور جمهوری اسلامی ایران به ترکیه و دیدار وی با مقامات ترک و در راس آنها رجب طیب اردوغان موجب نزدیکی بیشتر دو کشور شد.
تارنمای اندیشکده صدی آمریکا نوشته ترکیه و ایران با وجود موانع برای تحکیم روابط اقتصادی و حفظ روابط خود در ابعاد مختلف تلاش میکنند. با وجود اختلاف دیدگاههای ترکیه و ایران درباره سوریه به ویژه تحولات ادلب سوریه دو کشور به طور قابل ملاحظهای موفق شدند اختلافها را کنار گذارند. در کودتای نافرجام ترکیه هم ایران کودتای نظامی در این کشور را محکوم کرد. عوامل بسیاری در نزدیکی دو کشور نقش داشته است و این دو کشور به نقش آمریکا در سوریه با دیده تردید نگاه میکنند. همچین آنکار ا و تهران در موضوع تحریم قطر از سوی عربستان و متحدانش موضع واحدی را در پیش گرفتند و به یاری قطر شتافتند. ترکیه و ایران درباره روابط با عربستان و مسائل اراضی اشغالی همسوییهایی دارند.
صفحه عربی روزنامه «ایندپندنت» هم نوشت ایران و ترکیه تنها درباره سوریه و یمن هماهنگ نیستند بلکه این دو کشور درباره تحولات لیبی هم موضع مشترکی دارند. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی اشاره کرده است که ایران و ترکیه درباره راههای پایان دادن به بحران در لیبی و یمن دیدگاه مشترکی دارند. اظهارات ظریف نشان میدهد که ترکیه و ایران تمایل دارند علیه ائتلاف حمله به یمن هماهنگ عمل کنند. البته ترکیه تلاش میکند نفوذ خود را در یمن به ویژه جنوب این کشور از طریق حمایت از حزب الاصلاح (وابسته به جریان اخوان المسلمین) تقویت کند و در دریای سرخ و گذرگاههایعبور نفت و همچنین در کشور سومالی حضور خود را تقویت کند.
به نوشته روزنامه «الوطن» بحرین، ایران و ترکیه در موضعگیریهای خود درباره دولت آمریکا اشتراکات فراوانی دارند. از سوی دیگر واشنگتن از حضور نیروهای ترکیه در شمال سوریه ناخرسند است و آنکارا هم از حمایت واشنگتن از کردها ناخرسند است. همگرایی ایران، روسیه و ترکیه در پرونده سوریه مورد پسند آمریکا نیست. آمریکا به ترکیه درباره خرید سلاح از روسیه هشدار داده و اعلام کرده است در صورت تعامل تسلیحاتی ترکیه با روسیه، به ترکیه سلاح نخواهد فروخت. فشارهایی که ترامپ بر دو کشور ایران و ترکیه وارد میکند سبب خواهد شد که این دو کشور بیشتر از گذشته به هم نزدیک تر شوند.
مرکز تحلیل سیاستهای ایرانی «العربی» امارات در بخشی از گزارش خود به قلم «عبدالله عیسی شریف» نوشت ترکیه و ایران محکوم به همکاری هستند و این دو کشور با وجود رقابت در منطقه و اختلاف درباره برخی مسائل منطقه، روابط خود بر روی مسائل مورد توافق پیش میبرند. به نظر میرسد روابط این دو کشور وارد مرحله تازهای خواهد شد که آکنده از منافع برای دو کشور باشد و سطح همکاری و نزدیکی دو کشور را در مرحله آینده تقویت کند.
*س_برچسبها_س*