تهران و واشنگتن در ترازوی کارشناسی
تهران و واشنگتن در سال 2022 روابط پر‌فراز و فرودی را سپری کردند؛ ابراهیم رئیسی و جو بایدن، روسای جمهور ایران و واشنگتن پرونده‌های مهمی را در برابر خود داشتند که از جمله مهم‌ترین آنها مذاکرات احیای برجام بود. مذاکراتی که اوایل 2022 یعنی اسفند 1400 تا مراحل خوبی پیش رفت اما از مرداد یعنی ماه هشتم میلادی که جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا متن پیشنهادی خود را به ایران و آمریکا...
البته از شهریور ماه و شروع ناآرامی ها در ایران و سپس ادعای اوکراین مبنی بر استفاده از پهپادهای ایرانی توسط روسیه در جنگ، روابط ایران و آمریکا تحت‌الشعاع قرار گرفت. در سال 2022 دو قطعنامه نیز توسط شورای حکام آژانس علیه ایران تصویب شد یکی در ماه ژوئن (خرداد) و دیگری نوامبر (آبان) که قطعنامه نوامبر تحت تاثیر تداوم ناآرامی ها در ایران و جدی تر شدن بحث استفاده از پهپادهای ایران توسط روسیه لحن تندتری داشت. به نظر می رسد در یکی دو ماه پایانی سال 2022 یعنی نوامبر و دسامبر روند تنش بین ایران و آمریکا رو به تصاعد گذاشت؛ چرا که از یکسو در سه حوزه برجام و همکاری ها با آژانس، ناآرامی های داخلی و ارسال پهپاد به روسیه، طرفین به هیچ جمع بندی مشخصی نرسیدند و از سوی دیگر در اسرائیل یک کابینه افراطی در آستانه به قدرت رسیدن است که شاید حل مسائل باقی‌مانده را سخت تر کند. در عین حال سعودی ها نیز از برجام با قالب فعلی راضی نیستند. در چنین شرایطی مناسبات تهران و واشنگتن در سال جدید میلادی به چه سمت و سویی می رود؟ آیا شاهد تصاعد بحران تا حد رویارویی طرفین خواهیم بود یا ممکن است یک اتفاق غیرمنتظره، روابط ایران و آمریکا را به ریل بازگرداند؟ «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با کارشناسان این موضوع را بررسی می‌کند.
همکاری تعادلی بیش از تعارض مناقشه آمیز
دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران در پاسخ به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «ایران و آمریکا در وضعیت جنگ سرد قرار دارند. در شرایط موجود هیچ‌گونه نشانه ای از بهبود روابط به چشم نمی خورد. توییت های رابرت مالی بیانگر این واقعیت است که آمریکا تمایلی به همکاری با ایران در ارتباط با مسائل هسته ای و نیل به توافق عمومی با جمهوری اسلامی نشان نمی‌دهد.» وی افزود: «مساله اصلی ایالات‌متحده، محدودسازی قدرت ایران در ساخت داخلی و محیط منطقه ای است. این سیاست ادامه پیدا خواهد کرد اما نتایج حاصل از این سیاست ممکن است منجر به توافقی پیش بینی‌نشده شود. به همان‌گونه ای که گزینه‌های تعارضی واقعی به نظر می رسند؛ اعاده روابط ایران و آمریکا در چارچوب برجام و دیپلماسی وین نیز امکان‌پذیر خواهد بود. در نهایت فرآیند به سوی همکاری تعادلی بیش از تعارض مناقشه آمیز خواهد بود.»
هم اعمال فشار هم مدیریت تنش
سعید شکوهی، استادیار دانشگاه علامه نیز در پاسخ به اینکه آیا روابط تهران و واشنگتن به سمت تصاعد بحران خواهد رفت، توضیح داد: «آنچه براساس رفتار دولت بایدن تا به امروز مشاهده کردیم این است که دولت بایدن در عین حال که می‌خواهد به ایران فشار بیاورد اما از تشدید تنش جلوگیری کرده و تنش را در یک وضعیت قابل مدیریت نگه داشته است.» شکوهی در واکاوی این موضوع که روابط در سال آینده به چه سمت و سویی می رود، گفت: «این مساله بسته به محرک ها و کاتالیزورهای موجود است؛ به عنوان مثال ممکن است به دلیل ناآرامی های داخلی ایران دولت بایدن مجبور شود جانب یکی از طرفین را بگیرد یا مسائل منطقه ای مانند بحران بین تهران و تل آویو یا بحث پهپادها بر تصمیم دولت واشنگتن در قبال تهران تاثیر بگذارد.»
رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل نیز گفت: «به نظر من مناسبات ایران و آمریکا هم در موضوع هسته ای و هم حقوق‌بشر به سمت افزایش تنش حرکت خواهد کرد.»
وی با بیان اینکه احتمالا در سال 2023 شاهد افزایش تنش بین ایران و آمریکا خواهیم بود تاکید کرد: «اما مانند گذشته این تنش مدیریت شده خواهد بود و از حد معینی فراتر نخواهد رفت.»
خبری از مدیریت تنش نخواهد بود
سید هادی سید عسگری، مدیر مطالعات آمریکا در اندیشکده جریان نیز درباره چشم انداز روابط ایران و آمریکا در 2023 گفت: «با توجه به روندهای داخل ایران، فضای منطقه، روی کار آمدن دولت نتانیاهو در اسرائیل و ترکیب جدید در کنگره آمریکا، فعلا چشم اندازی برای مدیریت تنش نمی‌توان متصور بود.» وی ادامه داد: «البته افزایش تنش الزاما به معنای جنگ نیست اما توسعه تنش در عرصه‌های مختلف امنیتی، سیاسی، روابط با کشورها و سازمان‌های بین‌المللی را شاهد خواهیم بود.» سیدعسگری تاکید کرد: «در عرصه اقتصادی نیز آمریکا حلقه فشارها را تنگ تر خواهد کرد و در چنین شرایطی مذاکرات هسته ای نیز احتمالا به نتیجه مثبتی ختم نخواهد شد.»
--> اخبار مرتبط